MUDANYA MÜTAREKESİ ve İTALYAN KAMUOYU

Türk ordusunun İzmir ve Bursa kurtarıldıktan sonra Doğu Trakya’yı Yunan ordusundan temizlemek için İstanbul ve Çanakkale’ye yönelmesiyle Çanak Krizi adı verilen olaylar zinciri meydana gelmiştir. Türkiye ile İngiltere’yi yeni bir savaşın eşiğine getiren bu durumda, tarafların başta Mustafa Kemal Paşa ve General Charles Harington olmak üzere izledikleri akılcı tutum sayesinde çatışma engellenmiş ve Mudanya’da ateşkes görüşmeleri başlatılmıştır. Birinci Dünya Savaşı sonrasında İtalya’da Yugoslavya ile sınır sorunları yaşanmakta, iç istikrarsızlıklar neticesinde Faşistlerin iktidara doğru ayak sesleri duyulmaktadır. Bu iç ve dış siyasal meşguliyetlere rağmen İtalyan basınında Anadolu’daki savaşın sonlandırılması ve bundan sonra neler yapılacağı konusu ön plana çıkmaktadır. Bu dönemde Mudanya Ateşkes Konferansı süreci İtalyan basını tarafından yakından takip edilmekte, buna ilişkin haberler dönemin birbirinden farklı siyasal görüşlere sahip belli başlı İtalyan gazetelerinde sıklıkla yer almaktadır. Bu çalışmada Mudanya Ateşkes Antlaşması öncesi ve sonrasına ilişkin olarak meydana gelen askerî ve siyasal gelişmelerin İtalyan kamuoyundaki yansımaları, İtalyan basınında yer alan haber ve yorumlardan istifade edilerek açıklanmıştır.

Anahtar Kelimeler:

Charpy, Harington, İsmet Paşa, Mombelli, Mustafa Kemal Paşa

MUDANIA ARMISTICE and ITALIAN PUBLIC OPINION

ABSTRACT After the liberation of Izmir and Bursa, the Turkish army turned to Istanbul and Çanakkale to clear Eastern Thrace from the Greek army, and a chain of events called the Chanak Crisis occurred. In the face of this situation, which brought Turkey and England to the brink of a new war, thanks to the rational attitude of the parties, especially Mustafa Kemal Pasha and General Charles Harington, the start of a conflict was prevented and ceasefire negotiations were started in Mudania. After the World War I, there were border problems with Yugoslavia in Italy, and as a result of internal instability, the footsteps of the Fascists towards power were heard. Despite these domestic and foreign political preoccupations, the subject of ending the war in Anatolia and what to do next comes to the fore in the Italian press. During this period, the process of the Mudania Armistice Conference is followed closely by the Italian press, and the news about it is frequently featured in the major Italian newspapers of the period with different political views. In this study, the reflections of the military and political developments in the Italian public opinion that took place before and after the Mudania Armistice Agreement were explained by using the news and comments in the Italian press.

Keywords:

Charpy Harington, Ismet Pasha, Mombelli, Mudania, Mustafa Kemal Pasha,

PDF

___

Arşivler : T.C. Cumhurbaşkanlığı Devlet Arşivleri Başkanlığı Cumhuriyet Arşivi (BCA).
Cabinet Papers (CAB), 57(22). Cabinet Papers (CAB), 60(22). Cabinet Papers (CAB), 62(22). Conclusions of Meetings of The Cabinet, Vol.XII.
Resmî Yayınlar: Türkiye Büyük Millet Meclisi Gizli Zabıt Ceridesi(TBMM GZC), Devre.I, C.3, İçtima Senesi.III, 112. İnikat, 2. Celse, 4 Ekim 1922.
TBMM GZC, Devre.I, C.3, İçtima Senesi.III, 115. İnikat, 9 Ekim 1922.
TBMM GZC, Devre.I, C.3, İçtima Senesi.III, C.23, 116.İnikat, 10 Ekim 1922.
Türkiye Büyük Millet Meclisi Zabıt Ceridesi (TBMM ZC), Devre.I, C.23, İçtima Senesi.3, 117. İçtima, 11 Ekim 1922.
Documents on British Foreign Policy (DBrFP), 1/XVII. London: Her Majesty’s Stationary Office, 1970.
Documents on British Foreign Policy (DBrFP), 1/XVIII. London: Her Majesty’s Stationary Office, 1972.
Telif Eserler: 100 Soruda Mudanya ve Lozan. Ankara: Genelkurmay Başkanlığı Yayınları, 2002.
Atatürk’le Konuşmalar. Haz.Mustafa Baydar, İstanbul: Cumhuriyet Yayınları, 2000. Atatürk’ün Tamim Telgraf ve Beyannameleri. Ankara: ATAM, 2006.
Aybars, Ergün. Türkiye Cumhuriyeti Tarihi, C.I. Ankara: DEÜ Hukuk Fakültesi Yayınları, 4. Baskı, 1995.
Bencivenga, Gen. R. “ L’Italia e La Turchia Europea”, Il Paese. 11 Ekim 1922.
Cebesoy, Ali Fuat. Siyasi Hatıralar, Büyük Zaferden Lozan’a, C.I. Haz. Osman Selim Kocahanoğlu, İstanbul: Temel Yayınları, 2002.
Coppola, Francesco. “La Catastrofe Orientale”, Politica. 38 (1922): 161-184.
Çelebi, Mevlüt. Millî Mücadele Döneminde Türk-İtalyan İlişkileri. Ankara: ATAM, 2002.
Erdem, Nilüfer. Yunan Tarihçiliğinin Gözüyle Anadolu Harekâtı, (1919-1923). İstanbul: Derlem Yayınları, 2010.
F, U. “La Turchia e La Pace”, Oriente Moderno. 2/6 (1922): 377-378.
Giannini, Amedeo. “L’Armistizio di Mudania”, Oriente Moderno. 2/6 (1922): 337-345.
Grassi, Fabio L. İtalya ve Türk Sorunu (1919-1923), Kamuoyu ve Dış Politika. Çev. Nevin Özkan, Durdu Kundakçı, İstanbul: Yapı Kredi Yayınları, 2. Baskı, 2010.
Grassi, Fabio L. Türk-İtalyan İlişkilerinde Az Bilinenler. Çev. Sadriye Güneş, İstanbul: Tarihçi Kitabevi Yayınları, 2014.
Harington, Sir Charles. Tim Harington Looks Back. London: Wyman &Sons, 1941.
İnönü, İsmet. Hatıralar. Haz. Sabahattin Selek, Ankara: Bilgi Yayınevi, 5. Baskı, 2018.
Karacan, Ali Naci, Lozan. Haz. Hulûsi Turgut, İstanbul: Türkiye İş Bankası Kültür Yayınları, 2014.
Lord Kinross. Atatürk, Bir Milletin Yeniden Doğuşu. Çev. Necdet Sander, İstanbul: Altın Kitaplar, 19.Baskı, 2007.
Mango, Andrew. Atatürk, Modern Türkiye’nin Kurucusu. Çev.Füsun Doruker, İstanbul: Remzi Kitabevi Yayınları, 6. Baskı, 2007.
Mustafa Kemal Atatürk. Nutuk, Ankara: TDK,1981.
Pallis, Alexander Anastasius. Yunanların Anadolu Macerası, (1915-1922). Çev.Orhan Azizoğlu, İstanbul: Yapı Kredi Yayınları, 2. Baskı, 1997.
Sonyel, Salâhi R. Türk Kurtuluş Savaşı ve Dış Politika, C.II. Ankara: TTK, 3. Baskı, 2003.
Soysal, İsmail. Türkiye’nin Siyasal Antlaşmaları, C.I, (1920-1945). Ankara: TTK, 3. Baskı, 2000.
Şamsuddinov, A.M. Mondros’tan Lozan’a Türkiye Ulusal Kurtuluş Savaşı Tarihi, 1918-1923. Çev. Ataol Behramoğlu, İstanbul: Doğan Kitap Yayınları, 2. Baskı, 1999.
Şav, Saffet. ”Mudanya Konferansı Hatıralarım”,Vatan. 27 Ekim 1956,2.
Türk İstiklâl Harbi (TİH), C.II, 6.Kısım, IV.Kitap, İstiklâl Harbinin Son Safhası. Ankara: Genelkurmay Başkanlığı Yayınları, 1995.
Uçarol, Rifat. Siyasi Tarih. İstanbul: Harp Akademileri Yayınları, 1987. Walder, David. Chanak Affair. Londra: Hutchinson & Co., 1969.
Süreli Yayınlar: Avanti. Corriera della Sera. Gazzetta di Venezia. Il Giornale d’Italia. Il Messaggero. Il Paese. La Stampa. Politica. Oriente Moderno.