Tarihi Türk Lehçelerinde İyelik Ekinin Gelişimi ve Değişimi

Türkçe,  iyelik kelimesi, bir şeye sahip olma anlamına gelmektedir. İyelik ekleri (ing.Possessive suffix) isimlerin ve isim soylu kelimelerin sonuna gelerek onların sahiplerini, ait oldukları kişileri belirten eklerdir. Topaloğlu (1989:94), iyelik eklerini  “isim soylu kelimeleri şahıs kavramına bağlayan ek” şeklinde tanımlar. Ergin (1972:562) iyelik eklerini “ bir nesnenin başka bir nesnenin parçası olduğunu, bir nesnenin başka bir nesneye ait olduğunu, bir nesnenin başka bir nesne ile tamamlandığını” şeklinde belirtir. Yani iyelik ekleri getirildiği ismin dışında bir nesneyi ifade eder. Fakat iyelik ekleri getirildikleri isimlerin dışındaki bu nesneyi sadece şahıslar ile ifade eder.Bunlar da, dilde, konuşan ve adı geçen şahıslar olarak yer alır. Türkçede üçü teklik, üçü de çokluk olmak üzere altı çeşit iyelik eki vardır. Bu çalışmada Tarihi Türk Lehçelerinde iyelik ekinin şekil özellikleri, gelişimi ve değişimi örneklerle incelenmiştir.

Usage of Possessive Suffixes in Historical Turkish Dialects

The Turkish possessive suffix has been a subject for much research in terms of structure. By taking the two main periods in the history of the language into account, namely Old Turkic (Orkhon Turkic, Uighur) and Middle Turkic (Qarakhanid Turkish, Harezm Turkish, Kıpçak Turkish, Old Anatolian Turkish), current study examines the expression of possession in the historical Turkish dialects. The article explains the characteristics, the development and the usage of the possessive case with examples in every sub period of these two main periods.

___

  • Dr. Ülker ŞEN