Antalya-Kemer ve Zonguldak-Devrek'te yetişen Celtis australis L. üzerinde ksilolojik araştırmalar

Ülkemizde doğal yetişen ve yayılış alanları gittikçe azalan orman ağaçlarımızdan Celtis australis L. (Yaygın çitlenbik)’in ksilolojik özelliklerinin araştırılması çalışmanın konusunu oluşturmuştur. Araştırma için gereklimateryaller Akdeniz Bölgesi (Kemer-Tahtalı Dağı) ile Karadeniz Bölgesindeki (Devrek) toplam 20 örnek ağaçtan alınmıştır. Ayrıca bu türün odunun anatomik özelliklerinin yükseltiyle gösterdiği değişikliği belirleyebilmek için ise 6 farklı yükseltiden odun örneği alınmıştır. İncelenen türün ekolojik odun anatomisi kapsamında “vulnerability” ve “mesomorphy” değerleri saptanmıştır. Örnek ağaçlar arasında mezomorfi oranının en yüksek olduğu örnek ağaç 541,96 ile 921m rakımdaki ağaçtır. Bu da yaz kuraklığının hakim olduğu bölgelerde yüksek rakımların daha mezomorfik olduğunun bir göstergesidir. Örnek ağaç sayısının az olması, yükseltiye bağlı bazı ekolojik trendlerin değerlendirilmesini olanaksız kılmışsa da yapılan Varyans analizi ve Duncan testi sonuçları; trahe özellikleri bakımından ortaya çıkan bazı sonuçları ekolojik yönden değerlendirme imkanı vermiştir. Yaz odunu trahe çapları 921m rakımda 55,15μm iken 40m rakımda 33,1μm olarak bulunmuştur. Ayrıca trahe gruplaşmalarında da anlamlı faklar bulunmaktadır. Alçak rakımda (40m) oluşan yaz odunu trahe gruplaşmaları 8,3 iken, yüksek rakımlarda (921m) oluşan yaz odunlarında bu değer 3,7 olarak bulunmuştur. Alçak rakımlardaki odunlar yüksek rakımlara kıyasla daha kurak koşullarda meydana geldiği için iletimde emniyeti sağlamanın bir gereği olarak gruplaşma indeksi yüksek çıkmıştır.

Xylological study on hackberry (Celtis australis L.) growing naturally in Antalya-Kemer and Zonguldak-Devrek

Wood anatomical features of Celtis australis L., one of forest trees growing naturally and having gradually less spreading areas, constituted our research subject. The materials were taken from the Mediterranean region and Euxine sub-region containing the west part of the Black Sea region inEuro-Siberian flora area, which is from two of Turkey’s three principal flora areas. Wood specimens from different altitudes were taken to be able to determine the variations emerging on the anatomical features of wood depending on altitude. “Vulnerability” and “mesomorphy” values were determined in context of ecological wood anatomy of the species examined. The mesomorphy value of the late wood of Celtis australis L. is more at high altitude (921m; 541,96) than at low altitude (40m; 200,21). Insufficient amount of sample trees made impossible to evaluate some ecological trends depending on altitude, nevertheless, the results of Variance analysis and Duncan test applied made possible to evaluate some outcomes having emerged relating to vessel features ecologically. Summer wood vessel diameters at high altitudes (921m, 55,15μm) are higher in comparison with low altitudes (40m, 33,1μm) in Mediterranean region. Additionally, significant difference was found in vessel groupings. Vessel grouping is more at low altitudes (40m, 8,3) than at high altitudes (921m; 3,7) in this region. Since summer wood at low altitudes occurred within too dry conditions in comparison with high altitudes, grouping index was high as a requirement to provide safety in water conduction.

PDF

___

o Akkemik, Ü. 1995. Ülkemizde Doğal Yetişen Carpinus orientalis Miller.’in iç Morfolojik ve Palinolojik Özellikleri, İ.Ü. Orman Fak. Dergisi, Seri A, Cilt:45, Sayı:1
o Bozkurt, Y. 1971. Doğu Ladini ( Picea orientalis Link. Et. Carr.) ile Toros Karaçamı (Pinus nigra var. caramanica (Loud.) Rehd)’dan Birer Ağaçta Lif Morfolojisi Üzerine Denemeler İ.Ü. Orman Fak. Dergisi, Seri: A, Cilt: 21, Sayı: 1
o Carlquist, S. 1988. Comparative Wood Anatomy, ISBN: 3-540-18827-4 Springger Verlag, Berlin
o Efe, A. 1998. Türkiye’ nin Akdeniz Bölgesi Endemik Akçaağaç (Acer L.) Taksonlarının Morfolojik ve Anatomik Özellikleri, Kasnak Meşesi ve Türkiye Florası Sempozyumu (21-23 Eylül) İ.Ü. Orman Fak., Orman Botaniği Anabilim Dalı, S: 277-29
o Ercan, M. 1997. Bilimsel Araştırmalarda İstatistik, Kavak ve Hızlı Gelişen Orman Ağaçları Araştırma Enst., Çeş. Yay. Ser. No: 6 İZMİT.
o Gerçek, Z., Merev, N., Anşin, R., Özkan, Z.C., Terzioğlu S., Serdar, B. ve Birtürk, T. 1998. Türkiye’deki Gürgen Yapraklı Kayacık (Ostrya carpinifolia Scop)’ın Ekolojik Odun Anatomisi, Kasnak Meşesi ve Türkiye Florası Sempozyumu (21-23 Eylül), İ.Ü. Orman Fak. Orman Botaniği Anabilim Dalı.
o Güngördü, A. 1986. Liquidambar orientalis Mill. (Sığla ağacı)’nın Morfolojik ve Palinolojik Özellikleri Üzerine Araştırmalar, İ.Ü. Fen Bilimleri Orman Botaniği Anabilim Dalı.
o İnce, H. 1989. Bitki Preparasyon teknikleri. E.Ü. Fen Fak. Yayın No. 127, E.Ü. Basımevi, Bornova, İzmir
o Kalıpsız, A. 1988. İstatistik Yöntemler, İ.Ü. Orman Fak., Rektörlük Yayın No: 3522, Fak. Yayın No: 394.
o Merev, N. 1983. Türkiye Kızılağaç (Alnus Mill.)’ları Odunlarının İçyapıları, Gen. Yayın No: 7 Fak. Yayın No: 2, K.T.Ü. Basımevi TRABZON.
o Merev, N. 1998. Odun Anatomisi (Doğu Karadeniz Bölgesindeki Doğal Angiospermae Taksonlarının Odun Anatomisi). Cilt I-A, K.T.Ü. Orman Fak. Gen. Yayın No: 198, Fak. Yayın No:27
o Noshiro, S. And Suzuki, M. 1995. Ecological Wood Anatomy of Nepalese Rhododendron (Ericaceae), İnterspesific Variation. J.Plant Res., 108:1-9.
o Ocloo, JH.and Laing, E. 1991. Anatomical Proporties of the Wood of some Celtis Species Indigenous to Ghana, Discovery and İnnovation 3, S: 89-98.
o Özdamar, K. 2002. Paket Programlarla İstatiksel Veri Analizi, Kaan Kitapevi, 4. Baskı
o Sarıbaş, M. 1989. Türkiye’nin Euro- Siberian (Euxine) Bölgesinde Doğal Olarak Yetişen Kavakların Morfolojik (Dış Morfolojik, İç Morfolojik ve Palinolojik) Özellikleri Üzerine Araştırmalar, Kavak ve Hızlı Gelişen Orman Ağaçları Araştırma Enstitüsü, Tek. Bül. No: 148.
o Şanlı, İ. 1978. Doğu Kayını (Fagus orientalis Lipsky)’nin Türkiye’de Çeşitli Yörelerde Oluşan Odunları Üzerine Anatomik Araştırmalar, İst. Ünv. Orman Fak. Botanik Kürsüsü, İÜ. Yayın No: 2410 Orman Fak. No: 256.
o Wheeler, E.A., LaPasha, C.A. and Miller, R.B. 1989. Intervascular pit Members in Ulmus and Celtis Native to the United States, IAWA_Bulletin 4, S:79- 88, USA.
o Yaman, B. 2002. Türkiye’nin Euro-Siberian (Euxine) Bölgesinde Doğal Olarak Yetişen Yabani Kiraz (Cerasus avium (L.) Moench)’ın Mofolojik Anatomik ve Palinolojik Özellikleri Doktora Tezi, ZKÜ Fen Bilimleri Enst., Orman Botaniği Anabilim Dalı.
o Yaman, B ve Sarıbaş, M. 2004. Türkiye’nin Euxine Bölgesindeki Doğal Kavak (Populus L.) Taksonlarında Yükseltiyle İlişkili Olarak Trahe Hücre Boyutlarındaki Varyasyonlar, SDÜ Orman Fak. Dergisi, Seri A, Sayı:1, S: 111 -12