YENİ TÜRK DEVLETİNİN İLK MAARİF VEKÂLETİ (KURULUŞU VE ÇALIŞMALARI 1920-1923)

Ankara’da 1920 yılının 23 Nisan’ında açılan Türkiye Büyük Millet Meclisi’nin yeni bir hükümet kurma çalışmaları neticesinde 2 Mayıs 1920 tarihinde 11 vekâletten biri olarak, Maarif Vekâleti kurulmuştur. Bu vekâlete ilk olarak Rıza Nur seçilmiştir. Ülkenin en sıkıntılı döneminde maarif mevzusu hayati bir öneme sahip olmasından dolayı ihmal edilmek istenmemiştir. Ancak mevcut şartlar eğitime yeni bir ivme kazandırma noktasında yetersiz kalmıştır. Bu durum, Rıza Nur’dan sonra seçilen vekillerden Hamdullah Suphi, Mehmet Vehbi ve İsmail Safa Bey dönemlerinde de devam etmiştir. Ancak İsmail Safa Bey dönemi, Milli Mücadele’nin sonuna rastladığı için daha köklü çalışmalar yapılabilmiştir. Dört vekilin döneminde de öğretmenlerin sorunlarıyla, ilköğretim, ortaöğretim ve yükseköğretim sorunlarına ilişkin çalışmalar yapılmıştır. Bu sorunlara çözüm üretme açısından 1921 tarihli Maarif Kongresi ile I. Heyet-i İlmiye çalışmaları ve bu çalışmalardan çıkan sonuçların o dönemki eğitim sistemine tesiri önemlidir

Anahtar Kelimeler:

: maarif, heyet-i ilmiye, kongre, öğretmen

PDF

___

Kaynakça
“Ali Dersler”, Hâkimiyet-i Milliye, 30 Kasım 1921: 2.
“Darülfünunun Kararları”, Hâkimiyet-i Milliye, 4 Nisan 1922: 1.
“Evvelki Gün Maarif Kongresi Açıldı”, Hâkimiyet-i Milliye, 17 Temmuz 1921: .2.
“Halk Mektepleri”, Hâkimiyet-i Milliye, 7 Temmuz 1921: 2.
“İstanbul Darülfünununun Vicdani İsyanı”, Hâkimiyet-i Milliye, 13 Nisan 1922: 2.
“İstanbul Gençliğinin Feveranı”, Hâkimiyet-i Milliye, 7 Nisan 1922: 1.
“İstanbul’da Bütün Nezaretler İlga Edildi”, Hâkimiyet-i Milliye, 8 Teşrin-i Sâni 1338: 1.
“Maarif Kongresi”, Hâkimiyet-i Milliye, 22 Temmuz 1921: 2.
“Maarif Şuunu” (1338), Anadolu Terbiye Mecmuası I (4): 123-128.
“Maarif Şuunu” (1338), Anadolu Terbiye Mecmuası I (7): 24-36.
“Maarif Şuunu” (1339), Anadolu Terbiye Mecmuası I (I): 124-128.
“Maarif Vekâletimizin Pek Musib Bir Kararı”, Hâkimiyet-i Milliye, 11 Mayıs 1922: 2.
“Maarif Vekâletinin 39 Senesi Teşkilatı”, Hâkimiyet-i Milliye, 2 Şubat 1339: 3.
“Maarif Vekâletinin 39 Senesi Teşkilatı”, Hâkimiyet-i Milliye, 2 Şubat 1339: 3.
“Maarif Vekili Hamdullah Suphi Beyefendi ile Mülakat”, Hâkimiyet-i Milliye, 10 Mart 1921: 1.
“Maarif Vekili Hamdullah Suphi Efendi'nin Maarife Müteallik Mesail-i Muhtelife Hakkındaki Nokta-i Nazarları” (1337), Sebilürreşad XIX (479): 108-110.
“Maarifde Merkezi Bir Veche” (1339), Halk Yolu I (I): 4-5.
“Maarifin Bir Tamimi”, Hâkimiyet-i Milliye, 28 Teşrin-i Sâni 1338: 2.
“Maarifin Hali” (1339), Sebilürreşad XXI (536-537): 129-131.
“Maarifte”, Hâkimiyet-i Milliye, 5 Aralık 1921: 2.
“Muallim Buhranı”, Hâkimiyet-i Milliye, 25 Mart 1921: 1.
“Serbest Âli Dersler”, Hâkimiyet-i Milliye, 20 Mart 1922: 2.
“Trakya Mektepleri”, Hâkimiyet-i Milliye, 7 Kasım 1920: 2.
Ahmet Hikmet (1338), “Maarifte İnkılap”, Anadolu Terbiye Mecmuası I (4): 114- 122.
Akyüz, Yahya (1985), Türk Eğitim Tarihi (Başlangıçtan 1985’e), Ankara: Ankara Üniversitesi Eğitim Bilimleri Fakültesi Yayınları.
Ali Haydar (1339), “Emek Mektebi”, Muallimler Mecmuası I (8): 145-150.
Başbakanlık Cumhuriyet Arşivi, 180.09.147.707.1, 21.9.1338.
Başbakanlık Cumhuriyet Arşivi, 180.09.147.707.27, 27.9.1338.
Başbakanlık Cumhuriyet Arşivi, 180.09.147.708.1, 12.12.1338.
Başbakanlık Cumhuriyet Arşivi, 30.18.1.1.5.16.3, 08.05.1338.
Başbakanlık Cumhuriyet Arşivi, 30.18.1.1.7.34.5. 19.9.1339.
Başbakanlık Cumhuriyet Arşivi, 30.18.1.1.8.43.2. 16.12.1339.
Cicioğlu, Hasan (1985), Türkiye Cumhuriyetinde İlk ve Ortaöğretim (Tarihi Gelişimi), Ankara: Ankara Üniversitesi Eğitim Bilimleri Fakültesi Yayınları.
Ergün, Mustafa (1997), Atatürk Devri Türk Eğitimi, Ankara: Ocak Yayınları.
Eşref Edip, (1337), “Maarife Bir İstikamet-i Salime Vermek Zamanı Gelmiştir”, Sebilürreşad XIX (477): 86-92.
H.T. (1338), “Maarifte İnkılâp”, Anadolu Terbiye Mecmuası I (I): 22-24.
…….(1338), “Maarifte İnkılâp”, Anadolu Terbiye Mecmuası I (II): 59-64.
Mehmet Emin (1340), “Anadolu’da Maarif Nasıl Tamim Edilebilir”, Anadolu Mecmuası I (2): 50-53.
Muallim Aydoğdu (1339), “Maarif Siyaseti, Muallimlik Meselesi”, Hâkimiyet-i Milliye 3 Kânun-ı Sâni: 2.
Nizameddin (1338), “Maarif Teşkilatı Münasebetiyle”, Genç Anadolu I (6): 1-2.
Nizamettin Yemni (1339), “Terbiye ve Maarif”, Halk Yolu I (I): 6-9.
Önder, Mehmet (1986), “İstiklâl Marşı Belgeleri”, Türk Edebiyatı, Özel Sayı, Aralık: 34-38.
Sadreddin Celal (1337), “Muallimler Cemiyeti Kongresi”, Aydınlık Mecmuası I-IV (1): 25-27.
………………. (1339), “Halk Hükümeti’nde Maarif Teşkilatı 2”, Muallimler Mecmuası 2 (16): 349-356.
………………. (1339), “Halk Hükümetinde Maarif Teşkilatı”, Muallimler Mecmuası II (13): 254-260.
TBMM Zabıt Ceridesi (1943), Devre: I, İçtima: I, Cilt: VI, Ankara: TBMM Matbaası.
TBMM Zabıt Ceridesi (1944), Devre: I, İçtima: I, Cilt: VII, Ankara: TBMM Matbaası.
TBMM Zabıt Ceridesi (1945), Devre: I, İçtima: I, Cilt: VIII, Ankara: TBMM Matbaası.
TBMM Zabıt Ceridesi (1954), Devre: I, İçtima: II, Cilt: IX, Ankara: TBMM Matbaası.
TBMM Zabıt Ceridesi (1958), Devre: I, İçtima: I, Cilt: XIV, Ankara: TBMM Matbaası.
TBMM Zabıt Ceridesi (1958), Devre: I, İçtima: II, Cilt: XIV, Ankara: TBMM Matbaası.
TBMM Zabıt Ceridesi (1958), Devre: I, İçtima: II, Cilt: XV, Ankara: TBMM Matbaası.
TBMM Zabıt Ceridesi (1959), Devre: I, İçtima: I, Cilt: I, Ankara: TBMM Matbaası.
TBMM Zabıt Ceridesi (1959), Devre: I, İçtima: III, Cilt: XVIII, Ankara: TBMM Matbaası.
TBMM Zabıt Ceridesi (1960), Devre: I, İçtima: III, Cilt: XXIV, Ankara: TBMM Matbaası.
TBMM Zabıt Ceridesi (1961), Devre: II, İçtima: I, Cilt: I, Ankara: TBMM Matbaası.
TBMM Zabıt Ceridesi (1981), Devre: I, İçtima: I, Cilt: II, Ankara: TBMM Matbaası.
TBMM Zabıt Ceridesi (1981), Devre: I, İçtima: I, Cilt: III, Ankara: TBMM Matbaası.
TBMM Zabıt Ceridesi (1981), Devre: I, İçtima: I, Cilt: V, Ankara: TBMM Matbaası.
TBMM Zabıt Ceridesi (t.y.), Devre: II, İçtima: I, Cilt: II, Ankara: TBMM Matbaası.
TBMM Zabıt Ceridesi (t.y.), Devre: II, İçtima: I, Cilt: III, Ankara: TBMM Matbaası.
Yakup Kadri (1338), “Yarının Banileri Kimlerdir?”, Muallimler Mecmuası I (4): 62- 63.
Yücel, Hasan Ali (1994), Türkiye’de Ortaöğretim, Ankara. Kültür Bakanlığı Yayınları.