Öz
İsmail Gasprinski (1851–1914)’nin birkaçı dışında esas eserleri şu ana
kadar toplanarak basılmamıştır. Kırım Tatar halkının hayatlarını
iyileştirmeye yönelik fikirleri bu nedenle tam olarak takip edilememektedir.
Yazarın Küçük Molla imzasıyla 1881’de Kırım’da çıkan ve Tavrida
gazetesinde yayımlanan Bahçesaray Mektupları şimdiye kadar
bilinmiyordu. Bu eser, sadece XX. yüzyılın başında Rusya Müslümanlarının
millî, kültürel ve siyasî hareketlerinin ideoloğu olan yazarın, orijinal dünya
görüşünün oluşmasındaki ilk aşamanın daha açık anlaşılması açısından değil
aynı zamanda gerek sıradan Kırım Müslümanlarının, gerekse yeni yetişen
Kırım Tatar aydınlarının, XIX. yüzyılın sonunda Tavriya vilâyetinde oluşan
millî siyasete, gerçekte nasıl baktıklarını ortaya çıkaran sağlam bir kaynaktır
olması bakımından da ilgi çekicidir
___
AKPINAR, Yavuz, İsmail Gaspıralı, Seçilmiş Eserleri; I. c., Roman ve Hikâyeleri” İstanbul, Ötüken Yayınevi, 2003.
DURSUN, Ercüment - SAKARYA, Ercan, Gaspıralı: Molla Abbas’ın Avrupa Mektupları, İstanbul, DA Yayıncılık, 2002
GASPRİNSKİ İ., İz Naslediya, Simferopol, Tavriya; 1991; Zvezda Vostoka. 1991, No: 4; Drujba Narodov, 1991, No: 12;
GASPRİNSKİ İ., Rossiya i Vostok, Kazan, Tatar Kitap Neşriyatı Jien, 1993; Drujba Narodov, 1991, No: 12.
GASPRİNSKİ İ., Rossiya i Vostok, Kazan, Tatar Kitap Neşriyatı–Jien, 1993; Etnografiçeskoye Obozreniye, 1992, No: 5.
GASPRİNSKİ İ., Rus-Doğu Anlaşması, Fikirler, Notlar ve Temenniler, Bahçesaray, “Tercüman” gazetesi neşriyatı, 1896;
GASPRİNSKİ İ., Russkoe Musul’manstvo. Mısli, zametki i nablyudeniya Musul’manina [Rusya Müslümanları. Bir Müslümanın Fikirleri, Notları ve Gözlemleri], Simferopol, Litografiya Spiro, 1881.
GASPRİNSKİ, İsmail Bey, Dar ül-Raxat Musulmanları, Roman, Yıldız (dergisi), Akmescit, 1993, Nu: 1, s. 49-126.
KERİMOV, İsmail, “Dar ül-Raxat Musulmanları” romanı akkında, Yıldız (dergisi), Akmescit, 1993, Nu: 1, s. 45-48.
MASANOV, İ. F., Slovar psevdonimov russkikh pisateley, uçyonıkh i obşestvennıkh deyateley [Rus yazar, bilim adamı ve ictimaî hadimlerinin takma adları sözlüğü]. 2 cilt. Moskova, Umumittifak Kitap Sarayı Neşriyatı; Masanov, İ. F., A. g. e. 4 cilt. Moskova, Umumittifak Kitap Sarayı Neşriyatı 1957.