Şerife Gözde TÜTÜNCÜ, Gönül YILMAZ DÜNDAR

COVID-19 Pandemisinde Ertelenen Cerrahi Girişimlerin Hasta Sonuçlarına Etkisinin İncelenmesi

Koronavirüs Hastalığı-2019 (COVID-19) salgını, sağlık bakım hizmetlerini dünya genelinde etkilemiştir. Salgın nedeniyle sağlık hizmetlerinin temel amacı kritik hasta bakım gereksinimlerinin giderilmesi olmuştur. Bu nedenle pandeminin başladığı Mart 2020’den itibaren ülkemizde ve dünyada vaka sayısı azalmaya başlayana kadar elektif cerrahi girişimlere ara verilmiştir. COVID-19 salgını sırasında iptal edilen ya da ertelenen elektif cerrahi girişimlerin çoğunluğunun, kanser, iyi huylu tümör ve sezaryen ameliyatları olduğu bilinmektedir. Bu nedenle cerrahi girişimler hastalığın önceliğine ve elektif olma durumuna göre ertelenmelidir. Salgın nedeniyle gecikmiş cerrahi girişimler özellikle kanser hastalarında komplikasyonların artmasına, nüks ve sağkalım açısından klinik olarak anlamlı farklılıklara ve sonuçlara neden olmaktadır. Ayrıca infeksiyon bulaş riskinden korkan hastaların hastalık süreci takibinde de aksaklıklar görülmüştür. Bu süreçte hasta takiplerinin istenilen düzeyde yapılabilmesi ve yüz yüze hasta takibinin kısıtlanması için tele-sağlık uygulamaları kullanılmaya başlanmıştır. Sağlık verilerinin kolaylıkla takip edildiği tele-sağlık uygulamaları kapsamında hastaların yaşamsal bulguları, kan glikoz ve ağrı düzeyi, ilaç uyumu, günlük yaşam aktiviteleri gibi birçok parametre takip edilebilir. Tele- sağlık uygulamaları ile hastanın durumunda görülen değişiklikler erken dönemde belirlenerek gerekli görüldüğünde uygun sağlık kurumlarına yönlendirilmesi sağlanabilir. Ayrıca hastaların tedavi süreci ve bakıma yönelik soruları kısa sürede yanıtlanarak memnuniyet düzeyleri de arttırabilir.

Anahtar Kelimeler:

COVID-19, hasta sonuçları, Cerrahi girişim, Tele-sağlık

Investigation of the Effects of Delayed Surgical Proceedings on Patient Results in the COVID-19 Pandemic

The Coronavirus Disease-2019 (COVID-19) has affected the outbreak, healthcare services worldwide. Due to pandemic, the main purpose of health services has been to meet critical patient care needs. Therefore, as of March 2020, when the pandemic started, elective surgical interventions were postponed until the number of cases started to decrease in our country and in the world. It is known that the majority of elective surgical interventions canceled or postponed during the COVID-19 outbreak are cancer, benign tumor and cesarean surgeries. Therefore, surgical interventions should be postponed according to the priority of the disease and its elective status. Delayed surgical interventions due to the epidemic cause an increase in complications, especially in cancer patients, and cause clinically significant differences and results in terms of recurrence and survival. In addition, problems were observed in the follow-up of the disease process of the patients who were afraid of the risk of infection. In this process, tele-health applications have been started to be used in order to make patient follow-ups at the desired level and to limit face-to-face patient follow-up. Many parameters such as patients' vital signs, blood glucose and pain levels, medication compliance, daily life activities can be monitored within the scope of tele-health applications where health data are easily monitored. With tele-health applications, changes in the patient's condition can be detected in the early period and directed to appropriate health institutions when necessary. In addition, patients' questions about the treatment process and care can be answered in a short time, thereby increasing their satisfaction levels.

Keywords:

COVID-19, Surgical procedure, Patient outcomes, Tele-health,

PDF

___

Al-Jabir, A., Kerwan, A., Nicola, M., Alsafi, Z., Khan, M., Sohrabi, C., ... Agha, R. (2020). Impact of the Coronavirus (COVID-19) pandemic on surgical practice-Part 2 (surgical prioritisation). International Journal of Surgery, 79, 233-248. doi: 10.1016/j.ijsu.2020.05.002
Akyol, C., Koç, M. A., Utkan, G., Yıldız, F., Kuzu, M. A. (2020). The COVID 19 Pandemic and colorectal cancer: 5W1H-What should we do to whom, when, why, where and how. Turk J Colorectal Dis, 30(2), 67-75. doi: 10.4274/tjcd.galenos.2020.2020.4.11
American College of Surgeons. COVID-19: Recommendations for management of elective surgical procedures. March 13, 2020. Available at https://www.facs.org/covid-19/clinical-guidance/elective-surgery Erişim Tarihi: 5 Temmuz 2021.
Ciarleglio, F. A., Rigoni, M., Mereu, L., Tommaso, C., Carrara, A., Malossini, G., ... Brolese, A. (2021). The negative effects of COVID-19 and national lockdown on emergency surgery morbidity due to delayed access. World Journal of Emergency Surgery, 16(1), 1-9. doi: 10.1186/s13017-021-00382-z
COVID Surg Collaborative. (2020). Elective surgery cancellations due to the COVID-19 pandemic: global predictive modelling to inform surgical recovery plans. Journal of British Surgery, 107(11), 1440-1449. doi: 10.1002/bjs.11746
Çelik, S.U., Çetinkaya, Ö.A., Tüzüner, A. (2020). Cerrahi ve COVID-19. Yalçın, Ş., Özet, A. (Ed.). Kanser ve COVID-19 pandemisi. 1. Baskı. Ankara: Türkiye Klinikleri, s.74-82.
D’Apolito, R., Faraldi, M., Ottaiano, I., Zagra, L. (2020). Disruption of arthroplasty practice in an orthopedic center in northern Italy during the coronavirus disease 2019 pandemic. The Journal of Arthroplasty, 35(7), s. 6-9. doi: 10.1016/j.arth.2020.04.057
De Simone, B., Chouillard, E., Di Saverio, S., Pagani, L., Sartelli, M., Biffl, W. L., ... Catena, F. (2020). Emergency surgery during the COVID-19 pandemic: what you need to know for practice. The Annals of The Royal College of Surgeons of England, 102(5), 323-332. doi: 10.1308/rcsann.2020.0097
Durhan, A., Şenlikci, A., Bezirci, R., Süleyman, M., Koşmaz, K., Pekçici, M. R. (2021). Covid-19 pandemisinin acil genel cerrahi ve elektif onkolojik cerrahi ameliyatlarına etkisi: retrospektif kesitsel çalışma. İzmir Eğitim ve Araştırma Hastanesi Tıp Dergisi, 25 (2), 87-92.
Fligor, S. C., Wang, S., Allar, B. G., Tsikis, S. T., Ore, A. S., Whitlock, A. E., ... Callery, M. P. (2020). Gastrointestinal malignancies and the COVID-19 pandemic: evidence-based triage to surgery. Journal of Gastrointestinal Surgery, 1-17. doi: 10.1007/s11605-020-04712-5
Göksoy, B., Akça, M. T., İnanç, Ö. F. (2020). The impacts of the COVID-19 outbreak on emergency department visits of surgical patients. Turkish Journal of Trauma and Emergency Surgery, 26(5), 685-692. doi: 10.14744/tjtes.2020.67927
Hakim, A. A., Kellish, A. S., Atabek, U., Spitz, F. R., Hong, Y. K. (2020). Implications for the use of telehealth in surgical patients during the COVID-19 pandemic. The American Journal of Surgery, 220(1), 48-49. doi: 10.1016/j.amjsurg.2020.04.026
Health Management Associates (2020). COVID-19 Impact on medicaid, marketplace, and the uninsured, by State. Erişim Adresi: https://www.healthmanagement.com/wp-content/uploads/HMA-Estimates-of-COVID-Impact-on-Coverage-public-version-for-April-3-830-CT.pdf Erişim Tarihi:10.07.2021.
Hojaij, F. C., Chinelatto, L. A., Boog, G. H. P., Kasmirski, J. A., Lopes, J. V. Z., Sacramento, F. M. (2020). Surgical practice in the current COVID-19 pandemic: a rapid systematic review. Clinics, 75, 1-6. doi: 10.6061/clinics/2020/e1923
İlhan, E., Oztop, M., Üreyen, O., Yıldırım, M. (2020). Covid-19 pandemisinin genel cerrahi kliniğinde acil ve elektif cerrahi girişimlere olan etkisinin değerlendirilmesi: kesitsel çalışma. Ankara Eğitim ve Araştırma Hastanesi Tıp Dergisi, 53(3), 202-205. doi: 10.20492/aeahtd.817933
Kokurcan, A., Çakıcı, M. Ç., Keser, F., Miçooğullari, U., Altan, M., Erdem, Kısa, ... Yıldırım, A. Koronavirüs pandemisinin laparoskopik ürolojik cerrahi üzerine etkisi. Endoüroloji Bülteni, 13(2), 70-77.
Köstekli, S., Çelik, S., Karahan, E. (2020). Cerrahi hastasının taburculuk sonrası tele sağlık yöntemi ile hemşirelik bakımının önemi. Cerrahi Ameliyathane Sterilizasyon Enfeksiyon Kontrol Hemşireliği Dergisi, 1(1), 30-38.
Kulakaç, N., Çilingir, D. (2021). Covid-19 ve cerrahi uygulamalar. İçinde Covid-19 pandemisinde sağlık hizmetleri II. Ed: Ulutaşdemir, N., Kulakaç, N. Ishad Publications. ISBN: 978-625-7636-47-6, 7.
Maringe, C., Spicer, J., Morris, M., Purushotham, A., Nolte, E., Sullivan, R., ... Aggarwal, A. (2020). The impact of the COVID-19 pandemic on cancer deaths due to delays in diagnosis in England, UK: a national, population-based, modelling study. The Lancet Oncology, 21(8), 1023-1034. doi: 10.1016/S1470-2045(20)30388-0
Martin, D., Mantziari, S., Demartines, N., Hübner, M. (2020). Defining major surgery: a Delphi consensus among European Surgical Association (ESA) members. World Journal of Surgery, 1-9. doi: 10.1007/s00268-020-05476-4
Meredith, J. W., High, K. P., Freischlag, J. A. (2020). Preserving elective surgeries in the COVID-19 pandemic and the future. Jama, 324(17), 1725-1726. doi:10.1001/jama.2020.19594
Mi, B., Chen, L., Tong, D., Panayi, A. C., Ji, F., Guo, J., ... Liu, G. (2020). Delayed surgery versus nonoperative treatment for hip fractures in post-COVID-19 arena: a retrospective study of 145 patients. Acta orthopaedica, 91(6), 639-643. doi.org/10.1080/17453674.2020.1816617
Moletta, L., Pierobon, E. S., Capovilla, G., Costantini, M., Salvador, R., Merigliano, S., … Valmasoni, M. (2020). International guidelines and recommendations for surgery during Covid-19 pandemic: a systematic review. International Journal of Surgery, 79, 180-188. doi: 10.1016/j.ijsu.2020.05.061
National Health Service England, Clinical guide for the management of noncoronavirus patients requiring acute treatment: cancer, https://www.england.nhs.uk/coronavirus/wp- content/uploads/sites/52/2020/03/specialty-guide-acute-treatment-cancer-23-march-2020.pdf (Erişim tarihi: 23.07.2020).
Papautsky, E. L., Hamlish, T. (2020). Patient-reported treatment delays in breast cancer care during the COVID-19 pandemic. Breast Cancer Research and Treatment, 184(1), 249-254. doi: 10.1007/s10549-020-05828-7
Pazar, B., Taştan, S., İyigün, E. (2015). Tele sağlık sisteminde hemşirenin rolü. Bakırköy Tıp Dergisi, 11(1), 1-4. doi: 10.5350/BTDMJB201511101
Reichert, M., Sartelli, M., Weigand, M. A., Doppstadt, C., Hecker, M., Reinisch-Liese, A., ... Hecker, A. (2020). Impact of the SARS-CoV-2 pandemic on emergency surgery services—a multi-national survey among WSES members. World Journal of Emergency Surgery, 15(1), 1-10. doi: 10.1186/s13017-020-00341-0
Royal College of Surgeons. Updated Intercollegiate General Surgery Guidance on COVID-19. Erişim adresi: https://www.rcseng.ac.uk/coronavirus/joint-guidance-for-surgeons-v2/. Erişim Tarihi: 05.07.2021.
Serin, K.R., İşcan, Y., Tekant, Y. (2020). COVID-19 salgınında cerrahi. Önal A.E., editör. Halk Sağlığı ve COVID-19. 1. Baskı. Ankara: Türkiye Klinikleri, 42-48.
Sud, A., Jones, M. E., Broggio, J., Loveday, C., Torr, B., Garrett, A., ... Turnbull, C. (2020). Collateral damage: the impact on outcomes from cancer surgery of the COVID-19 pandemic. Annals of Oncology, 31(8), 1065-1074. doi: 10.1016/j.annonc.2020.05.009
T.C Sağlık Bakanlığı Halk Sağlığı Genel Müdürlüğü, COVID-19 (SARS-CoV-2 Enfeksiyonu) Genel Bilgiler, Epidemiyoloji ve Tanı, Bilimsel Danışma Kurulu Çalışması. 27.11.2020 Ankara. Erişim Adresi: https://covid19.saglik.gov.tr/Eklenti/39551/0/covid-19rehberigenelbilgilerepidemiyolojivetanipdf.pdf Erişim Tarihi: 23.07.2021.
Totur Dikmen, B., Deveci, B. (2020). Ameliyatınızı ertelemek zorundayız: COVID-19 salgını nedeniyle ameliyat olması gereken ancak olamayanlara ne olacak? Gürsoy A, editör. Cerrahi Hastalıkları Hemşireliği ve COVID-19. 1. Baskı. Ankara: Türkiye Klinikleri. s. 36-40.
Wilson, J. M., Schwartz, A. M., Grissom, H. E., Holmes, J. S., Farley, K. X., Bradbury, T. L., … Guild III, G. N. (2020). Patient perceptions of COVID-19-related surgical delay: an analysis of patients awaiting total hip and knee arthroplasty. HSS Journal, 16(1_suppl), 45-51. doi: 10.1007/s11420-020-09799-9