EDEBİ METİNLERLE FARKLI KÜLTÜRLERİN MANİPÜLE EDİLMESİ: AZİYADE'NİN İTHAMLARI

Sanatın manipülasyon malzemesi olarak kullanılmasının tarihi çok eskilere dayanmaktadır. Bir sanat dalı olan edebiyat, farklı kültürlerin özellikle de “Doğu”nun oryantalistler tarafından istedikleri gibi gösterilmesi bağlamında sıklıkla kullanılmış/kullanılmaktadır. Edebiyatın kurmaca yapısı, tarihi olayların mevcut ve gelecek kuşaklara manipüle edilerek aktarılması bağlamında ciddi bir sorun oluşturmaktadır. Bu çalışmada Türk dostu olarak manipüle edilen bir Fransız yazar Julien Viaud’un, bilinen ismiyle Pierre Loti’nin Aziye adlı yapıtında Osmanlı toplumunu nasıl yansıttığı irdelenmiş, Viaud ve onun gibi düşünen Batılı muhatapların manipülasyonlarına işaret eden Sodom ve Gomore adlı eser içinde Aziyade’nin izleri aranmıştır. Aziyade isimli yapıtın değerlendirilmesi esnasında kültürel aktarımda etik/manipülasyon sorunsalı tartışılmıştır. Sodom ve Gomore adlı yapıtın oluşturduğu bilinçle, Aziyade adlı romanda bir aşk hikayesinin ardına gizlenmiş olarak yapılan manipülasyon netlik kazanmıştır. Aziyade’de Osmanlı toplumunun “gibi gösterilmesi”nin Batının Osmanlı Devleti’ni derdest etme planlarının bir parçası olduğu ortaya konulmuştur

___

  • Akı, N. (1960), Yakup Kadri Karaosmanoğlu, İstanbul: İstanbul Matbabası.
  • Ayhan, Ö. (2000), Unutulmuş Bir Tanıklık, Virgül, 33, 62-63.
  • Baydar, M. G. (2011), Pierre Loti’nin Romanlarında Kadın Figürleri,( Yüksek Lisans Tezi), Ankara Üniversitesi, Ankara
  • Bilge, N. (2013), Sanatın Manipülatif Yapısı ve Toplumlar Üzerindeki Etkisi, Sakarya Üniversitesi Sanat Tasarım ve Manipülasyon Sempozyumu, 21-23 Kasım, 6-7.
  • Çetin, N. (2006), Pierre Loti’nin Gerçek Kimliği II, Edebiyat Otağı, 15, 2-9.
  • Çetin, N. (2020), Oryantalist Kuşatma, Ankara: İlbilge Yayınları.
  • Değirmencioğlu, C. (2000), Aziyade ve Hamam’da Doğunun Kurgulanışı, Toplumsal Tarih 73 (13), 34-37
  • Ersöz, F. (2000), Önsöz, Doğudaki Hayalet, İstanbul: Çağdaş Yayıncılık, 9-21.
  • Karaosmanoğlu, Y.K. (2002), Sodom ve Gomore, İstanbul: İletişim Yayınları.
  • Loti, P. (?), Aziyade, İstanbul: Pera Yayınları.
  • Loti, P. (2000), Doğudaki Hayalet, Çev. F. Ersöz, İstanbul: Çağdaş Yayıncılık.
  • Parla, J. ( 1993), Babalar ve Oğullar. İstanbul: İletişim Yayınları.
  • Villéger, A. Q. (2002), Pierre Loti: Gezegen Seyyahı, İstanbul: Yapı Kredi Yayınları.