Kur’ân’a Göre Mekke Dönemi Cihad Tebliğ İlişkisi

Bu çalışma cihadın uygulanması bağlamında Mekke dönemi cihad tebliğ ilişkisini ele almaktadır. Çalışmada cihad tebliğ ilişkisi kronolojik olarak doğrudan Mekkî sureler ve kısmen de siyer kaynakları üzerinden irdelenmektedir. Çalışmamızın amacı 13 yıllık Mekke dönemini kronolojik olarak Kur’ân ve siret üzerinden ele alarak Hz. Peygamber ve ona inananların hayatındaki cihatla İslam’ın tebliği arasındaki irtibatı ortaya koymaktır. Yapılan çalışmalarda daha çok Medine dönemiyle irtibatlı olarak tebliğ-ikrah, dinde zorlama gibi konulara değinilse de Mekke dönemi cihad tebliğ ilişkisi doğrudan Kur’ân merkezli ele alınmamıştır. Bu çalışmada cihad tebliğ ilişkisi doğrudan Kur’ân ve siret üzerinden olgu-nas diyalektiği çerçevesinde ele alınarak konunun daha doğru bir perspektiften, daha bütüncül, daha kapsamlı bir şekilde ortaya konulmasına çalışılacaktır. Çalışmada nitel araştırma yöntemlerinden biri olan doküman, literatür tarama ve analizi yöntemi kullanılmıştır. Çalışmamızda ulaştığımız en genel sonuçlar ise şunlardır: Kur’ân’a ve Hz. Peygamber’in hayatına bakıldığında İslam’ın tebliği ile cihad arasında doğrudan bir bağlantı vardır ve hem tebliğ hem de cihad “Kalk ve uyar” ayetinde olduğu gibi ilk vahiylerle birlikte başlamıştır. Mekke’de cihad genellikle Hz. Peygamber’in İslam’ı tebliğ ederken karşılaştığı zorluklarla mücadele etme şekli olup daha çok Hz. Peygamber’in sabretmesiyle gerçekleşmiştir. Bunun yanında İslam davetine icabet eden ve bu nedenle zulme uğrayan müminlerin cihadı da sabır ve hicret şeklinde oluştur. “O kafirlere itaat etme ve Kur’ân’la büyük cihad et” hitabındaki gibi Mekke dönemi boyunca İslam’ın tebliği ve cihad her zaman vahyin belirlemesi doğrultusunda gerçekleşmiş ve savaş şeklinde bir cihad hiç olmamıştır.

Anahtar Kelimeler:

Tefsir, Kur’ân, Cihad, Tebliğ, Mekke Dönemi.

The Relationship of Jihad and Invitation in Meccan Period According to The Quran

This study deals with the jihad-invitation relationship in the Mecca period in the context of the implementation of jihad. In the study, the relationship between jihad and invitation is chronologically examined directly through the Meccan suras and partially through the sources of the sirah. The purpose of the research is to reveal the connection between the jihad in the lives of the Prophet and his followers and the message of Islam considering the thirteen-year Mecca period chronologically through the Quran and the sirah. Although in the studies carried out, issues such as invitation-compulsion force in religion are mostly related to the Medina period the relationship between jihad and invitation in the Meccan period was not directly discussed through the Quran. In this study, the relationship between jihad and invitation will be handled within the framework of the case-text dialectic directly over the Quran and sirah. Thus, the subject will be tried to be presented from a more accurate perspective, in a more holistic and comprehensive way. During the study, document analysis, literature review and analysis method, some of the qualitative research methods, were used. The most general findings and conclusions reached in this study are as follows: Looking at the Quran and the life of the prophet there is a direct link between invitation to Islam and jihad. Both invitation and jihad started with the first revelations, as in the verse “Arise and warn.” Jihad in Mecca was generally the Prophet's way of dealing with the difficulties he faced while inviting to Islam, and it was mostly made by the patience of the Prophet. Similarly, the jihad of believers who respond to the invitation of Islam and who are persecuted for this reason is formed in the form of patience and emigration. During the Meccan period, the invitation to Islam and jihad have always been carried out in line with the determination of the revelation as in the address “Do not obey those unbelievers and make a great jihad with the Quran” and there has never been a jihad in the form of war.

Keywords:

Tafsir, The Quran, Jihad, Invitation, Meccan Period,

PDF

___

Buhârî, Ebû Abdillâh Muhammed b. İsmâîl b. İbrâhîm el-Cu‘fî el-. el-Câmiu's-sahîh. nşr. Mustafa Dîb el-Buğâ. 9 Cilt. Dımeşk: Dâru Tavki'n-Necât, 1422/2001.
Câbirî, Muhammed Âbid el-. Fehmü’l-Kur’âni’l-hakîm et-Tefsîru’l-vâdıh hasebi tertîbi’n-nüzûl. 3 Cilt. Mağrib: Daru’l-Beydâ, 2008.
Câbirî, Muhammed Âbid el-. Medhal ile’l-Kur’âni’l-Kerim fi’t-ta’rifi bi’l-Kur’ân. Beyrut: Merkezü Dirasâti’l- Vahdeti’l-Arabî, 3. Basım, 2010.
Derveze, Muhammed İzzet. Kur’ân’a Göre Hz. Muhammed’in Hayatı. çev. Mehmet Yolcu. 2 Cilt İstanbul: Ekin Yayınları, 1998.
Gengil, Veysel “Mekke Müşriklerini Mâtürîdî’nin Gözüyle Okumak”, Sakarya Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi 38/20 (2018), 201-222.
İbn Âşûr, Muhammed et-Tâhir b. Muhammed b. Muhammed et-Tâhir. et-Tahrîr ve’t-tenvîr. 30 Cilt. Tunus: ed-Daru’t-Tunûsî, 1984.
İbn Atiyye, el-Endelüsî. el-Muharrerü’1-vecîz fi Tefsiri’l-kitabi’l-aziz. thk. Abdüsselam Abdüşşafi Muhammed. 6 Cilt. Beyrut: Daru’l-Kütübi’l-İlmiyye, 1422/2001.
İbn Ebû Hâtim. Tefsîrü’l-Kurʾâni’l-ʿazîm. thk. Esad Muhammed et-Tayyib. 11 Suud: Mektebetü Mustafa Nazar el-Baz, 1419/1998.
İbn Hişam, Ebu Muhammed Abdülmelik. es-Siretü’n-Nebeviyye. thk. Mustafa es-Sakka vd. 2 Cilt. Mısır: Mustafa el-Bâbi el-Halebî ve Evlâdüh, 1375/1955.
İbn Kesîr, Ebü’l-Fidâ’ İmâdüddîn İsmâîl b. Şihâbiddîn Ömer. Tefsîrü’l-Kurʾâni’l-ʿazîm. thk. Sâmi b. Muhammed Selâme. 8 Suudi Arabistan: Dâr-u Tayyibe, 1420/1999.
İbn İshak. Siret-ü İbn İshak. thk. Süheyl Zekkâr. Beyrut: Dâru’l-Fikr, 1978.
İbn İshak. Siyer-i İbn İshak Hz. Muhammed’in Hayatı, çev. M. Şafi Billik, İstanbul: Düşün Yayıncılık, 2012.
İzutsu, Toshihiko. God and Man in the Quran Semantic of the Quranic Weltanschauung. Malezya: Islamic Book Trust, 2008.
Keleş, Ahmet. “Cihad-Kılıç-Tebliğ Bağlamında İslam'ın Yayılışı”. Cahiliye Toplumundan Günümüze Hz. Muhammed. 249-280. Ankara: Fecr Yayınları, 2007.
Kurt, İsmail. Kur’ân’da Cihad Tematik ve Semantik Bir İnceleme. Ankara: Fecr Yayınları, 2021.
Kutub, Seyyid. Fî Zılâli’l-Kurʾân. Beyrut: Daru’ş-Şurûk, 1991.
Mâtürîdî, Ebû Mansûr Muhammed b. Muhammed b. Mahmûd el-. Te’vilâtü Ehli’s-Sünne. thk. Mecdi Bâsellûm. 10 Cilt. Beyrut: Daru’l-Kütübi’l-İlmiyye, 1. Basım, 1426/2005.
Mâverdî, Ebû’l-Hasan Ali b. Muhammed b. Habib el-. en-Nüket ve’l-uyûn. thk. es-Seyyid İbn Abdülmaksûd b. Abdurrahim. 6 Cilt. Beyrut: Daru’l-Kütübi’l-İlmiyye, ts.
Mevdûdî, Ebû’l A’lâ el-. Tefhîmu’l-Kur’ân. çev. Yusuf Karaca vd. 7 Cilt. İstanbul: İnsan Yayınları, 1986.
Mukâtil b. Süleyman. Tefsîru Mukâtil b. Süleyman. thk. Abdullah Mahmud Şehhate. 5 Cilt. Beyrut: Dar-u İhyâi’t-Türas, 1423/2002.
Orhan, Fatih. “Cihadın Mahiyeti ve “Tebliğ Metodu” Olarak Kullanılması”. İslam Hukuku Araştırmaları Dergisi 25 (2015), 343-359.
Önkal, Ahmet. “Hicret”. Türkiye Diyanet Vakfı İslam Ansiklopedisi. Ed. Komisyon. 17/458-462. İstanbul: TDV Yayınları, 1998.
Özdemir, Faruk. Kur’ân’da Mustazaf ve Müstekbir Kavramlarının Semantik Analizi. Ankara: Kitap ve Cafe Serüven Yayınları, 2015.
Semerkandî, Ebu’l-Leys es-. Bahru’l-ulûm. thk. Ali Muhammed Muavvid vd. 3 Cilt. Beyrut: Daru'l-Kütübü'l- İlmiyye, 1413/1993.
Taberî, Ebû Cafer Muhammed b. Cerîr b. et-. Târîhu’l-ümem ve’l-mülûk. 11 Beyrut: Dâru't-Türâs, 1387/1967.
Taberî, Ebû Cafer Muhammed b. Cerîr et-. Câmiu’l-beyan an te’vili âyi'l-Kur’ân. thk. Ahmed Muhammed Şakir. 24 Cilt. Beyrut: Müessesetü’r-Risâle, 1420/2000.
Vâhidî, Ebü’l-Hasen Alî b. Ahmed b. Muhammed el-. Esbâbü’n-nüzûli’l-Kur’ân. thk. Kemal Besyûni Zağlûl. Beyrut: Daru’l-Kütübi’l-İlmiyye, 1411/1990.
Vâkıdî, Ebû Abdillâh Muhammed b. Ömer b. Vâkıd el-. el-Megazi,. thk. Marsden Jones. 3 Cilt Beyrut: Dâru’l- İlmiyye, 1988.
Zemahşerî, Ebü’l-Kasım Mahmûd b. Ömer ez-. el-Keşşâf an hakâikı gavâmizi’t-tenzîl. 4 Cilt. Beyrut: Daru’l- Kitâbi’l-Arabî, 1407/1987.