Türkiye’de Sanayisi Az Gelişmiş Kentlere Özgü Yatırım Teşvik ve Hibe Destek Mekanizması Geliştirme: Muş il Örneği

Türkiye’nin bölgeleri arasında sosyo-ekonomik açıdan önemli gelişmişlik farkları bulunmaktadır. Uzun bir süreden beri Türkiye’de de bölgesel gelişme stratejileri, ağırlıklı olarak kalkınmada öncelikli yöreler politikaları üzerine bina edilmeye çalışılmaktadır. Fakat bu hedefe yönelik olarak takip edilen ekonomik ve sosyal politikalar ile uygulanan teşviklere karşın bu bölgelerde gerekli kalkınma sağlanamamıştır. Bunun ana nedeni 6 bölgesel sınıflandırma içinde yer alan her bir kente özgü destek ve teşvik mekanizması geliştirilmemesinden kaynaklandığı düşünülmektedir. Bunun için geleneksel ve alışılagelmiş teşvik sisteminin ötesine geçen yaklaşım değişikliğiyle beraber bu kentler için gerektiğinde yenilikçi teşvik enstrümanları da tasarlanarak sürdürülebilir bir ekonomik gelişim göstermesi sağlanabilir. Diğer bir ifade ile farklı bölgesel teşvik sistemi içinde yer alan iller tek tip homojen yaklaşımından net bir şekilde ayrılan ve kentlerin kendine özgü şartlarına göre tasarlanmış yerel ekonomik potansiyeli canlandıran çoklu tip bir teşvik modeli oluşturulması gereklidir. Bu gereksinimden yola çıkılarak Muş kentine özgü bir yatırım destek ve teşvik mekanizması geliştirilme çabasına girişilmiştir. Bunun için Muş ekonomisinin gelişmesinde önemli olan sektörler için güçlü bir altyapı oluşturmak ve birkaç şirketin zenginleşmesini sağlamaktan ziyade hedef sektörleri güçlendirebilecek bir teşvik ve destek mekanizması oluşturmak gerekiyor. Bu Muş gibi geri kalmış kentlerin gelişimini ivmelendireceği gibi zamanla kentin kendi başına gelişebilmesi için ekonomik dinamikleri de harekete geçirecektir.

Anahtar Kelimeler:

Az sanayileşmiş Kentler, Bölgesel kalkınma eşitsizliği, Teşvikler, Yatırım Teşvik, Muş

Development of Investment Incentive and Grant Support Mechanism Specific to Industrially Underdeveloped Cities in Turkey: The Case of Muş Province

There are significant socio-economic development differences between the regions of Turkey. For a long time, regional development strategies in Turkey have been tried to be built on the policies of priority regions in development. However, despite the economic and social policies followed for this goal and the incentives applied, the necessary development could not be achieved in these regions. The main reason for this is thought to be due to the lack of development of support and incentive mechanisms specific to each city in the 6 regional classifications. For this, with the change of approach that goes beyond the traditional and conventional incentive system, innovative incentive instruments can be designed for these cities, when necessary, to ensure a sustainable economic development. In other words, it is necessary to create a multi-type incentive model that is clearly differentiated from the uniform homogeneous approach of provinces within different regional incentive systems and that revitalizes the local economic potential designed according to the specific conditions of the cities. Based on this requirement, an effort was made to develop an investment support and incentive mechanism specific to the city of Muş. For this, it is necessary to establish a strong infrastructure for the sectors that are important in the development of the economy of Muş and to create an incentive and support mechanism that can strengthen the targeted sectors rather than ensuring the enrichment of a few companies. This will not only accelerate the development of backward cities like Muş, but will also activate the economic dynamics so that the city can develop on its own over time.

Keywords:

Industrially underdeveloped cities, Regional development inequality, Incentives, Investment Incentive, Muş,

PDF

___

Akdeve, E., Karagöl, E. T. (2013). Geçmişten Günümüze Türkiye’de Teşvikler ve Ülke Uygulamaları. Dumlupınar Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 37:329-350.
Artar, Y., Gezen, S. (2020). Sanayi Politikaları Bağlamında Türkiye’de Yatırım Teşvik Müessesesi. Y. Tuna, A.A. Biçer (Ed.) Sanayi Politikaları: Ekonomik ve Sosyal Eğilimler içinde (ss.404-425). İstanbul: Hiperyayın.
Bahtiyar, E. (2019). Dünya’da ve Avrupa Birliği Ülkelerinde Mali Teşvik Sistemine Genel Bir Bakış. M. Taytak, M.Ü. Şaşmaz (Ed.) Türkiye’de Mali Teşvik Sistemi ve Uygulamaları içinde (ss.27-48). Bursa: Ekin Yayınevi.
Candan, G. T. ve Yurdadoğ, V. (2017). Türkiye’de Maliye Politikası Aracı Olarak Teşvik Politikaları. Pamukkale Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 27, 154-177.
Duran, M. (2002) .Türkiye'de Yatırımlara Sağlanan Teşvikler ve Etkinliği. Hazine Müsteşarlığı Ekonomik Araştırmalar Genel Müdürlüğü Araştırma ve İnceleme Dizisi 32. Ankara, Hazine Müsteşarlığı
Duran, M. S. (2003). Teşvik Politikaları ve Doğrudan Sermaye Yatırımları, Hazine Müsteşarlığı Ekonomik Araştırmalar Genel Müdürlüğü, Ankara.
Gülmez, M., Yalman İ. N. (2010). Yatırım Teşviklerinin Bölgesel Kalkınmaya Etkileri: Sivas İli Örneği. Atatürk Üniversitesi İİBF Dergisi, 24 (2): 235-254.
İncekara, A. (1995). Türkiye’de Teşvik Sistemi. İstanbul: İstanbul Ticaret Odası Yayınları. Kaplan, H. (2019). Türkiye'de Bölgesel Dengesizliklerin Giderilmesi ve Teşvik Tedbirlerinin Rolü ve Etkinliği (Yayımlanmamış yüksek lisans tezi). Hacettepe Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Ankara.
Karaş, G., Karaş, E. (2019). Mali Teşvik Sisteminde Yer Alan Amaç ve Araçlara İlişkin Genel Bir Değerlendirme. M. Taytak, M.Ü. Şaşmaz (Ed.) Türkiye’de Mali Teşvik Sistemi ve Uygulamaları içinde (ss.3-26). Bursa: Ekin Yayınevi.
Koç, N. (2019). Türkiye’de Bölgesel Mali Teşvik Uygulamaları. M. Taytak, M.Ü. Şaşmaz (Ed.) Türkiye’de Mali Teşvik Sistemi ve Uygulamaları içinde (ss.107-131). Bursa: Ekin Yayınevi.
Odabaş, H., Şaşmaz, M. Ü. (2017). The Effect of Incentives on Employment: The Case of Turkey the Period of 2005 Q1- 2016 Q4. in 2017 Business and Financial Strategies, ed: Silvius Stanciu, Huriyet Bilge and Tugce Danaci, Lambert Academic Publishing: Mauritius.
Özkul, A.Ö. (2014). Alternatif Finansman Kaynağı Olarak Hibelerin KOBİ'lere Etkisi: Karacadağ Kalkınma Ajansından Hibe Alan KOBİ 'ler Üzerine Bir Uygulama. (Yayınlanmamış yüksek lisans tezi), Beykent Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, İstanbul.
Selen, U. (2011). Maliye Politikası Aracı Olarak Teşvik Uygulamaları. Bursa: Ekin Yayınevi.
Sevinç, H., Emsen, Ö.S., Bozkurt, E. (2016). Yatırım Teşvik Politikalarının Bölgesel Belirleyicilerine Yönelik Bir Analiz: Türkiye Örneği. Çankırı Karatekin Üniversitesi İİBF Dergisi, 6(1):525-556.
Sungur, O., Öçal, M. (2016). Bölgesel Kalkınmada Teşviklerin Önemi ve Burdur İlinin 2001-2015 Yılları Sektörel Teşvik Performansı. 16. Ulusal Bölge Bilimi ve Bölge Planlama Kongresi, Süleyman Demirel Üniversitesi, 1-2 Aralık, Isparta, s. 7.
Takım, A., Ersungur, Ş.M. (2018). Türkiye’de Teşvik Sisteminin Yapısı, Sorunları ve Etkinliği Üzerine Bir Politika Önerisi: Tek Bir Uygulamacı Kuruluş Sorunları Çözer Mi? Atatürk Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Dergisi, 32(3):725-744
UNCTAD. (2004). Incentives. New York and Geneva: United Nations Publication. (Erişim Tarihi: 02/02/2022), https://unctad.org/system/files/official-document/iteiit20035_en.pdf
UNCTAD. (2018). World Investment Report - Investment and New Industrial Policies. Geneva: United Nations Publication. (Erişim Tarihi: 02/02/2022), https://unctad.org/system/files/official-document/wir2018_en.pdf
Yavan, Nuri (2011) Teşviklerin Bölgesel ve Sektörel Analizi: Türkiye Örneği, Maliye Hesap Uzmanları Vakfı Yayınları, Yayın No:27.