ADBİLİM ODAĞINDA LAKAPLAR VE LAKAPLARLA KARIŞTIRILAN BAŞLICA TERİM VE KAVRAMLAR

Adbilim, farklı disiplinlerden araştırmacıların odaklandığı dikkat çekici bir araştırma sahasıdır. Adbilimin başlıca alt alanlarındanbiri olan kişiadbilimin özel bir türü ve alanı olarak lakaplar da kendilerine özgü nitelikleriyle dilin, toplumun, kültürün ve bunlarıbiçimlendiren insan ilişkilerinin ve öykülerinin son derece özgün örnekleri olarak dikkat çekmektedir. Bununla birlikte lakaplarlailgili disiplinlerarası ve kuramsal nitelikteki çalışmaların henüz yeterli olgunluğa ulaşmadığı da görülmektedir. Bu çalışmadalakapların adbilim içindeki yeri ile lakaplarla karıştırılan başlıca terim ve kavramlar üzerinde durulmuştur. Bu doğrultuda önceliklelakaplar adbilim odağında değerlendirilmiştir. Ardından lakaplarla ilgili/ilişkili olan/olduğu düşünülen ve bu bakımdan lakaplarlakarıştırılabildiği görülen “önad”, “epitet”, “göbek adı”, “hitap”, “mahlas” ve “müstear isim”, takma ad” ve “unvan” gibi başlıcaterim ve kavramlar üzerinde durulmuştur. Böylece, lakaplarla ilgili yapılmakta ve yapılacak olan çalışmalarda terminolojik çerçeveninve tanımlama yaklaşımlarının biçimlenmesine, bunlara dönük problemlerin çözümlenmesine katkıda bulunulması ve nihayet lakapçalışmalarında kullanılacak kuramsal altyapının güçlenmesine katkı sağlanması hedeflenmiştir.

NICKNAMES IN THE FOCUS OF ONOMASTICS AND MAIN TERMS AND CONCEPTS CONFUSED WITH NICKNAMES

Onomastics is a remarkable field of research focused on researchers from different disciplines. As a special genre and field of anthroponymy, which is one of the main sub-fields of onomastics, nicknames are also very unique examples of the relationships and interactions between language, society, culture and people that shape them. However, it is seen that interdisciplinary and theoretical studies about nicknames are not at a sufficient level. In this study, the place of nicknames in onomastics and the main terms and concepts that are confused with nicknames are emphasized. In this regard, the subject of nicknames was evaluated in the focus of onomastics first. Then, the main terms and concepts such as “forename”, “epithet”, “middle name”, “adress”, “pen name”, “pseudonym”, “cognomen” and “tittle” are emphasized. Thus, it is aimed to contribute to the shaping of the terminological framework and definition approaches, to contribute to the solution of the problems related to them, and finally to the strengthening of the theoretical basis to be used in the nickname studies.

PDF

___

Aça, M., (1998). Türk Destanlarındaki Epitetler Hakkında Dört Eser ve İlhan Başgöz’ün Bir Yazısına Dair. Türk Dünyası Dil ve Edebiyat Dergisi, 6: 693-699.
Akdağ, Ö., 2015. Çeşmelisebil’de Lakaplar ve 1934 Lakap Kanunu. Tarih, Kültür, Sanat, Turizm ve Tarım Açısından Uluslararası Sarayönü Sempozyumu Bildiri Kitabı içinde (ss. 725-734). Konya: Selçuk Üniversitesi Türkiyat Araştırmaları Enstitüsü Yayınları.
Aksan, D., 2009. Her Yönüyle Dil. Ana Çizgileriyle Dilbilim (1. 2. 3. Ciltler). Ankara: TDK.
Aktaş, E., 2017. Hakas Epik Geleneğinde Antroponim Yapılar. Prof. Dr. Talat Tekin Hatıra Kitabı içinde (C. 1, ss. 75-105). İstanbul: Çantay Yayınları.
Aktay, Ş., 2019. Rus Antroponimisi: Kuramlar ve Uygulamalar. Gazi Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Doktora Tezi.
Atlı, S., 2017. Manisa’nın Demirci İlçesindeki Lakaplar Üzerine Bir İnceleme. Cumhuriyet Üniversitesi Edebiyat Fakültesi Sosyal Bilimler Dergisi, 41 (1): 101- 137.
Atsız, B., 1984. Lakaplar. Tarih ve Toplum, 2 (2): 26-28.
Aydın, M., 2006. Adbilim Açısından Ordu ve Samsun Ağızlarındaki Bazı Lâkaplar. Türk Dilleri Araştırmaları, 16: 25-47.
Başgöz, İ., 1986. İnsan Adları ve Toplum. Folklor Yazıları içinde (ss. 215-224). İstanbul: Adam Yayınları.
Bekki, S., 2012. Türkiye’de Epitetler Üzerine Yapılan Çalışmalar ve Köroğlu’nun Bir Şiirinin Tahlili. Millî Folklor, 95: 202-214.
Boyraz, Ş., 1998. Lakaplar Konusunda Bazı Dikkatler ve Bir Yöre Örneği. Türklük Bilimi Araştırmaları, 8:107- 138. http://turkoloji.cu.edu.tr/HALKBILIM/seref_bo yraz_lakaplar_bir_yore_ornegi.pdf, ss. 1-19. (Son Erişim: 12.04.2021)
Coşar, A. M., 2003. Trabzon’da Kullanılan Lakaplar Üzerine Bir Derleme-Değerlendirme. TDAYBelleten (1999-47): 27-40.
Demirci, Ü. Ö., 2014. Ardahan’ın Hanak İlçesinde Kullanılan Lakaplar. Acta Turcica, “Kültürümüzde İsim”, 6/1 (1), 1-12.
https://actaturcica.files.wordpress.com/2020/01/ vi_i_a_10.pdf (Son Erişim: 12.04.2021).
Ercilasun, A. B.-vd. 1991. Karşılaştırmalı Türk Lehçeleri Sözlüğü I. Ankara: Kültür Bakanlığı Yayınları.
Erol Çalışkan, Ş. S., 2016. Türk Folklorunda Lâkap Verme Geleneği: Bartın Örneği. Celal Bayar Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 14 (3): 103-126.
Hasbay, S., 2019. Kars’ta Kullanılan Lakaplar Üzerine Bir İnceleme. Kafkas Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi. İvgin, H., 1983. Vezirköprü’de Lakaplar. Türk Folkloru, 44 (3): 5-6.
İzmirli, Y. (2016). Rodoslu Türklerin Lakapları. İzmir: Duvar.
Kabak, T., 2016. Lakaplar ve Uzuncaburç Kasabasında Lakap Verme Geleneği. Acta Turcica, “Kültürümüzde İsim”, 6/1 (1), 1-30.
https://actaturcica.files.wordpress.com/2020/01/ vi_i_a_11.pdf (Son Erişim: 12.04.2021).
Kardaş, C., 2018. Muş İli Merkezinde Kullanılan Erkek Lakapları. Motif Akademi Halkbilimi Dergisi, 11 (23): 207-226.
Keskinkılıç, E., 2014. Sultanî Lakaplar (veya Devletlü ve Saadetlü Lakaplar). Acta Turcica, “Kültürümüzde İsim”, 6/1 (1), 1-22.
https://actaturcica.files.wordpress.com/2020/01/ vi_i_a_09.pdf (Son Erişim: 12.04.2021)
Kibar, O., 2017. Ağaköy Lakapları. Köy Lakapları Üzerine Bir Tasnif Denemesi. Biga: Yarım Elma Kültür Yayınları.
Küçük, A., 2019. Halk Bilgisinin Eğlence, Gizli Dil ve Argoya Dönük Temsilleri. (Ed. Mustafa Aça). Halkbilimi El Kitabı içinde (ss. 505-528). Ankara: Nobel Akademik.
Molefe, L. (1999). Onomastic Aspects of Zulu Nicknames With Special Reference to Aource And Functionality. University of South Africa (Doktora tezi).
Musaoğlu, M. ve Baldane, O., 2016. Ağrıs/Ağras Kelimesinin Etimolojisi ve Türkiye Türkçesinde Özel Ad Olarak Kullanımı Üzerine. Gazi Türkiyat, 18: 1-18.
Mustak, C., 2001. Geçmişten Günümüze Buldan’da Kullanılan Lakaplar. İrfan Ertuğrul-Turgut Tok (ed.). Buldan Sempozyumu Bildirileri içinde (cilt 1, ss. 880-885), Denizli: Pamukkale Üniversitesi Yayınları.
Oğuz, Ş. ve Oğuz, İ., 2007. Lakap Verme Geleneğinde Manisa İli Demirci İlçesi Örneği. Edebiyat Bilimi Sorunları ve Çözümleri. 38. ICANAS Bildirileri içinde (ss. 1127-1139).
Öger, A., 2014. Avanos Yöresinde Lakaplar ve Bir Soyağacı Örneği. A. Öger (Ed.). Avanos Sempozyumu Bildirileri içinde (ss. 33-46). Ankara: Grafiker.
Özkan, N., 2016. Adlandırma Yöntemi Olarak Lakaplar ve Büyükkışla’daki Örnekleri. I. Uluslararası Bozok sempozyumu bildirileri kitabı içinde (C. 3, ss. 180-189). https://bozoksempozyumu.bozok.edu.tr/dosya/c ilt3.pdf (Son Erişim: 12.04.2021).
Öztürk, J., 2016. Antakya Köylerinde Lakaplar. Sacit Uğuz-Bülent Arı (Ed.) Dr. Mehmet Tekin’e Armağan içinde (ss. 262-281). Hatay: Mustafa Kemal Üniversitesi Yayınları.
Paçacıoğlu, B., 1997. Yiğit Namıyla Anılır. Sivas Altıncı Şehir, 2: 20-22.
Sağlam, M. H., 2020. Fakir Baykurt’un Köy Romanlarında Lakaplar. Sivas Cumhuriyet Üniversitesi Edebiyat Fakültesi Sosyal Bilimler Dergisi, XLIV/XLIV (1): 256-280.
Sakaoğlu, S., 2001. Türk Ad Bilimi 1. Giriş. Ankara: AKMBY.
Şahin, İ., 2019. Adbilim. Ankara: Pegem Akademi (4. Baskı).
Tan, N., 2016. Rodoslu Türklerin Lakapları Bağlamında Ad Biliminde Lakapların Önemi. Türk Dili, CX (777): 103-107.
Ustaoğlu, M., 1986. Kayseri’deki Lakaplar Üzerine. Erciyes, 9 (87): 30-31.
Yaldızkaya, Ö. F., 2014. Emirdağ’da Lakaplar Üzerine Bir Araştırma. Acta Turcica, “Kültürümüzde İsim”, 6/1 (1), 1-16. https://actaturcica.files.wordpress.com/2020/01/ vi_i_a_08.pdf (Son Erişim: 12.04.2021).
Zengin, D., 2014. Türk Toplumunda Adlar ve Soyadları. Sosyo-kültürel ve Bilimsel Bir Yaklaşım. Ankara: Kurmay.