Ulu önder Mustafa Kemal Atatürk'ün 13 Kasım 1927 tarihinde Sivas'ı gezisi sırasında "Burada bir milletin kurtuluşunu hazırlayan kararlar verildi" cümlesiyle Türk tarihindeki önemini vurguladığı bina, 1892 yılında dönemin valisi Mehmed Memduh Paşa tarafından idadi binası olarak yaptırıldı. Ülke çapında açılan idadiler için uygulanan tip proje kapsamında inşa edilen binanın planı Paris'te çizdirilmiş olmakla birlikte, inşası sırasında birtakım yerel mimari unsurlarının uyarlanmasıyla millileştirilmiştir. II. Meşrutiyet'in ilanından sonra okul, sultanîye dönüştürüldü. Binanın tarihteki en önemli işlevi, şüphesiz, 4-12 Eylül 1919 tarihlerinde toplanan Sivas Kongresi'ne ev sahipliği yapmış olmasıdır. Ulusal kurtuluş hareketi gayriresmi olarak bu binada örgütlenmiş ve manda yönetiminin kabul edilemeyeceği buradan dünyaya ilan edilmiştir. Bina bir ara yetimhane olarak kullanıldı. Cumhuriyetin ilanından sonra Sivas Lisesi olarak kullanılmaya başladı. Atatürk, ölümüne kadar Sivas'a yaptığı gezilerinde binayı mutlaka ziyaret etmiş ve anılarını tazelemiştir. Bina, 1990 yılındaki bir kararla "Sivas Atatürk Kongre ve Etnografya Müzesi" haline getirilerek bugünkü kimliğine kavuşturulmuştur.

-