Kaybolan Bir İlim Dalı: Müşkilü’l-Hadis

Bu makale hadis ilimleri arasında önemli bir mevkii olan “Müşkilü’l-Hadis” ilmini tanıtmayı amaçlamaktadır. Zira bu ilim dalı, gerek lugavî açıdan gerekse de ıstılahî açıdan kendisini karşılamayan “Muhtelifu’l-Hadis” ilmi içerisine mezcedilmiştir. Farklı konuları olan bu iki ilim dalı zamanla aynı anlamda kullanılmaya başlanmıştır. Dolayısıyla çalışmada, zikri geçen ilim dalının kavram çerçevesi açıklanmaya gayret edilmiştir. Aynı zamanda konu hakkında telif edilen klasik eserler ile güncel çalışmalar değerlendirilmeye çalışılmıştır. Bununla beraber mezkûr ilim dalının hadis usulü eserlerindeki konumu incelenmiştir. Son olarak bu disiplinin güncel problemler karşısındaki önemine değinilmiştir.

Anahtar Kelimeler:

Hadis, Metodoloji, İşkâl, İhtilaf, Müşkilü’l-Hadis

A Lost Science: Problematics of Hadiths

This article aims to introduce “Problematics of Hadiths” which is an important place among hadith sciences. Because this branch of science, both in terms of lexical point of view in the “Miscellaneous Hadiths” has not been met. These two branches of science with different subjects have been used in the same sense over time. Therefore, in the study, it is tried to explain the conceptual framework of the scientific branch. At the same time, it has been tried to evaluate the current works with the classical works on the subject. In addition to this, the position of the branch of hadith in the works of hadith method were examined. Finally, the importance of the current problems is discussed.

Keywords:

Hadith, Methodology, Work, Conflict, Problematics of Hadiths,

PDF

___

Abdülmecîd, Mahmud. Ebu Ca’fer et-Tahavi ve Eseruhu fi’l-hadis. Kâhire: Dâru’l-Ulûm, 1964.
Ahmet Naim, Babanzâde. Hadis Usulü. Haz. Mesut Çakır. İstanbul: Ravza Yayınları, 2009.
Akdokur, Fatma. Tehzîbu'l-Âsâr Bağlamında et-Taberî'nin Hadisçiliği (224-310 h.). Doktora Tezi, Ankara Üniversitesi, 2010.
Aktepe, İshak Emin. “İmam Şafi’nin Hadisler Arasında Görülen Çelişkilere Bakışı”. Hadis Tedkikleri Dergisi 17: 2 (2006): 55-80.
Aydınlı, Abdullah. Hadis Istılahları Sözlüğü. 6. Baskı. İstanbul: İFAV Yayınları, 2012.
Aydınlı, Abdullah. Hadis Tespit Yöntemi. 2. Baskı. İstanbul: Rağbet Yayınları, 2016
Başaran, Selman – Sönmez, Ali. Hadis Usulü ve Tarihi. 2. Baskı. Bursa: Emin Yayınları, 2014.
Bayraktar, İbrahim. “Metin Tenkidi ve Müşkil Hadisler”. Atatürk Üniversitesi İlahiyat Fakültesi 12 (1995): 175-226.
Canan, İbrahim. Kütüb-i Sitte Muhtasarı Tercüme ve Şerhi Mukaddimesi. Ankara: Akçağ Yayınları, 1988.
Cemalü’d-Din el-Kasımi. Kavaidü’t-tahdis min Fununi Mustalahi’l-hadis. Mülteki Ehli’l- Hadis.
Cerrahoğlu, İsmail. Tefsir Usulu. 26. Baskı. Ankara: TDV Yayınları, 2014
Çakan, İsmail Lütfi. Hadislerde Görülen İhtilaflar ve Çözüm Yolları Muhtelifü’l-Hadis İlmi. İstanbul: İslami İlimler Araştırma Vakfı Neşriyat No:3, 1982.
Çakan, İsmail. “Hadis Usulü Kitaplarında “İhtifü’l-Hadis”. Marmara Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi, 4 (İstanbul, 1986): 75-115.
Çakan. İsmail Lütfi. Şekil ve Örnekleriyle Hadis Usulü. 25. Basım. İstanbul: İFAV Yayınları, 2011.
Çimen, Fatih. İbn Furek ve Müşkilü’l-Hadis ve Beyanuhu Adlı Eseri. Yüksek Lisans Tezi, Yalova Üniversitesi, 2005.
Demirci, Muhsin. Tefsir Usulu. 14. Baskı. İstanbul: İFAV Yayınları, 2011.
el-Hafız İbn Kesir. el-Ba’isü’l-hasis Şerhu İhtisari ‘Ulumi’l-hadis. Thk. Fadıl Mahmud Avz. Beyrut: Müessesetü’r-Risaleti Naşirun, 2015.
el-Kadı ‘İyaz. el-İlma’ ila Ma’rifeti Usuli’r-rivayeti ve Takyidi’s-simai’. Thk. es-Seyyit Ahmet Sakar.Kahire: Daru’t-Türas, el-Mektebetü’l-Atikati, 1970.
Erul, Bünyamin. Sahabenin Sünnet Anlayışı. 8. Baskı. Ankara: TDV Yayınları, 2014.
es-Suyuti. Tedribu’r-ravi fi Şerhi Takribi’n-Nevevi. Thk. Abdulvehhab Abdulvahib. Riyad: Mektebeti Riyadi’l-Hadiseti.
ez-Zerkeşi, Bedrüddin. Hz. Aişe’nin Sahabeye Yönelttiği Eleştiriler (el- İcabe li İradi ma’stedrekethu A’işe ‘ala’-sahabe). Çvr. Bünyamin Erul, 6. Baskı. Ankara: OTTO Yayınları, 2014.
Görmez, Mehmet. Sünnet ve Hadisin Anlaşılması ve Yorumlamasında Metodoloji Sorunu. 5. Baskı. Ankara: OTTO Yayınları, 2014.
Habil Nazlıgül, “Şâfiîlerin Hadis ve Sünnet Anlayışı”, Hadis El Kitabı. Ed. Zişan Türcan. Ankara: Grafiker Yayınları, 2016: 719-739.
Hakim en-Nisaburi. Marifetü Ulumi’l-hadis. Daru’l-Kutubi’l-‘İlmiyye. Thk. Seyyit Mu’zam Hüseyin. Beyrut: 1977.
Hansu, Hüseyin. “Tevilü Muhtelifü’l-Hadis”. Türkiye Diyanet Vakfı Ansiklopedisi. Ankara: TDV Yayınları, 2006, 41: 33-34.
Hansu, Hüseyin. Mutezile ve Hadi., 2. Baskı. Ankara: OTTO Yayınları, 2012.
Hatip el-Bağdadi. el-Kifaye fi ‘İlmi’r-rivaye. Thk. Abdullah es-Suraki, İbrahim Hamdi el- Medini, Medine: Mektebetü’l-‘İlmiyye.
İbn Hacer. Nüzhetü’n-nazar fi Tavdihi Nühbetü’l-fiker fi Mustalahi Ehli’l-eser. Thk. Abdullah b. Dayfullah er-Rahili. Riyat: Matbaatu Sefir, 1999.
İbn Manzur. “ş-k-l”. Lisanu’l-Arab, 1. Baskı. Beyrut: Daru’l-Sadr.
İbn Şeref en-Nevevi. e’t-Takrib ve’t-teysir li Ma’rifeti Süneni’l-beşiri’n-nezir fi Usuli’l-hadis. Mevki’u’l-Varak.
İbnü’s-Salah. Ulumü’l-hadis. thk: Nurettin Itır, 21. Baskı. Beyrut: Daru’l-Fikri’l-Muasır, 2015.
İsmail Hakkı Ünal, “Hanefî Mezhebi ve Hadis”, Hadis El Kitabı. Ed. Zişan Türcan, Ankara: Grafiker Yayınları, 2016, 698.
İzmirli, İsmail Hakkı. Hadis Tarihi. Nşr. İbrahim Hatiboğlu, Daru’l-Hadis. İstanbul: Erkam Matbaa, 2002.
Kadir Demirci, “İbâzıyye ve Hadis”, Hadis El Kitabı. Ed. Zişan Türcan. Ankara: Grafiker Yayınları, 2016, 660-683.
Kadir Demirci, “Zeydiyye ve Hadis”, Hadis El Kitabı. Ed. Zişan Türcan. Ankara: Grafiker Yayınları, 2016, 635-660.
Kandemir, Mehmet Yaşar. Mevzu Hadisler Menşe’i Tanıma Yolları Tenkidi. 8. Baskı. İstanbul: İFAV Yayınları, 2014.
Kandemir, Mehmet Yaşar. Mukaddimetü İbni’s-Salah, Türkiye Diyanet Vakfı Ansiklopedisi. Ankara: TDV Yayınları, 2006, 31: 121-124.
Karaman, Hayrettin. Hadise Dair İlimler ve Hadis Usulü. 11. Baskı. İstanbul: Ensar Neşriyat, 2014.
Kırbaşoğlu, Hayri. Alternatif Hadis Metodoloisi. 5. Baskı. Ankara: OTTO Yayınları, 2015.
Kırbaşoğlu, Hayri. İslam Düşüncesinde Hadis Metodolojisi, 5. Baskı. Ankara: Ankara Okulları Yayınları, 2015.
Koçkuzu, Ali Osman. Hadis İlimleri ve Hadis Tarihi. İstanbul: Dergah Yayınları, 1983.
Koçyiğit, Talat. Hadis Istılahları. Ankara Üniversitesi Yayınları, No: 146.
Koçyiğit, Talat. Hadis Usulü. 7. Baskı. Ankara: Türkiye Diyanet Vakfı Yayınları, 2008
Lecomte, Gerard. “İslam’da İhtilafın Tekamülüne Bir Örnek Şafii’nin İhtilafü’l-Hadisinden İbn Kuteybe’nin Muhtelifü’l-Hadis’ine”. Trc. İbrahim Kafi Dönmez. İslam Medeniyet Mecmuası, 7: 1 (1981): 3-37.
Martı, Huriye. “Hadis İlimlerinin Doğuşu ve Gelişimi”, Hadis El Kitabı. Ed. Zişan Türcan. Ankara: Grafiker Yayınları, 2016, 134-143.
Martı, Huriye. Hadis, Usul ve Hayat. Hadis Usulü Tarihine Giriş. İstanbul: İnsan Yayınları, 2014.
Nureddin Itr. Menhecü’n-nakd fi Ulumi’l-hadis. Dımaşk: Dâru’l-Fikr, 1997.
Ramazan Özmen, “Hanbelilerin Hadis ve Sünnet Anlayışı”, Hadis El Kitabı. Ed. Zişan Türcan. Ankara: Grafiker Yayınları, 2016, 739-751.
Ramerhurmuzi. el-Muhaddisu’l-fasıl Beyne’r-ravi ve’l-vai. Thk. Muhammet Accac el- Hatib, 3.Baskı. Beyrut: Darü’l-Fikr, 1983.
Şa’ban, Zekiyyüddin. İslam Hukuk İlminin Esasları (Usulü’l-Fıkh). Çvr. İbrahim Kafi Dönmez, 19. Baskı. Ankara: TDV Yayınları, 2014.
Şenburç, M. Masum. “Cumhuriyet Türkiyesinde Telif Edilmiş Hadis Usulü Eserleri”. Türkiye Araştırmaları Literatür Dergisi, 11/21 (2013): 89-11.
Tahir el-Cezairi. Tevcihu’n-nazar ila Usuli’l-eser. Thk: Abdulfettah Ebu Gudde. Halep: Mektebetü’l-Matbuati’l-İslamiyye, 1995.
Tartı, Nevzat. Muhtasar Hadis İlimleri ve Usulü. 2. Baskı. Ankara: OTTO Yayınları, 2016.
Tekineş, Ayhan. “Muhtelefü’l-Hadis”. Türkiye Diyanet Vakfı Ansiklopedisi. Ankara: TDV Yayınları, 2006, 31: 74-77.
Tekineş, Ayhan. “Müşkilü’l-Hadis”. Türkiye Diyanet Vakfı Ansiklopedisi. Ankara: TDV Yayınları, 2006, 32: 32: 163.
Tekineş, Ayhan. Hadisleri Anlama Problemi. İstanbul: Işık Yayınları, 2002.
Türcan, Zişan. “Mâlikîlerin Hadis Anlayışı”. Hadis El Kitabı. Ed. Zişan Türcan. Ankara: Grafiker Yayınları, 2016: 713-719
Yardım Ali. “Şemail Nev’inin Doğuşu ve Tirmizi’nin Kitabü’ş-Şemail’i”. Dokuz Eylül Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi, 1 (1983): 349-409.
Yardım, Ali. Hadis I-II. 4. Baskı. İstanbul: Damla Yayınevi, 2000.
Yavuz, Emre. “Hadisleri Anlama Problemi Kitap Tanıtımı”. Iğdır Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi 1 (Nisan 2013): 237-252.
Yıldırım, Enbiya. İbn Huzeyme ve Sahih'i. Yüksek Lisans Tezi, Uludağ Üniversitesi, 1989.
Yıldız, Abdullah. “Serahsi’nin Hadis Anlayışı, Nesh ve İhtilafü’l-Hadisle Alakalı Meseleler”. Harran Üniveritesi İlahiyat Fakültesi Dergisi, 8 (1999): 255-298.
Yücel, Ahmet. Hadis Usulü. 2. Baskı. İstanbul: İFAV Yayınları, 2010.
Yücel, Ahmet. Polat. “Ünite 4-6” Hadis Tarihi ve Usulü. Ed. Selahattin Polat, 3. Baskı. Eskişehir: Anadolu Üniversitesi Yayınları No: 2077, 2013: 92-167.
Zeydan, Abdulkerim. el-Veciz Fi Usulu’l-fıkh. 15. Baskı. Beyrut: Müessesetü’r-Risale, 2006.