Tıbbı ve Aromatik Bitkiler Vadisi Tasarımı: Şanlıurfa Örneği

Günümüzde kentsel açık ve yeşil alanlar, doğa ile yakınlaşma imkanının en fazla olduğu alanlardır. Tıbbi aromatik bitki bahçeleri; araştırma, bitki çeşitliliğini koruma, rekreasyon ve eğitim alanlarında faaliyet gösteren mekanlardır. Çalışmada, Şanlıurfa kenti için Harran Üniversitesi Şair Nabi Yerleşkesi’ne hem üniversitenin hemde halkın kullanımına sunulabilecek, “Tıbbi ve Aromatik Bitki Vadisi” peyzaj tasarımı önerisi geliştirilmiştir. Alanın mevcut kullanım durumu, çevre analizleri ile belirlenmiş, alana ilişkin avantaj ve dezavantajları saptanarak, kullanıcı ihtiyaçları ve tasarım süreci ortaya konulmuştur. Bu çalışmanın amacı; Şanlıurfa kenti için sürdürülebilir, bütüncül bir peyzaj tasarımıyla doğal çevre ile insanların yakınlaşmasını sağlayarak, tıbbi aromatik bitkiler konusunda farkındalık yaratmaktır. Bu amaç kapsamında; gözlem, arazi çalışmaları, leke planı, tasarım yaklaşımı ve ön tasarım, kesin tasarım ve bitkilendirme tasarımı aşamalardan oluşan bir dizi çalışma gerçekleştirilmiştir. Sonuç olarak, çalışmanın uygulanması ile Şanlıurfa kenti ve GAP ölçeğinde önemli bir açık ve yeşil alanın oluşumuna katkı sağlanarak, biyolojik çeşitlilik korunacaktır.

Anahtar Kelimeler:

Tıbbi Aromatik Bitki, Tıbbi Aromatik Bitki Bahçesi, Peyzaj Tasarım Projesi, Üniversite Yerleşkesi, Terapi Bahçesi

Design of the Valley of Medicinal and Aromatic Plants: The Case of Şanlıurfa

Today, urban open and green spaces are the areas where the opportunity to get closer to nature is the most. Medicinal and aromatic herb gardens; are places operating in the fields of research, plant diversity protection, recreation and education. In the study, a landscape design proposal for the city of Şanlıurfa, "Medical and Aromatic Plant Valley", which can be presented to the use of both the university and the public, has been developed for Harran University Şair Nabi Campus. The current use of the area has been determined by environmental analysis, the advantages and disadvantages of the area have been determined, and the user needs and design process have been revealed. The aim of this study; To create awareness about medicinal and aromatic plants by bringing people closer to the natural environment with a sustainable and holistic landscape design for the city of Şanlıurfa. Within the scope of this purpose; A series of studies consisting of observation, field studies, spot plan, design approach and preliminary design, final design and planting design were carried out. As a result, with the implementation of the study, biodiversity will be protected by contributing to the formation of an important open and green area in Şanlıurfa city and GAP scale.

Keywords:

Medicinal Aromatic Plant, Medicinal Aromatic Plant Garden, Landscape Design Project, University Campus, Therapy Garden.,

PDF

___

Akan, H., Aslan, M., & Balos, M. M. (2005). GAP yöresindeki tıbbi ve aromatik bitkiler. TUBITAK Proje No: TBAG/Ç. SEK, 22, 103-T009. Arslan, M. (2010). Tıbbi ve aromatik bitki türlerinin peyzaj mimarlığı çalışmalarında kullanım olanakları. IV. Süs Bitkileri Kongresi bildiriler kitabı içinde, (ss. 265-270) Mersin: Alata Bahçe Kültürleri Araştırma Enstitüsü.
Arslan, N., Baydar, H., Kızıl, S., Karık, Ü., Şekeroğlu, N., & Gümüşçü, A. (2015). Tibbi aromatik bitkiler üretiminde değişimler ve yeni arayişlar. Türkiye Ziraat Mühendisliği VIII. Teknik Kongresi, 12-16.
Anonim (2020). https://arastirma.tarimorman.gov.tr/gaptaem/Haber/84/Sanliurfada-Tibbi-Ve-Aromatik-Bitki-Atagi
Anonim (2021A) “Doğu Karadeniz Bölgesi Tıbbi Ve Aromatik Bitkilerin Envanterinin Çıkarılması, Ticari Kullanımının Araştırılması Ve Üreticilerin Eğitimi Projesi Ar-Ge Bahçelerinin Kurulumu Ve Üreticilerinin Eğitimi” https://www.dokap.gov.tr/Upload/Genel/dokap-tab-sektor-analizleripdf-242109-rd_55.pdf
Anonim (2021B). TC Tarım ve Köyişleri Bakanlığı, www.tarim.gov.tr/uretim/bitkisel/yetistiricilik_bilgi/aromatik/aromatik.htm
BAYRAMOĞLU, Elif (2016). “Sürdürülebilir Peyzaj Düzenleme Yaklaşımı: KTÜ Kanuni Kampüsü’nün Xeriscape Açısından Değerlendirilmesi”, Artvin Çoruh Üniversitesi Orman Fakültesi Dergisi, 17(2), 119-127.
Baytop, T., (1999). Türkiye’de Bitkiler, ile Tedavi (Geçmişte ve Bugün), 2.Baskı Nobel Tıp Kitapevleri Ltd.Şti. s 3-8, İstanbul.
BEKAR, M., & SEKBAN, D. Ü. G. (2018). Use of Plants with Color and Olfactory Effect in Landscape Architecture. Science, Ecology and Engineering Research in the Globalizing World, 461.
Çekin, M. D., Alpınar, K., & Küçük, İ. (2016). Zeytinburnu Tıbbi Bitkiler Bahçesi. İstanbul: Zeytinburnu Belediyesi Kültür Yayınları, (35).
DÖNMEZ, Ş., ÇAKIR, M., & Şeyma, K. E. F. (2016). Bartın’da yetişen bazı tıbbi ve aromatik bitkilerin peyzaj mimarlığında kullanımı. Mimarlık Bilimleri ve Uygulamaları Dergisi, 1(2), 1-8.
Düzenli, T., Tarakci Eren, E., Akyol, D. (2017). Concept of Sustainability and biophilic design in landscape architecture. The Journal of Academic Social Science, 5, 43-49.
ERBAŞ, Serhat (2013). Türkiye’nin Bazı Tıbbi Ve Aromatik Bitkileri, Oman ve Su İşleri Uzman Yardımcısı, Ankara, 1-58
Ersöz, T., (2012) Bitkisel İlaçlar ve Gıda Takviyeleri İle İlgili Genel Yaklaşım ve Sorunlar, MİSED, Sayı : 27-28, s:11-21
FAYDAOĞLU, Emine, SÜRÜCÜOĞLU, M. Saip (2011). “Geçmişten Günümüze Tıbbi ve Aromatik Bitkilerin Kullanılması ve EkonomikÖnemi”, Kastamonu Üniversitesi Orman Fakültesi Dergisi, 11(1), 52-67
Fuller, R.A., Invine, K.N., Devine-Wright, P., Warren, P.H., Gaston, K.J., (2007). Psychological benefits of green spaces increase with biodivinity. Biology Letters, 3(4): 390-384.
Gülgün, B., Güney, M., A., Aktaş, E., Yazici, K., (2014). Role of Landscape Architect in Interdıscıplinary Planing of Sustainable Cities. Journal of Environmental Protection and Ecology 15, No 4, 1877–1880.
GÜLPINAR SEKBAN, D. Ü. (2020). Şifa Bahçelerinin Karadeniz Teknik Üniversitesi Kanuni Kampüsü Çerçevesinde Değerlendirilmesi. Journal of International Social Research, 13(74).
HEPCAN, Ç. C., & ÖZKAN, B. (2005). Botanik bahçelerinin kentsel dış mekânlar olarak kullanıcılara sunduğu olanakların belirlenmesi. Ege Üniversitesi Ziraat Fakültesi Dergisi, 42(3), 159-170.
Keçecioğlu, P. ve Cengiz, G. (2013). İyileştirme bahçelerinde tasarım kriterleri ve bitki kullanımının irdelenmesi. V. Süs Bitkileri Kongresi, 6-9 Mayıs 2013, Yalova.
Kevseroğlu K, Uzun A, Çalışkan V (2014) Orta ve Doğu Karadeniz Bölgesi Doğal Florasında Belirlenen Tıbbi ve Aromatik Bitkiler. II. Tıbbi Ve Aromatik Bitkiler Sempozyumu Bildiriler Kitabı, Yalova, s. 108-117
Khan IA, Smillie TJ, Craker LE (2005) Quality and Safety Issues Related to Botanicals. Z.E. Gardner (eds.), Acta Hort. 720. KIRICI, Saliha (2015). “Türkiye’de Tıbbi Ve Aromatik Bitkilerin Genel Durumu”, TÜRKTOB, Türkiye Tohumcular Birliği Dergisi, 4.15 (2015): 4-6.
Kösa S, GÜRAL, S. M. (2019). Tıbbi ve aromatik bitkiler ve peyzajda kullanımları. Peyzaj, 1(1), 41-54.
Küçükerbaş, E.V.;Malkoç, E. (2000). Planlama ≠Tasarım, IV. Peyzaj Mimarlığı Kongresi, Ankara, 529-537.
Leszczynski, A. N. (1997). Planting The Landscape A Professional Aproac to Garden Desing. John Wiley and Sons. İnc, 205 p.
MARSHALL, Elaine (2011). “Health And Wealth From Medicinal Aromatic Plants”, FAO Diversification Booklet 17. Rural Infrastructure And Agro-Industries Division Food And Agriculture Organization Of The United Nations, Rome 2011. ISSN 1810-0775. Web Site:Http://Www.Fao.Org/Docrep/015/İ2473e/İ2473e00. Pdf
Oğuz, D.; Çakcı, I.; Sevimli G.; Özgür, Ş. (2010).Yaşlı bakım evlerinde dış mekân tasarımı, Yaşlı Sorunları Arastırma Dergisi. (1), 23-33.
ORAN (2015). Tıbbi ve Aromatik Bitkiler Sektör Raporu, Orta Anadolu Kalkınma Ajansı Kayseri
POUYA, S., & DEMİR, S. (2017). Peyzaj Mimarlığında Tıbbi Ve Aromatik Bitkilerin Kullanımı. Journal of International Social Research, 10(54).
ROBİNSON, Nick (2016). The Planting Design Handbook, Routledge.
SAĞLIK, A., & KELKİT, A. (2015). Çanakkale valiliği hükümet konağı peyzaj tasarım çalışması. Erciyes Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü Fen Bilimleri Dergisi, 31(2), 124-128.
Sarı, D., & Karaşah, B. (2019). İç ve Dış Mekanlarda Kullanılabilecek Tıbbi-Aromatik Bazı Süs Bitkileri. In 4th International Symposium On.
Seçkin, N. P.; Seçkin, Y. Ç.; Seçkin, Ö. B. (2011). Sürdürülebilir Peyzaj Tasarımı ve Uygulama İlkeleri, LiteratürYayınları, İstanbul.
Serez, A. (2011). Tarihsel süreç içinde sağlık bahçeleri (Doktora Tezi, Fen Bilimleri Enstitüsü).
SURAT, H. (2020). Artvin'de Doğal Olarak Yetişen Bazı Tıbbi-Aromatik Ve Ekonomik Değere Sahip Odunsu Bitkilerin Peyzaj Mimarlığında Kullanım Alanlarının Değerlendirilmesi. Journal of International Social Research, 13(74).
TEMEL, M., TİNMAZ, A. B., ÖZTÜRK, M., & GÜNDÜZ, O. (2018). Dünyada ve Türkiye’de tıbbi-aromatik bitkilerin üretimi ve ticareti. Kahramanmaraş Sütçü İmam Üniversitesi Tarım ve Doğa Dergisi, 21, 198-214.
Ulrich, R. S. (2002). Health benefits of gardens in hospitals. In Paper for conference, Plants for People International Exhibition Floriade (Vol. 17, No. 5, p. 2010).
YILMAZ, S. (2015). Bir Kampüs Açık Mekânın Çevresel Tasarımı: Süleyman Demirel Üniversitesi Orman Fakültesi Binası. Kastamonu University Journal of Forestry Faculty, 15(2), 297-307.
YILMAZ, H. (2019). Atatürk Üniversitesi Merkez Yerleşkesi açık-yeşil alan avlusu peyzaj tasarımı ve uygulama süreci. Akademik Ziraat Dergisi, 8(1), 127-134.
Yılmaz, H., Irmak, M.A. (2012). Yerleşke Planlamasında Bitkisel Tasarım İlkeleri; Atatürk Üniversitesi Yerleşkesi Örneği, Atatürk Üniversitesi Yayınları No:1011, ISBN: 978-975- 442-184-2
Yılmaz, H. ve S.Yılmaz, (2000). Peyzaj Mimarlığında Tasarım Süreci ve Proje Örnekleri. Atatürk Üniversitesi Ziraat Fakültesi Ders Yayınları No: 218, Erzurum, 106 s.
Yoğunlu A (2011) “Fırat Kalkınma Ajansı, Tunceli Ekonomik Değeri Olan Bitkiler Raporu”, Sektörel Araştırmalar Serisi-5, Fırat kalkınma Ajansı. 1-25.