İhtirasın Bedeli Bağdat Hatun Piyesinde İntikam Peşinde İki İnsan: Togay ve Bağdat Hatun

Güngör Dilmen, Bağdat Hatun piyesinde tarihî hadisedeki ana hikâyeyi bazı değişiklikler yapıp yeniden kurgulayarak tarihî tiyatro örneği oluşturur. Kişisel ihtirasların yoğunluğu oluşturduğu Bağdat Hatun piyesinde Bahadır Han’ın en yakınında bulunan Togay eylem ve tavırlarıyla “kötü adam” arketipine örnek oluşturur, kişisel hırsları ve intikam arzusuyla İlhanlı hakanı Bahadır’ı hep olumsuza yönlendirir. Bahadır Han kendisine evlilik teklif etmeden önce geleneksel Türk kızı/kadınına örnek oluşturan Bağdat Hatun da Bahadır’ın evlilik teklifi sonrası ihtiraslarıyla hareket eden kötücül kadına örnek oluşturur. Hem Togay hem de Bağdat Hatun intikam arzusu ve ihtiraslarıyla hem kendilerinin hem de birçok kişinin feci şekilde ölümüne neden olurlar. Bağdat Hatun piyesi, daha önce piyese ilişkin müstakil yayınlarda ya da Güngör Dilmen’in piyeslerine ilişkin çalışmalarda farklı açılardan incelenmiştir. Bu çalışmada ise Bağdat Hatun piyesi arketipçi eleştiri yönteminden de yararlanılarak simgesel okumayla değerlendirilmiştir.

Anahtar Kelimeler:

Bağdat Hatun, İlhanlı Devleti, piyes, tarihî tiyatro, ihtiras, intikam

The Price of Lost Two vengeful Persons in Bagdat Hatun: Togay and Bagdat Hatun

Güngör Dilmen creates an example of historical drama by making some changes and reconstructing the main story in the historical event in Bağdat Hatun. Togay, who is the closest to Bahadır Khan in Bağdat Hatun, a play full of personal ambitions and passions, is an example of the villain archetype with his actions and attitudes; he also always affects Bahadır, the Ilkhanid khan, in a negative way. Bağdat Hatun, who sets an example for the traditional Turkish girl/woman before Bahadır Khan proposed marriage to her, exemplifies a female villain acting with her lust and passion after the marriage proposal of Bahadır Khan. Togay and Bağdat Hatun, with their lust and desire for revenge, cause both themselves and many others to die terribly. Bağdat Hatun was examined from different perspectives in independent publications or other studies related to the plays of Güngör Dilmen. In this study, Bağdat Hatun was analyzed and investigated by means of symbolic reading through archetypal literary criticism.

Keywords:

Bağdat Hatun; The Ilkhanid State; Play; Historical Drama; Lust; Revenge,

PDF

___

Arslan, Nur Gürani. (2003). “Bağdat Hatun ile İlhan Üzerine”, Journal of Turkish Studies Türklük Bilgisi Araştırmaları, 27/II, 2003, s. 221-237. Aslan, Celal. (2018). “Güngör Dilmen’in Bağdat Hatun Oyununun Dramatik Yapısı ve İçerik Analizi”, Milli Eğitim, S. 217, Kış 2018, s. 167-178. Dilmen, Güngör. (2008).Kurban, Bağdat Hatun, Aşkımız Aksaray’ın En Büyük Yangını, İstanbul: Mitos-Boyut Yayınları. Fordham, Frieda. (2011). Jung Psikolojisinin Ana Hatları, Çev. Aslan Yalçıner, İstanbul: Say Yayınları. Fromm, Erich. (2004). Sevme Sanatı, Çev. Murat Batmankaya, İstanbul: Say Yayınları. Jung, Carl Gustav. (2003). Dört Arketip, Çev. Safet Murat Tura, İstanbul: Metis Yayınları. Karaca, Şahika. (2019). Kötücül Kadın Türk Edebiyatında Kötücül Kadın İmgesi, Ankara: Akçağ Yayınları. Konukçu, Enver. (1991). “Bağdat Hatun”, TDV İslam Ansiklopedisi, C. 4, İstanbul: TDV Yayınları, s. 444. Nutku, Özdemir. (1983). Gösterim Terimleri Sözlüğü, Ankara: Türk Dil Kurumu Yayınları. Sav, Atilla. (1981). “Durulmayan Fitne”, Milliyet Sanat Dergisi, S. 19, 1981, s. 44. Shakespeare, William. (2003). Othello, Çev. Orhan Burian, İstanbul: MEB Yayınları. Şener, Sevda. (1974). “Tutkunun Dramı”, Türk Dili, S. 271, Nisan 1974, s. 595-597. Yuvalı, Abdülkadir. (1994). “Ebu Sâid Bahadır Han”, TDV İslam Ansiklopedisi, C. 10, İstanbul: TDV Yayınları, s. 218-219.