Yanardağ Patlamalarının Türkiye'deki FIR Sahaları Üzerine Etkisi: Volkanik Kül İçin 14 Nisan 2010 Örnek Olay İncelemesi
Volkanik kül bulutları patlamanın olduğu yanardağdan yüzlerce, binlerce mil uzaklara, hatta meteorolojik şartlara bağlı olarak kıtalararası mesafeler boyunca sürüklenebilir. Çok geniş bir hava sahasında etkili olabilir. Kül bulutları birkaç ülkenin, FIR (Flight Information Region-Uçuş Bilgi Bölgesi) ve kontrol sahasına yayılarak tehlike oluşturabilir. Çok geniş bir sahada etkili olan volkanik kül bulutları havacılık için hayati önem taşımaktadır. Volkanik kül bulutlarının mevcut olması veya günümüzde öngörüsü yapılan etki alanlarının tespit edilebilmesi uçuşlarda rota değişimlerine, gecikmelere ve hatta uçuş iptallerine neden olmaktadır. Bu çalışmada 2010 ile 2015 yılları arasında meydana gelen yanardağ patlamalarının Türkiye FIR Sahaları üzerindeki etkisi incelenmiştir. 5 yıllık periyotta Fransa'da bulunan Volkanik Kül Tavsiye Merkezi (VAAC-Volcanic Ash Advisory Centre) Toulouse'la koordineli çalışan Londra Volkanik Kül Tavsiye Merkezi tarafından hazırlanan Volkanik Kül Grafikleri (VAG-Volcanic Ash Graphic) kullanılmıştır. Türkiye'deki FIR Sahalarına olan etkilerin araştırılması içinde Türkiye'de bulunan Ankara FIR (LTAA) ve İstanbul FIR (LTBB) sahaları için sırasıyla Esenboğa ve Atatürk Uluslararası Havalimanları Meteoroloji Ofisleri tarafından hazırlanan SIGMET (Significant Meteorological Information) mesajları değerlendirilmiştir. Elde edilen Atatürk Uluslararası Havalimanı Meteoroloji Ofisi'nin hazırlamış olduğu SIGMET mesajlarına göre, 18 Nisan 2010 tarihinde Trakya'nın kuzeyi ve Karadeniz'in güney batısı, 19 Nisan 2010 tarihinde de Karadeniz'in güney batısı uçuş seviyesi olarak 10.000 feet ile 30.000 feet arasındaki mesafeler için uçuşlara kapatılmıştır.
The Effect of Volcanic Eruptions on Turkish FIR Areas: A Case Study of Volcanic Ash on 14 April, 2010
Volcanic ash clouds could be drifted to hundreds, thousands of miles away and even intercontinental depending on meteorological conditions. They can have an effect over a very large air space. Ash clouds can drift over multiple countries, FIR (Flight Information Regions) and control areas and may cause danger. Volcanic ash clouds, which are effective in a very large area, have vital importance for aviation. Existence of volcanic ash clouds, or locating the dangerous areas may cause route changes, delays or even flight cancellations. In this study, the effect of volcanic eruptions between 2010-2015 in Turkish FIR areas were examined. The 5 year period of VAG (Volcanic Ash Graphic), which is designed by London Volcanic Ash Advisory Centre (VAAC) and works in coordination with Toulouse VAAC located in France, was used. In order to investigate the effects on Turkish FIR areas of Ankara FIR (LTAA) and Istanbul FIR (LTBB) areas, the SIGMET (Significant Meteorological Information) messages, which were generated by Esenboğa and Atatürk International Airport Meteorological Offices respectively, were examined. As the result of SIGMET messages generated by Atatürk International Airport Meteorological Office, flights between 10.000 and 30.000 feet altitude were cancelled in 18th April 2010 for northern Thrace and south west Black Sea region as well as in 19th of April 2010 for south west Black Sea region.
___
- Annanurov, S., Deniz, A., Özdemir, E.T. 2014. İstanbul Fır Sahası İçin Sigmet ve Airmet Analizi. V. Ulusal Havacılık ve Uzay Konferansı, 8-10 Eylül 2014, Erciyes Üniversitesi, Kayseri. UHUK-2014-082. AVO (Alaska Volcano Observatory) 2015. _____http://www.avo.alaska.edu/color_codes.php>, alıntılanma tarihi: 19.03.2015.
- Boeing 2000. Advances in Volcanic Ash Avoidance and Recovery: Aero Volume 9, p. 18-27.Boston 2014. 2010/05/mount_st_helens_30_years_ago.html>, alıntılanma tarihi: 13.12.2014.
- Casadevall, T. J. 1994. The 1989-1990 eruption of Redoubt Volcano, Alaska: impacts on aircraft operations. Journal of Volcanology and Geothermal Research, 62(1), 301- 316.
- Casadevall, T. J., Delos Reyes, P. J., & Schneider, D. J. 1996. The 1991 Pinatubo eruptions and their effects on aircraft operations. Fire and Mud: eruptions and lahars of Mount Pinatubo, Philippines, 625-636.
- Chen, W. R., & Zhao, L. R. 2015. Review-Volcanic ash and its influence on aircraft engine components. Procedia Engineering, 99, 795-803.
- Dunn, M. G., Wade, D. P. 1994. Influence of Volcanic Ash Clouds on Gas Turbine Engines, in Casadevall, T. J. (ed.). "Volcanic Ash and Aviation Safety - Proceedings of the First International Symposium on Volcanic Ash and Aviation Safety" U.S. Geological Survey Bulletin 2047, p. 107-118.
- Eur Sigmet Guide 2007. ICAO Eur Doc 014 (third edition).Eurocontrol default/files/field_tabs/content/documents/ nm/cartography/09012014-firuir-lower-airspace -ectl.pdf>; alıntılanma tarihi: 01.03.2015. 2015.
- Holasek, R. E., Woods, A. W. & Self, S. 1996. Experiments on gas-ash separation processes in volcanic umbrella plumes. Journal of volcanology and geothermal research, 70(3), 169-181.
- ICAO (International Civil Aviation Organization) 2001. Manual on Volcanic Ash, Radioactive Material, and Toxic Chemical Clouds: Doc 9691-AN/954.
- ICAO (International Civil Aviation Organization), Annex 2013. "Annex3- Meteorological Service For International Air Navigation" Eighteenth Edition, July 2013.
- Meteo France 2015. _____http://www.meteo.fr/vaac/>, alıntılanma tarihi: 01.03.2015.
- Meteoroloji 1999. 2. Ana Jet Üs/Uçuş Eğitim Merkezi Komutanlığı Yayınları No:6, Aralık 1999, sa: 229- 233.MGM (Meteoroloji Genel Müdürlüğü), Havacılık Meteorolojisi 2010. Havacılık Meteorolojisi Kitabı, Meteoroloji Genel Müdürlüğü yayınları.
- MGM (Meteoroloji Genel Müdürlüğü) Sigmet Gamet İhbar Eğitimi 2014. T.C. Orman ve Su İşleri Bakanlığı Meteoroloji Genel Müdürlüğü, Sigmet Gamet İhbar Eğitimi, 2014, 24-28 Şubat 2014, Antalya,5-6, 14-15.
- Özdemir, E.T., Deniz, A. 2015. Yanardağ Patlamalarının Türkiye'deki Fır Sahaları Üzerine Etkisi. VII. Atmospheric Science Symposium, April 28-30, 2015, İstanbul, Turkey. Bildiri Kitabı, Cilt: 1, sa: 393-404, ISBN: 978-975-561- 461-8.
- Prata, A. J. 2009. Satellite detection of hazardous volcanic clouds and the risk to global air traffic. Natural hazards, 51(2), 303-324.
- Schmidt, A., Leadbetter, S., Theys, N., Carboni, E., Witham, C. S., Stevenson, J. A., ... & Shepherd, J. 2015. Satellite detection, long-range transport, and air quality impacts of volcanic sulfur dioxide from the 2014- 2015 flood lava eruption at Bár?arbunga (Iceland). Journal of Geophysical Research: Atmospheres, 120(18), 9739-9757.
- Scollo, S., Boselli, A., Coltelli, M., Leto, G., Pisani, G., Prestifilippo, M., ... & Wang, X. 2015. Volcanic ash concentration during the 12 August 2011 Etna eruption. Geophysical Research Letters, 42(8), 2634- 2641.
- USGS (United States Geological Survey) 2015. _____http://www.usgs.gov/>, alıntılanma tarihi: 19.03.2015.VAAC (Volcanic Ash Advisory Centre), London 2015. _____http://www.metoffice.gov.uk/aviation/vaac/vaacukvag. html>, alıntılanma tarihi: 01.03.2015.
- Volcanoes 2014. _____http://volcanoes.usgs.gov/ash/trans/# aircraft>, alıntılanma tarihi: 13.12.2014.
- Warwingsart 2014. _____http://www.warwingsart.com/ 12thAirForce/Vesuvius.html>, alıntılanma tarihi: 13.12.2014.
- Wikipedia 2014. _____http://tr.wikipedia.org/wiki/ Vez%C3%BCv_Yanarda%C4%9F%C4%B1>, _____http://en.wikipedia.org/wiki/Mount_St._Helens>,alıntılanma tarihi: 13.12.2014.
- Wikipedia 2015. _____http://tr.wikipedia.org/wiki/ Eyjafjallaj%C3%B6kull >, alıntılanma tarihi: 21.03.2015.
- Yayın Aralığı: Yılda 4 Sayı
- Başlangıç: 2013
- Yayıncı: Osman Sağdıç
Sayıdaki Diğer Makaleler
Emrah Tuncay ÖZDEMİR, Ali DENİZ
Avrupa Bölgesi için Kaza-Kırım Raporlarının İncelenmesi
Veli YAVUZ, Ali DENİZ, Caner TEMİZ, E Tuncay ÖZDEMİR
Emrah Tuncay ÖZDEMİR, Ali DENİZ
Gıda Biyoteknolojisi ve Biyoproseslerinde Yeni Gelişmeler
Ömer Said TOKER, Salih KARASU, Muhammed Zeki DURAK
Kanola Bitkisinin Parçalanmaya Yönelik Bazı Mekanik Özelliklerinin Belirlenmesi