Kur'ân-ı Kerim'de Ses Yansımalı Kelimeler

Canlı ve cansız varlıkların çıkardıkları seslere benzetilerek oluşturulan ses yansımalı kelimeler, hemen hemen bütün dillerde bulunmaktadır. Bu tür kelimeler, kulağa hoş gelen kendilerine mahsus tınıları ve anlatıma kattıkları canlılık ve renklilik sebebiyle daima kullanılagelmiş ve ilgi çekmişlerdir. Ses yansımalı kelimeler Arapçada geniş yer tutmaktadır. Edebî yönden bir şaheser olan Kur’ân-ı Kerim nazil olduğu Arap dilinin bütün özelliklerini ve inceliklerini dikkate aldığı için onda da bu tür kelimelerin çok sayıda örneği bulunmaktadır. Hatta bazıları Kur’ân’ın ses yansımalı kelimeler ihtiva etmesini, i’caz vecihlerinden biri olarak saymışlardır. Biz de bu makalede Kur’ân-ı Kerim’de bulunan bazı ses yansımalı kelimeleri ele alıp onların anlamlarını nasıl yansıttığını inceleyeceğiz.

Anahtar Kelimeler:

Kur’ân’da yansıma, taklit

Onomatopoeic (Reflective) Words in the Holy Qur’an

Onomatopoeic words created by simulating the sounds coming from living and non-living beings are found in almost all languages. Such words have always been used and attracted attention because of their special tone and expression that sounds pleasant and they add vitality and colour. Onomatopoeic words are also widely used in Arabic. Since the Qur’an considers all the characteristics and subtlety of the Arabic language, there are many onomatopoeic words in it. Some even considered the Qur’an to contain onomatopoeic words as one of the proofs of its miracles. In this article, we will discuss some onomatopoeic words in the Qur’an and show how they reflect their meaning.

Keywords:

Onomatopoeia in the Qur’an, imitation,

PDF

___

Abduttevvab, Ramazan, Buhûs ve makâlât fi’l-lüğa, Kahire: Mektebetu’l-Hancî, 1982.
Hayati Aydın, “Kur’ân’da Anlamı Güçlü Kılan Üç Unsur: Teşhis-İntak, Ses-Anlam Uyumu, İstiâre”, Akademik Araştırmalar Dergisi, 2003, sayı: 16, ss. 103-114.
Beydâvî, Kâdî Ebû Said Nâsıruddîn Abdullah b. Ömer b. Muhammed, Envâru’t-tenzîl ve esrâru’t-te’vîl, Beyrût: Dâru İhyâi’t-türâsi’l-Arabî, ts.
Çağıl, Necdet, Kur’ân Belâgati ve Fonetiği Yönünden Kıraatler, (Yayınlanmamış Doktora Tezi), Atatürk Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Erzurum 2002.
Çağıl, Necdet, “Kur’ân Kıraatinde Musiki Ses Uyumu, Ezgilendirme/Teganni ve Kıraatlerde Fonoloji Ses Anlam İlişkisi”, Uluslararası Kıraat Sempozyumu (16-18 Kasım 2012), Ankara: Diyanet İşleri Başkanlığı Yay., 2015, ss. 327-361.
Fâhirî, Salih Selim Abdülkadir, ed-Delâletu’s-savtiyye fi’l-lüğati’l-Arabiyye, İskenderiye: el-Mektebu’l-Arabiyyi’l-hadîs, ts.
Hassan, Temmam, el-Beyân fî ravai’i‘l-Kur’ân, Kahire: Âlemü’l-kütüb, 1993.
İbn Âşûr, Muhammed Tahir, Tefsîru’t-tahrîr ve’t-tenvîr, Tunus: Dâru’t-Tunusiyye li’n-neşr, 1984.
İbn Cinnî, Ebu’l-Feth Osman, el-Hasâis, tahk. Muhammed Ali Neccâr, Beyrut: el-Mektebetu’l-ilmiyye, ts. İbn Manzûr, Ebu’l-Fadl Cemalüddin Muhammed b. Mükerrem Ifrıkî Mısrî, Lisânu’l-Arab, tahk. Âmir Ahmed Haydar, Beyrût: Dâru Sâdır, ts.
İbnü’l-Cevzî, Ebu’l-Ferec Cemalüddin Abdurrahman b. Ali b. Muhammed, Zâdu’l-mesîr fî ilmi’t-tefsîr, Beyrût: el-Mektebü’l-İslâmî, 3. bs., 1984.
İsfahânî, Râgıb, Müfredâtu elfâzi’l-Kur’ân, tahk. Safvan Adnan Davudî, Dımaşk: Dâru’l-kalem, 2002.
Kılıç, Sadık, Kur’ân: Dildeki Sonsuz Mucize, İstanbul: Gelenek Yay., 2003.
Kınar, Kadir, “Arap Dilinde Seslerin Anlamı Yansıtması”, Erciyes Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi, 2015, sayı: 20, ss. 7-23.
Kurtubî, Ebû Abdullah Muhammed b. Ahmed b. Ebû Bekir, el-Câmi‘ li-Ahkâmi’l-Kur’ân, tahk. Abdullah b. Abdulmuhsin Türkî, Beyrût: Müessesetü’r-Risâle, 2006.
Müftüoğlu, Ömer, Kur’ân’ın Sesleri, Ankara: Otto Yayınları, 2015.
Râzî, Fahreddîn Muhammed b. Ömer b. Hüseyin, et-Tefsîru’l-kebîr: Mefâtihu’l-ğayb, 2. bs, Beyrût: Dâru’l-kütübi’l-ilmiyye, 2004.
Sağîr, Muhammed Hüseyin Ali, es-Savtu’l-lügavî fi’l-Kur’ân, Beyrût: Dâru’l-müverrihi’l-arabî, 2000.
Sa‘lebî, Ebû İshak Ahmed b. Muhammed b. İbrahim, el-Keşf ve’l-beyân, tahk. Ebû Muhammed b. Âşûr, Beyrût: Dâru İhyâi’t-türâsi’l-Arabî, 2002.
Sâlih, Subhî, Dirâsât fi fıkhi’l-lüğa, Beyrût: Dâru’l-ilm li’l-melâyîn, 16. bs., 2004.
Se‘âlibî, Ebû Mansûr Abdulmelik b. Muhammed, Fıkhu’l-lüga ve sırru’l-Arabiyye, Kâhire: Müessesetü’l-muhtâr, 2009.
Seyyid Kutub, Meşâhidu’l-kıyâme fi’l-Kur’ân, Kâhire: Dâru’ş-şurûk, 16. bs., 2006.
Seyyid Kutub, et-Tasvîru’l-fennî fi’l-Kur’ân, Kâhire: Dâru’ş-şurûk, 16. bs., 2002.
Suyûtî, Celalüddin Abdurrahman, el-İtkân fi ulûmi’l-Kur’ân, Dımaşk: Dâru İbn Kesîr, 5. bs., 2002.
Suyûtî, Celalüddin Abdurrahman, el-Muzhir fi ulûmi’l-lüğati ve envâihâ, tahk. Muhammed Ahmed Câdu’l-Mevlâ Bek, Muhammed Ebu’l-Fadl İbrahim, Ali Muhammed Becâvî, Kâhire: Mektebetü Dâri’t-türas, 3. bs., ts.
Sülün, Murat, Kur’ân Kılavuzu, İstanbul: Ensar Neşriyat, 2013.
Taberî, Muhammed b. Cerîr, Câmiu’l-beyân an te’vîli âyi’l-Kur’ân, tahk. Abdullah b. Abdülmuhsin Türkî, Kâhire: Dâru Hicr, 2001.
Tetik, Necati, “Ses ve Anlam İlişkisi Bakımından Kur’ân ve Kıraat”, Kur’ân ve Dil -Dilbilim ve Hermenötik- Sempozyumu (17-18 Mayıs 2001 Van), Erzurum: Bakanlar Matbaası, 2001, ss. 297-312.
Vâhidî, Ebu’l-Hasan Ali b. Ahmed, Esbâbu’n-nüzûl, tahk. Kemâl Besyûnî Zağlûl, Beyrût: Dâru’l-kütübi’l-ilmiyye, 1991.
Yıldırım, Mustafa, “Kur’ân Sanatı ve Estetiği Üzerine”, İstem (İslam San’at, Tarih, Edebiyat ve Musikisi Dergisi), 2010, sayı: 16, ss. 161-179.
Zemahşerî, Ebu’l-Kâsım Cârullah Mahmûd b. Ömer, el-Keşşâf, Beyrût: Dâru’l-kütübi’l-ilmiyye, 2003.
Zevbaî, Tâlib Muhammed İsmail, el-Belağatu’l-Arabiyye: İlmu’l-Maânî beyne belâğati’l-kudâmâ ve üslûbiyyeti’l-muhdesîn, Bingazi: Câmiatu Karyunus, 1997.
Zevbaî, Tâlib Muhammed İsmail, min Esâlibi’l-Kur’ân, Beyrût: Daru’n-nahdati’l-Arabiyye, 1996.
Zülfikar, Hamza, Türkçede Ses Yansımalı Kelimeler, Ankara: Türk Dil Kurumu Yay., 1995.