Bu çalışmada çocukluk çağının sık ataklı ve/veya steroid bağımlı idiopatik nefrotik sendromunda levamizol deneyimimizi sunmayı amaçladık. Çocukluk çağı idiopatik nefrotik sendromunun klasik tedavisi steroiddir. İlk tedaviye yaklaşık %90 yanıt alınmasına rağmen, %80-90 oranında tekrarlama ve bunlarında %25-45’inde sık tekrarlama görülmektedir. Sık ataklıların da yaklaşık yarısı steroide bağımlı hale gelmektedir. Sık atak ve bağımlı çocuklar steroid toksisite riski taşımaktadır. Günümüzde steroid tedavisi başarısız olduğunda ve/ veya toksisite gözlendiğinde kullanılan levamizol ile başarılı sonuçlar bildirilmektedir. Bu bilgiler ışığında sık ataklı üç ve bağımlı iki nefrotik sendrom hastamızda altı ay süreyle levamizol kullandık. Yanıt alamadığımız sık ataklı bir hasta dışındaki diğer hastalarımızda atak sayısı ve kümülatif steroid dozunda anlamlı azalma saptadık. Sonuç olarak, sık atak ve bağımlı nefrotik sendromda yan etkileri az, ucuz ve etkin olan levamizolün kullanılması ile hastalarda hem remisyon oranı ve süresinin artacağını ve hem de diğer immünsüpresiflerin olumsuz etkilerinden korunulabileceğini düşünüyoruz.

In this manuscript; we aimed to report our experience with levamisole in frequently relapsing and/or steroid-dependent idiopathic nephrotic syndrome of childhood. Classical treatment option of idiopathic nephrotic syndrome of childhood is steroid. Although 90% of patients respond to steroid treatment, 80-90% of patients relapse during follow-up and 25-45% of patients become frequent relapser, half of which progresses to steroid-dependent. Steroid-dependent and frequent relapser children are under risk of steroid toxicity. Successful treatment with levamisole is reported in the current literature, when steroids fail and/or toxicity occurs. According to these findings, we treated three frequent relapser and two steroid-dependent nephrotic syndrome patients with levamisole for six months. Other than one of the frequent relapsers who did not respond, number of the attacks and cumulative steroid dosage significantly decreased in all. As a result; we think that using cheap and effective levamisole with less adverse effects in frequent relapser and steroid-dependent nephrotic syndrome increases the remission rate and duration, and also prevents the adverse effects of other immunosuppressives. Turkish Başlık: Sık Atak ve Steroide Bağımlı Nefrotik Sendromlu Çocuklarda Levamizol Deneyimi Anahtar Kelimeler: Çocuk; steroid bağımlı nefrotik sendrom; levamizol; sık atak Bu çalışmada çocukluk çağının sık ataklı ve/veya steroid bağımlı idiopatik nefrotik sendromunda levamizol deneyimimizi sunmayı amaçladık. Çocukluk çağı idiopatik nefrotik sendromunun klasik tedavisi steroiddir. İlk tedaviye yaklaşık %90 yanıt alınmasına rağmen, %80-90 oranında tekrarlama ve bunlarında %25-45'inde sık tekrarlama görülmektedir. Sık ataklıların da yaklaşık yarısı steroide bağımlı hale gelmektedir. Sık atak ve bağımlı çocuklar steroid toksisite riski taşımaktadır. Günümüzde steroid tedavisi başarısız olduğunda ve/ veya toksisite gözlendiğinde kullanılan levamizol ile başarılı sonuçlar bildirilmektedir. Bu bilgiler ışığında sık ataklı üç ve bağımlı iki nefrotik sendrom hastamızda altı ay süreyle levamizol kullandık. Yanıt alamadığımız sık ataklı bir hasta dışındaki diğer hastalarımızda atak sayısı ve kümülatif steroid dozunda anlamlı azalma saptadık. Sonuç olarak, sık atak ve bağımlı nefrotik sendromda yan etkileri az, ucuz ve etkin olan levamizolün kullanılması ile hastalarda hem remisyon oranı ve süresinin artacağını ve hem de diğer immünsüpresiflerin olumsuz etkilerinden korunulabileceğini düşünüyoruz.