1734 - 1735 İran seferlerinin organizasyon ve lojistiğinde Rusçuk örneği

ÖZ: Osmanlı Devleti, I. Selim döneminde Çaldıran Muharebesi sonucu Doğu Anadolu coğrafyasını ele geçirmiştir. Osmanlı’nın, XVI. Yüzyılın sonunda Azerbaycan bölgesini ele geçirmesi ile devam eden Osmanlı-İran mücadelesi dahilinde İran tarafının kaybettiği topraklardan vazgeçmemesi sebebiyle sürekli savaşlar yaşanmıştır. Bu süreç içerisinde İran’da Safevi Hanedanı’nın iç karışıklıklar sebebiyle zayıflamış olması ile Osmanlı Devleti’nin ordu ve savaş kabiliyetinin üstünlüğü savaşlardan Osmanlı tarafını galip çıkarmıştır. Ancak XVIII. yüzyılda Osmanlı’da I. Mahmut saltanatının ilk yılları, Patrona Halil’in sebep olduğu isyanın etkileri ile geçmektedir. İran tarafında ise iç karışıklıklara son vererek Safevi hanedanını yönetimden uzaklaştırıp idareyi eline alan Nadir Şah, kaybedilen topraklara tekrar hakim olmak amacıyla harekete geçmiştir. Bu süreç içerisinde yaşanan Osmanlı Devleti’nin 1734-1735 İran Seferi’nin hazırlıklarının Rusçuk şehri özelindeki yapılan hazırlıklar R52 Rusçuk şer’iyye sicil defterindeki belgeler ışığında incelenmiştir.

Anahtar Kelimeler:

İran Seferleri, Lojistik, İaşe, Rusçuk, Kale

Research on the relation between organizational stress and organizational commitment of travel agency employees: The case of Istanbul

ABSTRACT: The Ottoman Empire captured the Eastern Anatolian geography as a result of the Battle of Çaldıran during the reign of Selim I. There were constant wars due to the fact that the Iranian side did not give up the lost lands within the scope of the Ottoman-Iranian struggle, which continued with the Ottoman capture of the Azerbaijan region at the end of the sixteenth century. In this process, with the weakening of the Safavid Dynasty in Iran due to internal turmoil, the superiority of the Ottoman Empire's army and war capability made the Ottoman side victorious in the wars. However, in the eighteenth century, the first years of the reign of Mahmut I in the Ottoman Empire passed with the effects of the revolt caused by Patrona Halil. On the Iranian side, Nadir Shah, who put an end to the internal turmoil and removed the Safavid dynasty from the administration, took action in order to dominate the lost lands again. In this process, the preparations of the Ottoman Empire's 1734-1735 Iranian Campaign in the light of the documents in the R52 Ruse sharia registry book in the city of Ruse were examined.

Keywords:

Iran Expeditions, Logistics, Subsistence, Ruse, Castle,

PDF

___

Adıgüzel, Adnan., Yıldırım, Alper. (2017). I. Mahmud Dönemi (1730-1754) Osmanlı-İran İlişkileri, Eskişehir Osmangazi Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi, S.VIII., C.4, s.62.
Ateş, Abdurrahman. (2001). Avşarlı Nadir Şah Döneminde Osmanlı-İran İlişkileri, Süleyman Demirel Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Doktora Tezi, s.38.
R52 numaralı Rusçuk Şeriyye Sicili BOA. Cevdet -Askeriye, nr. 1107/48963. BOA. Cevdet-Askeriye, nr. 876/ 37606. BOA. Cevdet-Maliye, nr. 751/ 30615.
Emecen, M. Feridun. (2008). “İlk Osmanlı Savaşları ve Taktikleri Üzerine Bazı Tespitler”, Eski Çağ’dan Modern Çağ’a Ordular, (M. Feridun Emecen, Ed.), ss. 267-275.
Ertaş, Mehmet Yaşar. (1999). "Osmanlı Devletinde Sefer organizasyonu", Osmanlı, Yeni Türkiye Yayınları, C.VI, ss. 690-697.
Fidan, Fadimana. (2014). 18. Yüzyılda İstanbul’un ve Ordunun İaşesinde Tuna İskelelerinin Rolü (1711-1768), Doktora Tezi, Kafkas Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, s.41.
Franz Babinger, “Rusçuk”, İA, C. IX, MEB., İstanbul 2009, s. 784-787
Genç, Serdar. (2012). “III. Ahmed Dönemi İran Seferlerinde Nakliyenin Sağlanması ve Nakliye Vasıtaları (1722-1725)”, History Studies, S. 4/1, ss.241-242.
Gezer, Ömer. (2016). Kale ve Nefer: Habsburg Sınırında Osmanlı Askerî Gücünün Yeniden Örgütlenmesi (1699-1715), Doktora Tezi, Hacettepe Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, ss.43-45.
Güçer, Lütfi. (1964), XVI- XVII. Asırlarda Osmanlı İmparatorluğu’nda Hububat Meselesi ve Hububattan Alınan Vergiler, Simurg Kitabevi, ss.94-95.
Güçer, Lütfi. (1952). XVI. Yüzyıl Sonlarında Osmanlı İmparatorluğu Dahilinde Hububat Ticaretinin Tabi Olduğu Kayıtlar, İstanbul Üniversitesi İktisat Fakültesi Mecmuası, S.13,C.1-4, ss.79-98.
Halaçoğlu, Yusuf. (1991). XIV-XVII. Yüzyıllarda Osmanlı Devlet Teşkilâtı ve Sosyal Yapı, Türk Tarih Kurumu Yayınları, s.57.
İnciciyan, P.L. (1976). Osmanlı Rumelisi’nin Tarih ve Coğrafyası, (Hrand Andreasyan, Çev.). Güney-Doğu Avrupa Araştırmaları Dergisi. 4-5, 1975-1976, Edebiyat Fakültesi Basımevi, s.127.
İşbilir, Ömer. (1996).XVII. Yüzyıl Başlarında Şark Seferlerinin İâşe, İkmâl ve Lojistik Meseleleri, İstanbul Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Yayımlanmamış Doktora Tezi, ss.10-11.
İşbilir, Ömer. (2002). “Osmanlı Ordularının İâşe ve İkmâli: I. Ahmed Devri İran Seferleri Örneği”, (Güler Eren, Ed.), Türkler, C.X, ss. 151-163.
İşbilir, Ömer. (2020). Osmanlı Ülkesinde Son Safevî Şehzâdeleri: Sam Mirzâlar, İstanbul Üniversitesi Tarih Dergisi - Turkish Journal of History, S.71, s.240.
Kaçan Erdoğan, Meryem. (2001). II. Viyana Kuşatması, Marmara Üniversitesi Türkiyat Araştırmaları Enstitüsü, Doktora Tezi, s.112.
Kiel, Machiel. (2008). “Rusçuk”, DİA, C. XXXV, İstanbul, s. 246.
Kimya, Osman. (2018). Nadir Şah Afşar Dönemi Osmanlı-İran Münasebetleri İle İlgili Türkiye’de Yapılan Akademik Çalışmalar, Akademik Tarih ve Düşünce Dergisi, s.53.
Kurtaran, Uğur. (2012). Osmanlı Seferlerinde Organizasyon Ve Lojistik, International Periodical For The Languages, Literature And History Of Turkish Or Turkic, Volume 7/4, s.2273.
Majer, Hans Georg. (1981). 17. Yüzyılın Sonlarında Avusturya ve Osmanlı Ordularının Seferlerdeki Lojistik Sorunları, Osmanlı Araştırmaları Dergisi, S.2,C.2, ss.192-193.
Murphey, Rhoads. (2007). Osmanlı’da Ordu ve Savaş 1500-1700, (M. Tanju Akad, çev.) Kitap Yayınevi, ss.89-104.
Ortaylı, İlber. (2008). Türkiye Teşkilât ve İdare Tarihi, Cedit Neşriyat, ss.140-141.
Özcan, Azmi. (2002). Nadir Şah ve Afganistan, Afganistan Üzerine Araştırmalar, (Ali Ahmetbeyoğlu, Haz.), s.51-82.
Özkan, Eser Erdem. (2006). R-20 Numaralı Rusçuk Kadı Sicili Transkripsiyon ve Tahlili (H.1244-1247/M.1828-1831), Yüksek Lisans Tezi, Osmangazi Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Eskişehir, s.28.
Sevinç, Tahir. (2010). 1695 ve 1696 Avusturya Seferlerinde Organizasyon ve Lojistik, Marmara Üniversitesi Türkiyat Araştırmaları Enstitüsü, Yayımlanmamış Doktora Tezi, s. 216.
Taşağıl, Ahmet. (1999). Hüseyin Mirza, DİA, C.19, s.1.
Topal, Mehmet. (2008). “II. Mustafa’nın Avusturya Seferlerinde Rusçuk Şehri ve Limanı’nın Önemi”, Türklük Araştırmaları Dergisi, Mücteba İlgürel Armağanı II Özel Sayısı, ss. 232 -234.
Türkmen, Mustafa Nuri. (2002). Kamaniçe Seferinin Lojistik Hazırlıkları, Ankara Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Doktora Tezi, ss.152-153.
Uzunçarşılı, İsmail Hakkı. (2002). XVIII. Asırda Osmanlı-İran Münasebetleri, Türkler, Yeni Türkiye Yayınları, 2002, C.12, s.512.
Yıldırım, Mehmet Zahit. (2002). “1724-1727 İran Seferleri Sırasında Askeri Hazırlıklar ve Aksaklıklar”, Afyon Kocatepe Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, C. IV, S. 1, s. 140.
Yıldız, Hakan. (2006). Haydi Osmanlı Sefere: Prut Seferi’nde Lojistik ve Organizasyon, İş Bankası Yayınları, ss.12-22.