Bahçesaray yöresinde armut yetiştiriciliği ve seçilen bazı armut genotiplerinin pomolojik ve morfolojik incelenmesi
Bu çalışma, 2003 ve 2005 yılları arasında Bahçesaray (Van) ilçesi ve köylerinde yürütülmüş olup, tohumdan yetişmiş armut genotipleri arasından, üstün vasıflı olanlar saptanmış ve çalışmanın amaçlarına yönelik olarak iki yıl süre ile gözlemlenmiştir. Seçilen genotiplerde; morfolojik, fenolojik gözlemler ve pomolojik analizler yapılmıştır. Bunların dışında genotiplerin bazı yaprak özellikleri, periyodisite durumları ve ateş yanıklığı (Ervinia amylovora Burill winslow et al.) belirtileri incelenmiştir. Yörede armut yetiştiriciliğinin, diğer meyve türleri ile birlikte karışık olarak, hiçbir bakım ve kültürel uygulama yapılmaksızın sürdürüldüğü görülmüştür. Üretimin dağınık haldeki arazilerde ve genellikle kanal boylarında kendiliğinden çıkmış ahlat (Pyrus elaeagrifolia) üzerine aşılanmış olarak yapıldığı tespit edilmiştir. Yöredeki armut genotiplerinin çoğunluğunun Eylül, Ekim ve Kasım aylarında olgunlaşan yerel çeşitlerden oluştuğu tespit edilmiştir. Yapılan analizlerde genotiplerin fazlaca taş hücre içerdiği belirlenmiştir. Buna göre seçilen armut genotiplerinde ortalama meyve ağırlığı, 80 gr ile 128 gr arasında değişirken meyve boyu 5.08 cm ile 7.84 cm arasında, meyve çapları 3.48 cm ile 6.20 cm arasında olduğu belirlenmiştir. Önemli seleksiyon kriterlerinden olan meyve eti sertliği yönünden genotipler, 1.96 lb ile 8.10 lb arasında tespit edilmiş 12 genotip 5.00 lb üzerinde olduğu belirlenmiştir.
Anahtar Kelimeler:
Bahçesaray, armut, seleksiyon, pomoloji, morfoloji, fenoloji
Pear growing in Bahçesaray region and pomological morphological investigation of some selected pear varieties
In this study, between 2003 and 2005, Bahçesaray (Van) has been carried out in the districts and villages, grown from seed thousands of pear genotypes out was observed for two years as for highly skilled ones identified and purpose of the study. In selected genotypes; morphological, phenological observations and pomological analyzes were performed. Apart from these, some leaf characteristics of the genotype, periodicity conditions and fire blight (Ervinia amylovora Burill winslow et al.) symptoms were examined. Pear cultivation in the region, mixed with other fruit species have been shown to be sustained without any care and cultural practices. Production of land scattered in the channel length and usually come spontaneously pear (Pyrus elaeagrifolia) above has been found to be in vaccinated. The majority of pear genotypes in the region in September, October and has been found to consist of maturing local varieties of winter in November. The analysis of genotypes is much set in stone cells it contains. In pear genotypes selected according to the average fruit weight, fruit size ranges from 80 gr to 128 gr between 5.08 cm and 7.84 cm fruit diameter was determined to be between 3.48 and 6.20 cm. Genotypic fruit firmness, an important selection criteria were identified between 1.96 lb and 8.10 lb 12 genotype was determined to be over 5.00 lb.
Keywords:
Bahçesaray, pear, selection, pomology, morphology, phenology,
___
- Akçay, M. E., M. Burak ve M. Büyükyılmaz, 2003. Yerli ve Yabancı Bazı Armut Çeşitlerinin Yalova Ekolojisindeki Verim ve Gelişme Performanslarının İncelenmesi. Türkiye 4. Ulusal Bahçe Bitkileri Kongresi Bildiri Kitabı. 278–280, Antalya.
- Bostan, S. Z. ve S. M. Sen, 1991. Van ve Çevresinde Yetiştirilen Mahalli Armut Çeşitlerinin Morfolojik ve Pomolojik Özellikleri Üzerinde Araştırmalar. (Yüksek Lisans Tezi). Yüzüncü Yıl Üniversitesi Ziraat Fakültesi Dergisi. Cilt:1, No:3, Van.
- Demir, G. ve M. Gündoğdu, 1991. Yumuşak Çekirdekli Meyve Ağaçlarında Görülen Ateş Yanıklığı (Erwinia amylovora (Burr.) Winslow et al.) Hastalığı Üzerine Araştırmalar. Türkiye Fitopatoloji Derneği Yayın No:6, s:229.
- Güleryüz, M., 1977. Erzincan’da Yetiştirilen Bazı Önemli Elma ve Armut Çeşitlerinin Pomolojileri İle Döllenme Biyolojileri Üzerine Araştırmalar. Atatürk Üniversitesi Yayınları No:483, Erzurum.
- Güleryüz, M., R. Alan, İ. Bolat ve H. Padem, 1990. Doğu Anadolu Bölgesinde Bahçe Bitkilerinin Üretim ve Verimlilik Bakımından Değerlendirilmesi. Doğu Anadolu Tarımda Verimlilik Sorunları Sempozyumu, 9–10 Ekim, Van, s.80–93.
- Güleryüz, M. ve S. Ercişli, 1997. Kağızman İlçesinde Yetiştirilen Mahalli Armut Çeşitleri Üzerinde Pomolojik Bir Araştırma. Yumuşak Çekirdekli Meyveler Sempozyumu Bildiri Kitabı. Yalova, s:37–44.
- Hepaksoy, S., A. Ünal, Z. Can and H. Türküsay, 1998. Distribution of The Fire Blight (Erwinia amylovora (Burr.) Winslow et al.) Disease in Western Anatolia Region, in Turkey. Act. Hort. 489:193–196.
- Karadeniz, T. ve S. M. Sen, 1990. Tirebolu ve Çevresinde Yetiştirilen Mahalli Armut Çeşitlerinin Pomolojik ve Morfolojik Özellikleri Üzerinde Araştırmalar. Yüzüncü Yıl Üniversitesi Ziraat Fakültesi Dergisi 1(1):152–165.
- Layne, R. E. C. and H. A. Quamme, 1975. Advances in Fruit Breeding. Purdue Univ. Press. West Lafayette, Indiana.
- Momol, T. M., O. Yegen, H. Basım and K. Rudolph, 1992. Identification of Erwinia amylovora and the Occurrence of Fire Blight of Pear in Western Mediterranean Region of Turkey. Journal of Turkish Phyto. 21(1):41–47.
- Öktem, Y. E. ve K. Benlioğlu, 1988. Yumuşak Çekirdekli Meyve Ağaçlarında Görülen Ateş Yanıklığı Hastalığı (Erwinia amylovora (Burr.) Winslow et al.) Üzerinde Çalışmalar. TÜBİTAK Yayın No:643, TOAG Seri No:128–171.
- Özbek, S., 1947. Türkiye Armut Yetiştiriciliği ve Önemli Armut Çeşitlerimiz. Ankara Yüksek Ziraat Enstitüsü Basım Evi, Ankara.
- Özbek, S., 1978. Özel Meyvecilik. Çukurova Üniversitesi Ziraat Fakültesi Yayın No: 128, Adana. 486 s.
- Özrenk, K., 2002. Erzincan Ovasında Armutlarda Sorun Olan Ateş Yanıklığı Hastalığı (Erwinia amylovora (Burill) Winslow et al)’na Dayanıklı Genotiplerin Belirlenmesi (Basılmamış Doktora Tezi). Yüzüncü Yıl Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü, Van.
- Norton, R. A., J. King and G. A. Moulton, 1988. "Orcas" Pear. Hortscience 6(23):1090.
- Şen, S. M., R. Cangi, S. Z. Bostan, F. Balta ve T. Karadeniz, 1992. Van ve Çevresinde Yetiştirilen Seçilmiş Bazı Mellaki ve Ankara Armut Çeşitlerinin Morfolojik ve Pomolojik Özellikleri Üzerinde Araştırmalar. Yüzüncü Yıl Üniversitesi Ziraat Fakültesi Dergisi 2(2):29–40.
- Tokgönül, S. ve Ö. Çınar, 1991. Doğu Akdeniz Bölgesi’nde Armutlarda Ateşyanıklığı (Erwinia amylovora (Burr.) Winslow et al.) Hastalığının Tanısı ve Yaygınlık Durumu Üzerinde Araştırmalar. Türkiye Fitopatoloji Derneği Yayın No:6303.
- Ünal A., H. Saygılı, S. Hepaksoy, Z. Can ve H. Türküsay, 1997. Ege Bölgesinde Armut Yetiştiriciliği ve Seçilen Bazı Armut Çeşitlerinin Pomolojik Özellikleri. Yumuşak Çekirdekli Meyveler Sempozyum Bildiri Kitabı, Yalova, 29–35.
- Ünal A., H. Saygılı, S. Hepaksoy, H. Türküsay ve Z. Can, 1998. Batı Anadolu Bölgesinde Armutlarda Ateş Yanıklığı (Erwinia amylovora (Burrill) Winslow et al.) Hastalığına Dayanıklı Çeşitlerin Belirlenmesi Üzerinde Araştırmalar. TÜBİTAK–TOGTAG 1247 no’lu Proje Kesin Raporu.
- Yarılgaç, T. ve K. Yıldız, 2001. Adilcevaz İlçesinde Yetiştirilen Mahalli Armut Çeşitlerinin Bazı Pomolojik Özellikleri Üzerinde Araştırmalar. Yüzüncü Yıl Üniversitesi Ziraat Fakültesi, Tarım Bilimleri Dergisi 11(2):9–12.
- Watanabe, Y., M. Yamamoto, H. Hiyama, K. Lijima, N. Karashime, M. Adachi and M. Noshino, 1986. Studies on the Ecological Characteristics of Fruit Tree Cultivars in Ibaraki (1) Pear Cultivar. Plant Breeding Abs. 56(8):36.
- ISSN: 1300-8943
- Yayın Aralığı: Yılda 2 Sayı
- Başlangıç: 1968
- Yayıncı: Atatürk Bahçe Kültürleri Merkez Araştırma Enstitüsü
Sayıdaki Diğer Makaleler
Tüketicinin sofralık zeytin tercihlerinin belirlenmesi
Yasin ÖZDEMİR, Seda KAYAHAN, Özge KESKİNEL