OSMANLI-VENEDİK DİPLOMATİK İLİŞKİLERİ TARİHİNE BİR KATKI: 1763 TARİHLİ CEZAYİR - VENEDİK ANTLAŞMASI
Garb Ocakları merkezli korsanlık hareketleri, Osmanlı Devleti ile Venedik arasındaki ilişkilerin son iki yüzyılında en temel problem olarak tebarüz eder. Osmanlı ahidnameleri önceleri Venedikli tüccara, Akdeniz genelinde koruma sağlarken, IV. Murad döneminde verilen korsanlığa hasredilmiş bir ahidname ile birlikte Osmanlı Devleti’nde deniz sınırı fikri olgunlaşmaya başlamış ve Osmanlı Devleti’nin sunmuş olduğu korumanın niteliği değişmiştir. İki devlet arasındaki son savaşı bitiren Pasarofça Antlaşması’nın imzalanmasının ardından taraflar arasında Venedik’in talebi üzerine daha detaylı bir deniz sınırı çizilecek ve Osmanlı Devleti Venedik’i, bu sınır dışında Garb Ocakları gemileri ile çatışırsa hiç bir şekilde sorumlu tutmayacağını ilan edecektir. Bu yeni dönemde, Venedik Cumhuriyeti’nin tüccar gemilerini korsanlardan koruma yönündeki muhtelif çabaları istenen neticeyi vermeyince, Venedik Senatosu Garb Ocakları ile müstakil antlaşmalar imzalamak suretiyle bu korumayı elde etmeye çalışacaktır. Bu makalede öncelikle, Temmuz 1763’te Cezayir’le imzalanan antlaşma örneğinden hareketle, Garb Ocakları ile söz konusu antlaşmaların imzalanma süreci ele alınmakta, daha sonra ise antlaşma maddelerinin içeriklerinin bir analizi yapılmaktadır. Ekler kısmında ise antlaşmanın tam metninin transliterasyonuna yer verilmiştir.
A Contribution to the Diplomatic History of the Ottoman-Venetian Relationship: The Algerian - Venetian Treaty of 1763
North Africa-based piracy was the biggest problem in the relationship between the Republic of Venice and the Ottoman Empire in the 17th and 18th centuries. In the first ahdnames, the Sultan offered full protection to the Venetians traveling all through the Mediterranean Sea. However, in the reign of Murad IV, the Ottomans developed sea borders to stop protecting the Venetians beyond the borders. After the Treaty of Passarowitz (1718), which ended the last war between Venice and the Ottoman Empire (1715–1718), upon Venetian request, the Ottomans drew more detailed sea borders and declared, “Venice won’t be accused of punishing the ‘Ottoman’ pirates if their actions occur beyond the declared borders.” In this new period, Venetian attempts to protect their ships against pirates using their own means could not solve the problem of piracy, and the Venetian Senate decided to make individual agreements with Algiers, Tunis, and Tripoli, and pay them tributes. This article focuses first on the signature process of the first of those agreements, completed in July 1763 with Algiers, and then analyses the content of the agreement. The entire transliteration of the original Turkish text can be found in the appendix.
___
- Archivio Stato di Venezia (ASVe.) Bailo a Costantinopoli, Carte Turche, b. 254, defter 348 ve 349. Cinque Savi alla Mercanzia, b. 45, numarasız. Cinque Savi alla Mercanzia, Diversorum, b. 370 ve 460. Cinque Savi alla Mercanzia, Dogane-Tariffe, b. 868, no: 5. Cinque Savi alla Mercaniza, Lettere dei Consoli, Algeri, b. 612 Commemoriali, r. 32, 46 v-53 bis r. Deliberazioni Costantinopoli, f. 62. Dispacci degli Ambasciatori al Senato, Costantinopoli, f. 210. Documenti Algeri, Egitto e Marocco, Documenti Algeri, no: 1/a-b-c. Documenti Tunisi e Tripoli, no: 56 Documenti Turchi, no: 1610 ve 1880. Miscellanea Atti Diplomatici e Privati, sec. XVIII, b. 72, no: 2108
- Başbakanlık Osmanlı Arşivi (BOA.) A.DVN.DVE., no: 910. A.DVN.DVE., no: 16/4 ve 96/1. Mühimme Defteri, no: 129.
- BONO, Salvatore, Lumi e Corsari, Perugia 2005,
- BOSTAN, İdris, “Akdeniz’de Osmanlı Direnişi: İspanya’nın 1783 ve 1784 Cezayir Kuşatmaları”, Osmanlı Akdenizi, İstanbul 2017, s. 281-296.
- BOSTAN, İdris, “Garp Ocaklarının Avrupa Ülkeleri ile Siyasi ve Ticari İlişkileri”, Tarih Enstitüsü Dergisi, İstanbul 1994, s. 59-86.
- BOSTAN, İdris, “Osmanlılarda Deniz Sınırı ve Karasuları Meselesi”, Osmanlı Akdenizi, İstanbul 2017, s. 297-316.
- KAÇAN, Meryem, “XVI. ve XVII. Yüzyıllarda Osmanlı-Venedik Ahidnameleri”, Marmara Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Tarih Anabilim Dalı, Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi, İstanbul 1995
- KAÇAN ERDOĞAN, Meryem, “1701 Tarihli Osmanlı-Venedik Ahidnamesi”, Osman Gazi Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, c. IV/1, Eskişehir 2003, s. 63-75.
- ORAL, Özgür, “1670’de Venedik’e Verilen Korsanlık Ahidnamesi”, Toplumsal Tarih, no: 127, İstanbul 2004, s. 28-31.
- ORAL, Özgür, “Osmanlı-Venedik Ticari İlişkileri (1763-1794)”, İstanbul Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Tarih Anabilim Dalı, Yayımlanmamış Doktora Tezi, İstanbul 2017.
- THEUNISSEN, Hans, “Ottoman Venetian Diplomatics: The Ahdnames. The Historical Background and the Development of a Category of Political-Commercial Instruments together with an Annotated Edition of a Corpus of Relevant Documents”, EJOS, I (1998), s. 370-635.
- PEDANI, Maria Pia, “Venezia e il Maghreb nei Documenti dell’Archivio di Stato di Venezia”, Quaderni di Studi Arabi, no: 10, 1992, s. 159-173.
- TUCCI, Ugo, “La Marina Mercantile Veneziana nel Settecento”, Bollettino, no: 2, Venezia 1960, s. 155.
- Yayın Aralığı: Yılda 2 Sayı
- Başlangıç: 2012
- Yayıncı: İstanbul Üniversitesi
Sayıdaki Diğer Makaleler
BAŞLANGIÇTAN MİHİRAGULA DÖNEMİNİN SONLARINA KADAR HİNDİSTAN HUNALARI (455 – 532)
KORE KOLEKTİVİZMİNİN TARİHSEL VE DÜŞÜNSEL KÖKENLERİ ÜZERİNE
AMERİKAN BOARD MİSYONERLERİNİN TÜRKİYE’DEKİ SAĞLIK FAALİYETLERİ (1833-1923)
OSMANLI-VENEDİK DİPLOMATİK İLİŞKİLERİ TARİHİNE BİR KATKI: 1763 TARİHLİ CEZAYİR - VENEDİK ANTLAŞMASI
BULGAR TARİHÇİLER VE JUSTIN MCCARTHY’NİN “ÖLÜM VE SÜRGÜN” BAŞLIKLI KİTABI