Koray ÖZRENK, Bahar YILMAZ, Berfin KIZGIN, Sıddık KESKİN

DİYARBAKIR YÖRESİ BAZI CEVİZ GENOTİPLERİNDE (Juglans regia L.) KÜMELEME ANALİZİ

Ülkemizin hemen her yöresinde yetiştirilmekte olan ceviz (Juglans regia L.), yüksek besin değeri ile vazgeçilmez meyveler arasında yer almaktadır. Bunun yanı sıra cevizin ağacı da, başta mobilyacılık olmak üzere, birçok alanda önemli bir gelir kaynağıdır. Türkiye’nin mevcut ceviz potansiyeli içerisinde, tohumdan yetişmiş ceviz ağaçları yüksek orandadır. Bu durum, geniş bir genetik varyasyon ile ıslah çalışmalarında önemli bir avantaj sağlamaktadır. Diyarbakır yöresinde yetiştirilen ceviz genotiplerinde meyve özellikleri bakımından fenotipik ve/veya genotipik benzerliklerin belirlenmesi; yöredeki mevcut gen kaynaklarının değerlendirilmesi, korunması ve ileride planlanacak ıslah çalışmaları açısından büyük önem taşımaktadır. Bu nedenle çalışmada; Diyarbakır ilinde yetiştirilen 67 ceviz genotipinde bazı meyve özellikleri bakımından fenotipik benzerliklerin incelenmesi amaçlanmıştır. Bu amaçla, 67 genotipte 2018 yılı hasat döneminde elde edilen meyvelerden, meyve ağırlığı (g) meyve kabuk ağırlığı (g), meyve iç ağırlığı (g), meyve boyu (mm), meyve eni (mm) ve kabuk kalınlığı (mm) özellikleri ölçülmüştür. Bu özellikler bakımından genotipler arası benzerlik için kümeleme analizi yapılmıştır. Kümeleme analizinde bağlantı metodu olarak tekli bağlantı (single linkage) metodu uzaklık ölçüsü olarak da Öklid uzaklığı kullanılmıştır. Yapılan analiz sonuçlarına göre genotipler arasındaki benzerlik oranı %98.16 ile %71.03 arasında değişim göstermiştir. En yüksek benzerlik oranı %98.16 değeri ile 21SLV06 ve 21EĞL05 genotipleri arasında gözlenirken, bunu %98.12 benzerlik oranı ile 21BSM03 ve 21BSM12 genotipleri arasındaki benzerlik oranı izlemiştir. En düşük benzerlik oranı ise %71.03 ile 21BSM05 ile diğer genotiplerden oluşan küme arasında gözlenmiştir. Sonuç olarak, ele alınan meyve özellikleri ile Diyarbakır ilinde yetiştirilen 67 ceviz genotipinde, yaklaşık %29 oranında fenotipik farklılığın (varyasyonun) görüldüğü ve bu farklılığın bundan sonraki yapılacak çalışmalarda dikkate alınabileceği söylenebilir.

CLUSTER ANALYSIS IN SOME WALNUT GENOTYPES (Juglans regia L.) in DIYARBAKIR REGION

Walnuts (Juglans regia L.), which are grown in almost every region of our country, are among the irreplaceable fruits with their high nutritional value. Also, the walnut tree is an essential source of income, especially in the furniture sector. Amongst Turkey's potential of walnuts, walnut trees that are grown from seed have a high rate. This provides an essential advantage in breeding studies with a wide range of genetic variations. Determination of phenotypic and genotypic similarities in walnut genotypes grown in Diyarbakır region in terms of fruit characteristics; It is of great importance in terms of evaluating and protecting the existing genetic resources in the region and the future breeding studies. Therefore, in the study, 67 walnut genotypes grown in Diyarbakır are examined for the phenotypic similarities in terms of some fruit characteristics. For this purpose, the fruit weight (g) Fruit shell weight (g), Fruit inner weight (g), Fruit length (mm), Fruit width (mm), and Shell thickness (mm) from 67 genotypes in 2018 harvest period was evaluated. In terms of these features, cluster analysis was performed for the similarity between genotypes. In the cluster analysis, the Single linkage method was used as the connection method, and Euclidean distance was used as the distance measure. According to the results of the analysis, the similarity ratio between genotypes varied between 98.16% and 71.03%. While the highest similarity rate was observed between the "21SLV06" and "21EĞL05" genotypes with the value of 98.16%, this was followed by the "21BSM03" and "21BSM12" genotypes with 98.16%. The lowest similarity rate was observed between 71.03% and "21BSM05 and the cluster of other genotypes. As a result, with the fruit characteristics evaluated; It could be said that in 29 walnut genotypes grown in Diyarbakır province, approximately 29% phenotypic difference (variation) is present, and this difference can be considered in future studies.

PDF

___

1. Arzani, K., Hasan Mansouri‐Ardakan, H., Ali Vezvaei, A., Roozban, MR., 2008. Morpholo-gical variation among Persian walnut (Juglans regia) genotypes from central Iran. New Zealand J. Crop and Hort. Sci. 36(3):159-168 (doi:10.1080/01140670809510232).
2. Bakkalbaşı, E., Menteş Yılmaz, Ö., Artık, N., 2010. Türkiye’de yetiştirilen yerli bazı ceviz çeşitlerinin fiziksel özellikleri ve kimyasal bileşenleri. Akademik Gıda 8(1):6-12.
3. Davis, PH., 1982. Flora of Turkey and the east Aegean Islands. Vol. 7, University of Edinburg, England.
4. Ghanbari, A., Faraji, M., Shokouhian, A., Pyrayesh, A., 2018. Evaluation of quantitative and qualitative characteristics of Persian walnut (Juglans regia L.) genotypes in the west of Meshkin-Shahr. Journal of Nuts 9(1):57-65.
5. Martinez, M.L., Labuckas, D.O., Lamarque, A.L., Maestri, D.M., 2010. Walnut (Juglans regia L.): genetic resources, chemistry, by-products. Journal of the Science of Food and Agriculture 90(12):1959-1967.
6. Shah, U.N., Mir, J.I., Ahmed, N., Fazili, K.M., 2019. Genetic diversity analysis of walnut (Juglans regia L.) from Kashmir valley using RAPD and ISSR markers. Agrotechnology 8:185 (doi:10.35248/2168-9881.19.8.185).
7. Shamlu, F., Rezaeil, M., Lawson, S., Ebrahimi, A., Biabani, A., Khan-Ahmadi, A., 2018. Genetic diversity of superior Persian walnut genotypes in Azadshahr, Iran. Biol. Plants (Septem .Physiol. Mol. October) 24(5):939
8. Xu, Z. , Hu, T., Zhang, F., 2012. Genetic diversity of walnut revealed by AFLP and RAPD markers. Journal of walnut using RAPD markers. Journal of Agricultural Science 4(7):271-276.
9. Wu, Y.M., Liu, Y., Dong, F.X., Xi, S.K., 2000. Study on different ecological types of Chinese walnut using RAPD markers. Beijing Forestry University 22(5):23 Journal of 27.
10. Journal of 27. Yang, L.X., 2005. Effect of water extracts of larch on growth of Manchurian walnut seedings. J. Forestry Research 16(4):285 Science 4(7):2719. 276. Wu, Y.M., Liu, Y., Dong, F.X., Xi, S.K., 2000. Study on different ecological types of Chinese ( http://dx.doi.org/10.1007/bf02858190 ) .288. 88