KARAMAN'DA BİR YER ADI: ELBİS

Bu yazıda Karaman'ın bazı köylerinde bir mevki adı olarak tespit edilen elbis sözcüğü üzerinde durulmuştur. Elbis, bu köylerde (Akarköy, Gökçe, Paşabağı) yöre halkının taş yığınlarından oluşan tepelere verdiği addır. Yöre insanının büyük taş yığınlarını elbisşeklinde adlandırması, ad verme geleneğindeki dinî yaklaşımla ilgilidir. anlamına gelen iblis sözcüğünün birtakım ses değişikliklerine (göçüşme, ünlü değişmesi) uğramasıyla elde edilmiştir. BuTürkçede ve bazı Türk destanlarında ilbis, ilbiz, elbis, elbiz, albıs, albız, almısdeğişkenleriyle yer almaktadır. Örneklerin ortak özelliği, hepsinin olumsuz içerikli olmasıdır

A Place Name in Karaman: Elbis

This article focuses on the word elbis that has been detected as a name of place in some villages of Karaman. Elbis, in these villages (Akarköy, Gökçe, Paşabağı), is a name that local people entitled to the hills consisting of stones. This naming is releated with religious approach in the entitlement tradition. Elbishas been obtained through sound changes (metathesis, vocalic alternation) of the word iblis meaning "devil". This word takes place in Turkish language and in some Turkish epopes with variables like ilbis, ilbiz, elbis, elbiz, albıs, albız, almıs. The common feature of examples is that all of them have negative content.

PDF

___

CAFEROĞLU, Ahmet. "Anadolu Ağızlarındaki Metathèse Gelişmesi". TDAY Belleten, (1955): 1-7.
_________, "Anadolu Ağızları Konson Değişmeleri". TDAY Belleten, (1963): 1-32.
_________, "Anadolu ve Rumeli Ağızları Ünlü Değişmeleri". TDAY Belleten, (1964): 1-33.
COŞKUN, M. Volkan. Türkçenin Ses Bilgisi. İstanbul: IQ Kültür Sanat Yayıncılık, 2010.
DEVELLİOĞLU, Ferit. Osmanlıca-Türkçe Ansiklopedik Lûgat. Ankara: Aydın Kitabevi Yayınları, 1997.
Evliya Çelebi. Evliya Çelebi Seyahatnamesi, 4. Kitap. (haz). Yücel Dağlı, Seyit
KAHRAMAN, Ali ve DANKOFF, Robert İstanbul: Yapı Kredi Yayınları, 2005a.Evliya Çelebi. Evliya
Çelebi Seyahatnamesi, 9. Kitap. (haz). Yücel Dağlı, Seyit
Sözcüğün halk ağzındaki "örümcek, örümcek ağı, salyangoz" (TDK 2009b: 1704; TDK 2009c: ) karşılıkları da ilginçtir. Bu adlandırmalarda örümcek ve salyangozların yaşadığı, çokça bulunduğu alanların dikkate alındığını düşünüyoruz. Yöre (Karaman) halkı örümceklerin duvarlara ağlarını örmesini elbis bağlamak deyimiyle izah etmektedir.
_________, İstanbul: Yapı Kredi Yayınları, 2005b.
İNAN, Abdülkadir. Makaleler ve İncelemeler, I. Cilt. Ankara: Türk Tarih Kurumu Yayınları, 1998.
KORKMAZ, Zeynep. Gramer Terimleri Sözlüğü. Ankara: TDK Yayınları, 2007.
KÖKSAL, Fatih. "Edirneli Nazmi ve Çağdaşlarının Eserlerinden Türkiye Türkçesinin Tarihsel Söz Varlığına Katkılar". Turkish Studies, Volume /5, (2009): 249-261.
KURT, Mehmet. 1969 Mut (Mersin) Doğumlu, Öğretim Üyesi.
_________, Antik Çağda Karaman (Laranda) ve Yakın Çevresi. Konya: Çizgi Kitabevi Yayınları, 2011.
NASKALİ-GÜRSOY, Emine ve Duranlı, Muvaffak. Altayca-Türkçe Sözlük. Ankara: TDK Yayınları,1999.
ÖZTÜRK, Erol. Kumuk Halk Şairi Yırçı Kazak. Ankara: Akçağ Yayınları, 2008.
TIETZE, Andreas. Tarihi ve Etimolojik Türkiye Türkçesi Lügati, Cilt 1 (A-E). İstanbul: Simurg Yayınları, 2002.
TÜRK DİL KURUMU. Tarama Sözlüğü - III. Ankara: TDK Yayınları, 2009.
TÜRK DİL KURUMU. Derleme Sözlüğü - I. Ankara: TDK Yayınları, 2009a.
TÜRK DİL KURUMU. Derleme Sözlüğü - III. Ankara: TDK Yayınları, 2009b.
TÜRK DİL KURUMU. Derleme Sözlüğü - IV. Ankara: TDK Yayınları, 2009c.
UYSAL, İdris Nebi. Karaman İli Ağızları ve Anadolu Ağızları Arasındaki Yeri, Karaman: Karaman Valiliği İl Kültür ve Turizm Müdürlüğü Yayınları, 2011.