Lozan görüşmeleri sürecinde Türkiye'nin Trakya ve Boğazlara yönelik aldığı Askerî önlemler

İstiklal Savaşının zaferle sonuçlanmasının ardından yeni Türkiye Devleti,uluslararası alanda tam bağımsızlığı ve egemenliği ile bağımsız bir devlet olarakvarlığını tüm dünyaya onaylatmak amacıyla Lozan Konferansına katılmıştır.20 Kasım 1922 tarihinde konferansın başlaması ile birlikte heyetler arasındasürekli artarak devam eden gerginlik ve pazarlıklar, ilerleyen günlerde bazınoktalarda çıkmaza girilmesine neden olmuş ve yaşanan uyuşmazlıklar sebebiyle, 4Şubat 1923de konferans kesintiye uğramıştır. Bu süreçte bir taraftan askerîhazırlıklar devam ederken diğer taraftan da konferans ile ilgili gelişmeler TürkiyeBüyük Millet Meclisinin açık ve gizli oturumlarında düzenli olarak ele alınmıştır.Barış görüşmelerinin tıkanması üzerine Türkiye Devleti özellikle Boğazlar veTrakya bölgesinde yeni askerî tedbirleri uygulamaya koymuş ve gerekirse yenidensavaşı göze alacak önlemlere başvurmuştur. Bu makalede Lozan görüşmelerisürecinde özellikle Trakya ve Boğazlara yönelik alınan askerî önlemler konusu arşivbelgelerine dayanılarak ele alınmış ve analiz edilmiştir.23 Nisan 1923de yeniden toplanan Lozan Konferansı çetin müzakereleringeçtiği ve müttefikler ile Türk Delegasyonunun arasındaki görüş ayrılıklarınındaha da belirginleştiği bu dönem sonunda, 24 Temmuz 1923 tarihinde Lozan BarışAntlaşması adı ile neticelenmiş ve imzalanmıştır.

Military actions taken by Turkey for thrace and the straits during Lausanne Negotiations

Following the Independency war, the victorious new Turkish State attanded theLausanne Conference to have her existance as a completely independent stateapproved internationally.Tension and bargains among delegations, increasing day by day after theconference convened on 20th November 1922, resulted in dead end on some pointsof discussions and the conference was suspended on 4th February 1923 due toconflict experinced in the course of time. In this process, military arrangments werein progress on one hand and developments concerning the conference were beingregularly discussed in public and private sessions of the Grand National Assamblyof Turkey on the other hand. When the peace negotiations were chocked up, theTurkish State commenced to take new military measures particularly in Thrace andthe Straits in the attempt of a new war, if necessary. This article deals with andanalyses, on the basis of archieved documents and certificates, the militarymeasures taken particularly in Thrace and the Straits during Lousanne Conference. Lausanne Conference, re-convened on 23th April 1923, ended by LausannePeace Agreement, following arduous discussions between the allied nations and theTurkish Delegation, on 24th July 1923.

PDF

___

Arşiv Belgeleri:
Ankara Üniversitesi, Türk İnkılap Tarihi Enstitüsü Arşivi (TİTE) ,
TİTE, Kutu24, Gömlek19, Belge19-1a 001.
TİTE, K.42, G.185, B.185001.
TİTE, K. 48, G.37, B. 37001.
TİTE, K. 48, G.39, B. 39001.
TİTE, K. 52, G.50, B.50001.
TİTE, K. 55, G.122, B.122001.
TİTE, K. 56, G.63, B.63001.
TİTE, K. 56, G. 63, B. 63 3001.
TİTE, K.47, G.41, B.41001.
TİTE, K. 97, G.10, B.10001.
Başbakanlık Cumhuriyet Arşivi, (BCA)
BCA, D.400-130, F. 30.10.0, B.218.472.38.
BCA, D.400-122, F. 30.10.0, B.218.472.38.
BCA, D.245134, F. 30.10.0, B.204.395.3.
BCA, D.400-138, F. 30.10.0, B.218.472.38.
Genelkurmay Askerî Tarih ve Stratejik Etüt Daire Başkanlığı Arşivi, (ATASE) İstiklal Harbi Katalogu
İSH, K utu1667, Gömlek30, Belge30a.
İSH, K.1667, G.14, B.14a.
İSH, K.1667, G.18 , B.18a.
İSH, K.1802, G.24, B.24-5.
İSH, K.1802, G.24, B.24-10.
İSH, K.1802, G.25, B.25 -7.
İSH, K.1992, G.97, B.97-2.
İSH, K.2027, G.H-46, B.46-5.
Kitap ve Makaleler:
AKŞİN, Aptülahat; Atatürkün Dış P olitika İlkeleri ve Diplomasi, Türk Tarih Kurumu Yayını, Ankara, 1991.
AKYOL, Taha, KAPLAN, Sefa; Açık ve Gizli Oturumlarda Lozan Tartışmaları, TBMMde Lozan Müzakereleri Tutanakları, İstanbul, 2013.
ARIKAN, Zeki; Lozan Görüşmeleri ve Türkiye Büyük Millet Meclisi, 80. Yılında 2003 Penceresinden Lozan Sempozyum Bildirileri, 6 Ekim 2003, Atatürk Kültür, Dil ve Tarih Yüksek Kurumu Türk Tarih Kurumu Yayınları, Ankara, 2005, s.61-80.
ATATÜRK, Mustafa Kemal; Nutuk, Atatürk Araştırma Merkezi Yayını, Ankara, 1997.
Atatürkün Söylev ve Demeçleri; Atatürk Araştırma Merkezi Yayını, Ankara, 2006.
GÜR, Ebru; Lozan Konferansının Türk Basınına Yansımaları, Fırat Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Elazığ, 2006.
Hakimiyet-i Milliye ; 29 Ekim 1922, No:646.
Hakimiyet-i Milliye ; 23 Kasım 1922, No:669.
Harp Tarihi Vesikaları Dergisi; Yıl 17, S.66, Genelkurmay Başkanlığı Harp Tarihi Dairesi Yayını, Ankara, 1969, Vesika Nu. 1482.
Harp Tarihi Vesikaları Dergisi; Yıl 17, S.66, Genelkurmay Başkanlığı Harp Tarihi Daire si Yayını, Ankara, 1969, Vesika Nu. 1485.
Harp Tarihi Vesikaları Dergisi; Yıl 17, S.66, Genelkurmay Başkanlığı Harp Tarihi Dairesi Yayını, Ankara, 1969, Vesika Nu. 1487.
Harp Tarihi Vesikaları Dergisi; Yıl 17, S.66, Genelkurmay Başkanlığı Harp Tarihi Dairesi Yayını, Ankara, 1969, Vesika Nu. 1488.
Harp Tarihi Vesikaları Dergisi; Yıl 17, S.66, Genelkurmay Başkanlığı Harp Tarihi Dairesi Yayını, Ankara, 1969, Vesika Nu. 1489.
Harp Tarihi Vesikaları Dergisi; Yıl 18, S.67, Genelkurmay Başkanlığı Harp Tarihi Dairesi Yayını, Ankara, 1969, Vesika Nu. 1494.
Harp Tarihi Vesikaları Dergisi; Yıl 18, S.67, Genelkurmay Başkanlığı Harp Tarihi Dairesi Yayını, Ankara, 1969, Vesika Nu. 1505.
Harp Tarihi Vesikaları Dergisi; Yıl 18, S.67, Genelkurmay Başkanlığı Harp Tarihi Dairesi Yayını, Ankara, 1969, Vesika Nu. 1508.
Harp Tarihi Vesikaları Dergisi; Yıl 18, S.67, Genelkurmay Başkanlığı Harp Tarihi Dairesi Yayını, Ankara, 1969, Vesika Nu. 1509.
Harp Tarihi Vesikaları Dergisi; Yıl 18, S.67, Genelkurmay Başkanlığı Harp Tarihi Dairesi Yayını, Ankara, 1969, Vesika Nu. 1510.
ILGAR, İhsan; Lozan Konferansının Başarısızlığa Uğraması Halinde Türk Genelkurmayının Gizli Harekât Planı, Belgelerle Türk Tarihi Dergisi, Eylül 1970, S.36, s.39.
KARACAN, Ali Naci; Lozan Konferansı ve İsmet Paşa, Ankara, 1993.
NUR, Rıza, GREW, Joseph C.; Lozan Barış Konferansının Perde Arkası (1922 - 1923) , Yayına Hazırlayan: Nurer Uğurlu, İstanbul, 2013.
ÖZCAN, Mehmet Şah; Lozan Konferansının Türkiye Büyük Millet Meclisine Yansımaları, Eskişehir Osmangazi Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Eskişehir, 2011.
SONYEL, Salahi; Türk Kurtuluş Savaşı ve Dış Politika, C:II, Türk Tarih Kurumu Yayınları, Ankara, 2003.
SONYEL, Salahi; Gizli Belgelerle Lozan Konferansının Perde Arkası, Türk Tarih Kurumu Yayını, Ankara, 2006.
ŞİMŞİR, Bilal; Lozan Telgrafları I (1922 -1923) , TTK Yayını, Ankara, 1990.
ŞİMŞİR, Bilal; Lozan Telgrafları, Türk Diplomatik Belgelerinde Lozan Barış Konferansı, C.I, (Kasım 1922-Şubat 1923), Türk Tarih Kurumu Yayını, Ankara, 1990.
ŞİMŞİR, Bilal; Lozan Telgrafları, Türk Diplomatik Belgelerinde Lozan Barış Konferansı, C.II, Türk Tarih Kurumu Yayını, Ankara, 1994.
TANSEL, Selahattin; Mondrostan Mudanyaya Kadar , C: IV, Milli Eğitim Bakanlığı Yayınları, İstanbul, 1991.
TURAN, İlhan; İsmet İnönü, Lozan Barış Konferansı Konuşma, Demeç, Makale, Mesaj, Anı ve Söyleşileri, Atatürk Araştırma Merkezi Yayını, Ankara, 2003.
Türk İstiklal Harbi, İstiklal Harbinin Son Safhası, (18 Eylül 1922-1Kasım 1923) ; 2nci Cilt, 6ncı Kısım, 4üncü Kitap, Genelkurmay Başkanlığı Harp Tarihi Dairesi Yayını, Ankara, 1969.
Türk İstiklal Harbi Batı Cephesi, İstiklal Harbinin Son Safhası; 2nci Cilt, 6ncı Kısım, 4üncü Kitap, Genelkurmay Basımevi, 1995.
WALDER, David; Çanakkale Olayı, Çeviren: M.Ali, Kayabal, Milliyet Yayınları, İstanbul, 1970.