Modernite, Hakikat ve Vahiy: Thomas Bauer Çerçevesinde Bir Değerlendirme

Modernleşme süreci ve onun toplumlar üzerindeki etkisiyle ilgili pek çok gözlem bulunmaktadır. Bu sürecin yeni bir okuma biçimi, iktisadi anlayış, felsefi bakış, siyasi duruş ve toplumsal yapı meydana getirdiğiyle ilgili genel bir kabul söz konusudur. Araştırmacıların modern bağlam çerçevesinde üzerinde durdukları nokta rasyonalite, sanayileşme ve sekülerleşmedir. Modernite bilimsel icatların yapıldığı, eğitim olanaklarının arttığı, bandaj üretimin merkezi bir yer teşkil ettiği sanayi sürecine işaret eder. Standardizasyonun, programcılığın ve mekanikleşmenin bileşeni olan modernite herhangi bir olguyla ilgili bilgilerin yeniden organizasyonudur. Modernite baştan itibaren kendini “geleneğin” reddiyle anlamlandıran, “yeniye” yaptığı vurguyla geçmişe ve geçmiş tecrübelerine ihtiyatlı bakmayı imleyen bir süreçtir. Rasyonel, nesnel ve eleştirel akılcılık modernitenin temel duruşlarından birisidir. Modernitenin bu özelliği dini yorum alanını da etkilemiş/etkilemektedir. Nihayetinde modernite de, bir din yorumudur. Bu yorum biçimi, yoğun bir şekilde Ortaçağ dinsel inanışların “saçmalığı” üzerinden kendisini konumlandırsa da dinin tamamen ortadan kaldırılmasına yönelik değildir. Diğer bir ifadeyle modernite dinin insanlığın gündeminden tamamen çıkmasını değil, daha ziyade pozitivist bir çerçevede yeniden okunmasını salık vermektedir. Bu çerçeve, vahyin yorumlanmasını da etkilemektedir. Bu yazı modernitenin hakikati konumlandırma biçimi ve bu konumlandırmanın vahyin yorumlanmasındaki etkisini Thomas Bauer çerçevesinde değerlendirmektedir. Yazıda yöntem olarak literatür analizi kullanılmaktadır. Yazının ilk kısımlarında modernite ve onun bilgi felsefesi analiz edilmekte, sonraki bölümündeyse Bauer’in analizleri ve tekçi yorumlama biçimleri tahlil edilmektedir.

Anahtar Kelimeler:

Din Sosyolojisi, Modernite, Hakikat, Vahiy, Thomas Bauer

Modernıty, Truth And Revelatıon: An Valuatıon Wıthın The Framework Of Thomas Bauer

There are many observations about the modernization process and its impact on societies. There is a general acceptance that this process creates a new way of reading, economic understanding, philosophical perspective, political stance and social structure. The focus of the researchers in the modern context is rationality, industrialization and secularization. Modernity refers to the industrial process in which scientific inventions are made, educational opportunities are increased, and bandage production has a central place. Modernity, which is a component of standardization, programming and mechanization, is the reorganization of information about any phenomenon. This feature of modernity has also affected the field of religious interpretation. Starting from this feature of modernization, Thomas Bauer emphasizes the feature of this process that transforms the tradition of Islamic interpretation. What makes Bauer special is that he pointed to the power of modern understanding to transform interpretation. In this respect, Bauer's work is remarkable, although he has a reductionist approach. This article evaluates modernity's way of positioning the truth and the effect of this positioning on the interpretation of revelation within the framework of Thomas Bauer. Literature analysis is used as a method in the article. In the first parts of the article, modernity and its philosophy of knowledge are analyzed, and in the next part, Bauer's analyzes and the dialogic relationship he has established between his modern understanding of knowledge and Islamic interpretation are analyzed.

Keywords:

Sociology of Religion, Modernity, Turth, Revelation, Thomas Bauer,

PDF

___

Açıkgenç, Alparslan. Kavram ve Süreç Olarak Bilginin İslâmileştirilmesi. İstanbul: Nesil Yayınları, 1998.
Alvani, Taha Cabir. “Fıkıhta Kriz ve İçtihat Metodolojisi”. çev. Menderes Gürkan. İslam Hukuku Araştırmaları Dergisi.
Apaydın, Hac Yunus. “İctihad”. Türkiye Diyanet Vakfı İslam Ansiklopedisi. 21/432-445. Ankara: Diyanet Vakfı Y., 2000.
Armstrong, Karen. The Battle For God. New York: Alfred A. Knope, 2000.
Bauer, Thomas. Dünyanın Tekdüzeleşmesi: Müphemlik ve Çeşitlilik Kaybı Üzerine. çev. Mücahid Kaya. İstanbul: alBaraka Yayınları, 2022.
Bauer, Thomas. Müphemlik Kültürü ve İslâm: Farklı Bir Tarih Okuması. çev. Tanıl Bora. İstanbul: İletişim Yayınları, 2019.
Bauer, Thomas. Neden İslam’ın Orta Çağı Yoktu? çev. Hülya Yavuz Akçay. Ankara: Runik Kitap, 2021.
Bauman, Zygmunt. Modernlik ve Müphemlik. çev. İsmail Türkmen. İstanbul: Ayrıntı Yayınları, 2003.
Berger, Peter - Luckmann, Thomas. Gerçekliğin Sosyal İnşası (Bir Bilgi Sosyolojisi İncelemesi),. çev. Vefa Saygın Öğütle. İstanbul: Paradigma Y., 2008.
Bourdieu, Pierre. Ayrım: Beğeni Yargısının Toplumsal Eleştirisi. çev. Derya Fırat Şannan - Ayşe Günce Berkkurt. Ankara: Heretik Y., 2015.
Daron, Acemoğlu - James A, Robinson. Ulusların Düşüşü: Güç, Zenginlik ve Yoksulluğun Kökenleri. İstanbul: Doğan K., 2009.
Dönmez, İbrahim Kâfi. “İcmâ”. Türkiye Dinyanet Vakfı İslam Ansiklopedisi. 21/417-431. Ankara: Diyanet Vakfı Y., 2000.
Eagleton, Terry. Tanrı’nın Ölümü ve Kültür. çev. Selin Dingiloğlu. İstanbul: Yordam Kitap, 2014.
Foucault, Michel. Cinselliğin Tarihi. çev. Hülya Uğur Tanrıöver. İstanbul: Ayrıntı Yayınları, 2007.
Foucault, Michel. Deliliğin Tarihi. çev. Mehmet Ali Kılıçbay. Ankara: İmge Kitapevi, 2006.
Foucault, Michel. Hapishanelerin Doğuşu. çev. Mehmet Ali Kılıçbay. Ankara: İmge Kitapevi, 1992.
Gadamer, Hans-Georg. Hakikat ve Yöntem. çev. Hüsamettin Arslan. İstanbul: Paradigma Yayınları, 2013.
Giddens, Anthony. Modernite ve Bireysellik: Geç Modern Çağda Benlik ve Toplum. çev. Ümit Tatılcan. İstanbul: Say Yayınları, 2010.
Heidegger, Martin. Varlık ve Zaman. çev. Kaan H. Ökten. İstanbul: Agora Kitaplığı, 2006.
Hekman, Susan. Bilgi sosyolojisi ve hermeneutik : Mannheim, Gadamer, Foucault ve Derrida. çev. Hüsamettin Arslan. İstanbul : Paradigma Yayınları, 1999.
Horkheimer, Max. Akıl Tutulması. çev. Orhan Koçak. İstanbul: Metis Y., 1994.
Horkheimer, Max. Geleneksel ve Eleştirel Kuram. çev. Mustafa Tüzel. İstanbul: Yapı Kredi Yayınları, 2005.
Hökelekli, Hayati. “Fıtrat”. Diyanet İşleri Başkanlığın İslam Ansiklopedisi. 13/47-48. Ankara: Diyanet Vakfı Yayınları, 1996.
İsmail, Raci Faruki. Bilginin İslâmileştirilmesi (Genel Çalışma, Plan ve İlkeler). çev. Fehmi Koru. İstanbul: Risale Yayınları, 2014.
Kalın, İbrahim. İslam ve Batı. İstanbul: İsam Y., 2015.
Kuhn, Tohmas. Bilimsel Devrimlerin Yapısı. çev. Nilüfer Kuyaş. İstanbul: Alan Y., 4., 2015.
Le Goff, Jacques. Tarihi Dönemlere Ayırmak Şart Mı? çev. Ali Berktay. İstanbul: İş Bankası Yayınları, 2016.
Ritzer, George. Toplumun McDonaldlaştırılması : Çağdaş Toplum Yaşamının Değişen Karakteri Üzerine Bir İnceleme. çev. Şen Süer Kaya. İstanbul: Ayrıntı Yayınları, 2011.
Said, Edward. Oryantalizm. çev. Nezih Üstel. İstanbul: İrfan Yayınları, 1998.
Tarakçı, Muhammet. “Vahiy”. Diyanet İşleri Başkanlığı İslam Ansiklopedisi. 42/443-447. Ankara: Diyanet Vakfı Yayınları, 2012.
Uyanık, Mevlüt. Bilginin İslâmileştirilmesi ve Çağdaş İslâm Düşüncesi. Ankara: Ankara Okulu Yayınları, 1999.
Veblen, Thorstein Bunde. Seçilmiş Makaleler. çev. Eren Kırmızıaltın. Ankara: Heretik Yayınları, 2017.
Yavuz, Yusuf Şevki. “Vahiy”. Diyanet İşleri Başkanlığı İslam Ansiklopedisi. 42/440-443. Ankara: Diyanet Vakfı Yayınları, 2012.