Farklı Toprak Ordolarında Yetiştirilen Ayçiçeği Çeşitlerinin Verimve Bazı Bitki Özelliklerinin Belirlenmesi

Bu araştırma, 2013, 2014 ve 2015 ayçiçeği yetiştirme sezonlarında Tekirdağ İli Marmara Ereğlisi İlçesi Yeniçiftlik Mahallesilokasyonunda Trakya Bölgesinde ağırlıklı olarak yer alan Typic Xerorthent, Typic Haploxerept ve Typic Haploxerert alt grubundasınıflandırılan tarım arazilerinde yürütülmüştür. Araştırmada LG5580, P64LL05, Maxtor ve Bosfora yağlık ayçiçeği hibrit tohumçeşitleri materyal olarak kullanılmıştır. Araştırmada bitki boyu, tabla çapı, tohum verimi, rutubet oranı incelenmiştir. Araştırmasonuçlarına göre; çeşitlerin bitki boyu uzunlukları 119,0- 156,2 cm, tabla çapı genişlikleri 16,9- 2,8 cm, rutubet oranları %4,50- 8,56,tohum verimleri 160,0- 255,0 kg/da arasında değişmiştir. Ürün deseni için bölge ve ülke genelinde ayrıntılı toprak sınıflandırmasıyapılması gerekmektedir. Araştırmamızda görüldüğü gibi değişik toprak ordolarında yetiştirilen ayçiçeği tohumlarından elde edilen,ülke ekonomisini de direk olarak etkileyen verim arasında önemli farklılıklar olduğu tespit edilmiştir. Araştırmada kullanılan toprakordolarında tohum çeşitlerinden P64LL05 ve Bosfora öncelikli olarak tercih edilmesi önerilmektedir. Ayçiçeği yetiştiriciliği için enönemli ekonomik parametere olan tane verimi değerine göre; çiftçi, bölge ve ülke ekonomisine olumlu yönde katkısı bakımındanayçiçeği tohumlarının öncelikli olarak Vertisol toprak ordosunda yetiştirilmesi gerektiği sonucuna varılmıştır. Entisol ve İnceptisolordolarında ayçiçeği ekiminin yapıldığı gerçeği göz ardı edilmemelidir. Bunun için ürün yetiştirilen topraklarının özellikleri bilinerektohum seçiminin yapılması gerekliliği çalışmanın sonuçlarıyla da bir kez daha gözler önüne serilmiştir.

Determination of Yield and Some Plant Characteristics of Sunflower Varieties Grown in Different Soil Orders

This research was carried out in agricultural lands classified in Typic Xerorthent, Typic Haploxerept and Typic Haploxerert subgroups,which are predominantly located in Trakya Region in Tekirdağ Province Marmara Ereğlisi District Yeniçiftlik Town in 2013, 2014 and2015 sunflower growing seasons. LG5580, P64LL05, Maxtor and Bosfora oil sunflower hybrid seed varieties were used as material inthe study. Plant height, head diameter, seed yield, and moisture content were investigated in the study. According to the research results;plant height of the varieties varied between 119.0- 156.2 cm, head diameter of 16.9-2.8 cm, moisture content 4.50- 8.56%, seed yieldsbetween 160.0- 255.0 kg da-1 . Detailed soil classification across the region and country is required for crop pattern. As seen in ourresearch, it has been determined that there are important differences between the yield obtained from sunflower seeds grown in differentsoil orders, which directly affect the country's economy. It is recommended to prefer primarily seed varieties P64LL05 and Bosfora inthe soil ordos used in the study. According to the seed yield value, which is the most important economic parameter for sunflowercultivation; it has been concluded that sunflower seeds should primarily be grown in Vertisol soil order in order to contribute positivelyto the farmer, region and country economy. The fact that sunflower is planted in Entisol and Inceptisol orders should not beoverlooked.For this purpose, the necessity of choosing seeds by knowing the properties of the soils where the crop is grown has beenrevealed once again with the results of the study.

PDF

___

Akkaya, İ. (2006). Çerezlik ayçiçeği çeşitlerinde (Helianthus annuus L.) ekim zamanı ve bitki sıklığının verim ve kalite özellikleri üzerine etkisi. Doktora Tezi, Uludağ Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü Tarla Bitkileri Anabilim Dalı, Bursa.
Ali, A., Aziz, M., Hassan, S.W., Asif, M., Ahmad, S., Mubeen, M. and Yasin, M. (2013). Growth and yield performance of various spring planted sunflower (Helianthus annuus L) hybrids under semi arid conditions of Sargodha, Pakistan. Science İnternational, 25 (2): 341- 344.
Alpaslan, M. (1993). Trakya bölgesinde yaygın olarak üretimi yapılan ayçiçeği çeşitilerinin yağlarının özelliklerinin belirlenmesi üzerine bir araştırma. Doktora Tezi, Trakya Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü Gıda Bilimi ve Teknolojisi Anabilim Dalı, Tekirdağ.
Amabile, R.F., Montalvao, A. P. L., Sala, P.I.A.L., Sayd, R.M., De Carvalho, C.G.P. & Fagioli, M. (2015). Temporal effect on morphoagronomic characteristics of genotypes of sunflower in the Brazilian Savannah at Distrito Federal in the second crop of 2013 and 2014. XXI Reuniao Nacional de Pesquisa de Girassol, IX Simposio Nacional sobre a Cultura do Girassol Anais, Documentos: 363, 172- 175, Londrina, Parana, Brasil.
Anonim (2016). Meteorolojik Tekirdağ verileri, Meteoroloji İl Müdürlüğü 2016.
Anonim (2000). TSE Türk Standartları Enstitüsü TS 12302, TS 886, TS 9059 EN ISO 5511 Standartları.
Arıoğlu, H.H. (1999). Yağ bitkileri yetiştirme ve ıslahı. Çukurova Üniversitesi, Ziraat Fakültesi, Genel Yayın No: 220, Ders Kitapları Yayın No: A- 70, Adana. 204s.
Atakişi, İ.K. (1985). Yağ bitkileri yetiştirme ve ıslahı. Trakya Üniversitesi Ziraat Fakültesi Yayınları, Ders Notu, No: 17, Tekirdağ.
Başalma, D. (2009). Ayçiçeği çeşitlerinin verim unsurları yağ oranları ve yağ verimleri bakımından karşılaştırılması. Türkiye 8. Tarla Bitkileri Kongresi, 148- 152.
Başoğlu, F. (2010). Yağlı Tohum Meyve Ticareti ve Borsa Kriterleri. Yemeklik Yağ Teknolojisi. Bursa, 97- 105.
Bhattacharyya, K., Mandal, J., Banerjee, H., Alıpatra, A., Ray, K. & Phonglosa, A. (2015). Boron fertilization in sunflower (Helianthus annuus L.) in an İnceptisol of West Bengal, India. Communications in Soil Science and Plant Analysis, 46: 528- 54
Buringh, P. (1968). Indroduction to the Study of Soils in Tropical and Subtropical Regions. Pudoc. Wageningen.
Caraffa, M., Riffel, C.T., Decker, V.A. & Carneiro, E.A. (2015). Sunflower genotypes competition in tres De Maio, Rio Grande Do Sul, Season 2014. XXI Reuniao Nacional de Pesquisa de Girassol, IX Simposio Nacional sobre a Cultura do Girassol Anais, Documentos: 363, 153- 156, Londrina, Parana, Brasil.
Coşge, B. (2001). Genetik erkısır ayçiçeği (Helianthus annuus L.) hat ve hibritlerinde doğal tozlamanın verim ve verim öğeleri üzerine etkisi. Doktora Tezi, Ankara Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü Tarla Bitkileri Anabilim Dalı, Ankara.
Gider, Ş. (1990). Trakya bölgesinde bazı hibrit ayçiçeği çeşitlerinin verim ve verim unsurları üzerinde araştırmalar. Yüksek Lisans Tezi, Trakya Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü Tarla Bitkileri Anabilim Dalı, Tekirdağ.
Göksoy, A.T. & Turan, Z.M. (2000). Ayçiçeğinde (Helianthus annuus L.) yeni geliştirilen sentetik çeşitlerin bazı tarımsal özellikleri ve melez performansları üzerinde araştırmalar. Turkish Journal Agriculture Forestry, 24: 247- 254.
Göksoy, A.T., Türkeç, A. & Turan, Z.M. (2001). Hibrid ayçiçeği ıslahında kombinasyon kabiliyeti melez gücü ve orobanşa (Orobanche cumana Wallr) dayanıklılık üzerine bir araştırma. Türkiye 4. Tarla Bitkileri Kongresi, 33- 37, Tekirdağ.
Gözütok, M. (1986). Akdeniz bölgesinde ayçiçeği ekim zamanının verimle ilişkisi. İkinci ürün tarımı araştırma özetleri. T.O.K.B. Akdeniz Zirai Araştırma Enstitüsü Müdürlüğü, Yayın No: 9, sf: 10.
Grunvald, A.K., De Carvalho, C.G.P., De Oliveira, A.C.B. & Andrade, C.A.B. (2008). Adaptability and stability of sunflower genotypes in central Brazil. Pesquisa Agropecuaria Brasileira, 43 (11): 1483- 1493.
Gül, V. (2013). Farklı gelişme sürelerine sahip yağlık ayçiçeği (Helianthus annuus L.) genotiplerinin farklı azot dozlarına tepkileri. Doktora Tezi, Atatürk Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü Tarla Bitkileri Anabilim Dalı, Erzurum.
Gür, M.A., Kılıç, H., Özel, A. & Çopur, O. (1997). Harran ovası koşullarında farklı ayçiçeği çeşitlerinin verim ve verim unsurlarına etkisi üzerine bir araştırma. Türkiye II. Tarla Bitkileri Kongresi, 217– 221, Samsun.
Hall, A.J., Feoli, C., Ingaramo, J. & Balzarini, M. (2013). Gaps between farmer and attainable yields across rainfed sunflower growing regions of Argentina. Field Crops Research 143: 119- 129.
Ion, V., Dıcu, G., Basa, A.G., Dumbrava, M., Temocıco, G., Epure, L.I. & State, D. (2015). Sunflower yield and yield componenets under different sowing conditions. Agriculture and Agricultural Science Procedia, 6: 44- 51.
Kandemir, N. (1991). Ayçiçeği çeşitlerinin verimi ve özellikleri üzerine sıra aralığının etkisi. Yüksek Lisans Tezi, Ondokuz Mayıs Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü Tarla Bitkileri Anabilim Dalı, Samsun.
Kara, K. (1984). Erzurum ekolojik koşullarında bazı yağlık ayçiçeği (Helianthus annuus L.) çeşitlerinin fenolojik, morfolojik özellikleriyle verim ve verim öğeleri üzerinde bir araştırma. Doktora Tezi, Atatürk Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü Tarla Bitkileri Anabilim Dalı, Erzurum.
Kara, K. (1991). Bazı yerli ve yabancı yağlık ayçiçeği (Helianthus annuus L.) çeşitlerini zirai karakterleri üzerine bir araştırma, Atatürk Üniversitesi Ziraat Fakültesi Dergisi, 22 (2): 62- 77.
Katar, D., Bayramin, S., Kayaçetin, F. & Arslan, Y. (2012). Ankara ekolojik koşullarında farklı ayçiçeği (Helianthus annuus L.) çeşitlerinin verim performanslarının belirlenmesi. Anadolu Tarım Bilimleri Dergisi, 27 (3): 140- 143.
Kaya, Y. (2013). Ayçiçeği: Türkiye'nin En Önemli Yağ Bitkisi. TÜRKTOB Türkiye.
Kayahan, M. (2006). Yağlı tohumların satın alınması ve depolanması. Yağlı tohumlardan ham yağ üretim teknolojisi. Ankara, 29- 42.
Kılıç, Y. (2010). Bazı hibrit ayçiçeği (Helianthus annuus L.) çeşitlerinin Trakya koşullarında verim ve verim unsurları üzerine araştırmalar. Yüksek Lisans Tezi, Namık Kemal Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü Tarla Bitkileri Anabilim Dalı, Tekirdağ.
Koç, H. ve Noyan, Ö.F. (1997). Tokat yöresinde azotlu ve fosforlu gübrelerin ayçiçeği’nde (Helianthus annuus L) verim ve verim unsurları üzerine etkileri. Türkiye 2. Tarla Bitkileri Kongresi, 227- 230, Samsun.
Kümeağaç, M. & Sağlam, C. (2005). Melez ayçiçeği çeşitlerinde genotip x çevre interaksiyonu ile bazı verim ve verim unsurlarının stabilitesi. Tekirdağ Ziraat Fakültesi Dergisi, 2: (2).
Majidian, M., Ghavaland, A. & Majidian, N. (2007). Effect of plant population and nitrogen fertilizer on development stages, yield, yield components, oil and protein sunflower. Proceedings of the İnternational Agricultural Engineering Conference, Bangkok, Thailand. Cutting Edge Technologies and İnnovations on Sustainable Resources for World Food Sufficiency, pp: un paginated.
Mızrak, F.F. (2006). Çukurova’da sulanamayan koşullarda ayçiçeği (Helianthus annuus L.) çeşitlerinin verim ve teknolojik özellikleri üzerinde bir araştırma. Yüksek Lisans Tezi, Çukurova Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü Tarla Bitkileri Anabilim Dalı, Adana.
Miralles, O.B., De Juan Valero, J.A. & De Santa Olalla, F.M. (1997). Growth, development and yield of five sunflower hybrids. European Journal of Agronomy, 6: 47- 59.
Nasim, W., Ahmad, A., Bano, A., Olatinwo, R., Usman, M., Khaliq, T., Wajid, A., Hammad, H.M., Mubeen, M. & Hussain, M. (2012). Effect of nitrogen on yield and oil quality of sunflower (Helianthus annuus L.) hybrids under sub humid conditions of Pakistan. American Journal of Plant Sciences, 3: 243- 251.
Oral, E. & Kara, K. (1989). A trial of some oil sunflower varietes under the ecological conditions of Erzurum. Doğa, Türk Tarım ve Ormancılık Dergisi, 13 (2): 342- 355.
Pasin, V. (2000). Çukurova bölgesi kuru koşullarında ayçiçeğinde farklı ekim zamanlarının verim ve önemli bitkisel özelliklere etkisinin belirlenmesi. (Yüksek Lisans Tezi). 33s.
Pilaslı, A. (2014). Trakya bölgesinde 2012 ve 2013 hasat dönemlerinde üretilen ayçiçeği tohumlarının bazı kimyasal özellikleri ile yağ asidi bileşimlerinin belirlenmesi. Yüksek Lisans Tezi, Namık Kemal Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü Gıda Mühendisliği Anabilim Dalı, Tekirdağ.
Portela de Carvalho, C.G. (2014). Avaliaçao de cultivares de girassol no Brasil. XX Reuniao Nacional de Pesquisa de Girassol. VIII Simposio Nacional Sobre a Culture do Girassol, Documentos 348: 48- 51, Londrina, Parana, Brasil.
Potter, T.D. & McLoud, P.L. (1985). Evaluation of sunflower cultivars in South Australia. Australian Journal of Experimental Agriculture, 25 (3): 178- 182.
Poyraz, O. (2012). Farklı olgunlaşma grubundaki hibrit ayçiçeği (Helianthus annuus L.) çeşitlerinin verim ve kaliteleri üzerine bitki sıklığının etkisi. Yüksek Lisans Tezi, Namık Kemal Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü Tarla Bitkileri Anabilim Dalı, Tekirdağ.
Ribeiro, J.L., Riberio, V.Q., De Carvalho, C.G.P. & Gonçalves, S.L. (2015). Sunflower genotypes performance in East Savanna of Maranhao, Agricultural Year 2013/ 2014. XXI Reuniao Nacional de Pesquisa de Girassol, IX Simposio Nacional sobre a Cultura do Girassol Anais, Documentos: 363, 145- 148, Londrina, Parana, Brasil.
Robinson, R. G. (1978). Sunflower Date of Planting and Chemical Composition at Various Growth Stages. Agronomy Journal, 62 p: 665- 667.
Sadozai, G.U., Farhad, M., Khan, M.A., Khan, E.A., Niamatullah, M., Baloch, M.S., Khakwani, A.A. & Wasim, K. (2013). Effect of different phosphorous levels on growth, yield and quality of spring planted sunflower. Pakistan Journal of Nutrition, 12 (12): 1070- 1074.
Sala, P.I.A.L., Montalvao, A.P.L., Amabile, R.F., Sayd, R.M., De Carvalho, C.G.P. & Fagioli, M. (2015). Temporal behavior of double cropped sunflower genotypes in the Brazilian Savannah of 2014 and 2015. XXI Reuniao Nacional de Pesquisa de Girassol, IX Simposio Nacional sobre a Cultura do Girassol Anais, Documentos: 363, 169- 171, Londrina, Parana, Brasil.
Santos, Z.M.D. (2014). Caracteristicas morfoagronomicas de genotipos de girassol (Helianthus annuus L.) no Norte Fluminense. Cultivo De Girassol Em Diferentes Epocas No Norte Fluminense: Caracteristicas Morfologicas, Produtivas E Teor De Oleo. Tese Doutor em Produçao Vegetal, Universidade Estadual Do Norte Fluminense Darcy Ribeiro, Rio de Janeiro, Brasil.
Soil Survey Staff (1996). Keys to Soil Taxonomy by Soil Survey Staff. United States Depertment of Agriculture Natural Resources Conservation. U.S.A. ISBN 0-16-048848-6. Pp: 326.
Soysal, M.İ. (1993). Biyometrinin prensipleri. Trakya Üniversitesi, Tekirdağ Ziraat Fakültesi Yayın No: 95, Tekirdağ.
Tan, A.Ş. (2010). Ege bölgesi ayçiçeği araştırmaları projesi. 2010 yılı gelişme raporu. Tarım ve Köy İşleri Bakanlığı Ege Tarımsal Araştırma Enstitüsü, Menemen İzmir.
Turan, Z. M. & Göksoy, A. T. (1998). Yağ Bitkileri Uludağ Üniversitesi Ziraat Fakültesi Ders Notları No: 80. Bursa. S:225.
Wolf, T.K. (1953). Production of field crops, Toronta London, Mc Graw Hill Company Inc.
Yıldız, T. (2014). Farklı azot dozlarının ayçiçeği (Helianthus annuus L.) çeşitlerinde verim ve verim unsurları üzerine etkisinin belirlenmesi. Yüksek Lisans Tezi, Iğdır Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü Tarla Bitkileri Anabilim Dalı, Iğdır.
Yılmaz, F.F. (2017). Entisol, İnceptisol, Vertisol Ordosu Topraklarında Yetiştirilen Farklı Ayçiçeği Tohumlarının Verim ve Kalite Özelliklerinin Belirlenmesi. Namık Kemal Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü Toprak Bilimi ve bitki Besleme Anabilim Dalı, s:156. Tekirdağ.
Yılmaz, F.F. & Boyraz Erdem, D. 2020. Effects of different soil types and varieties on oil quality of sunflower in the Thrace region. La Rıvısta Italıana Delle Sostanze Grasse- Vol XCVII – pp: 51-59. Aprıle/Gıugno 2020.