192118

Edebiyat Patronajı Açısından Damat İbrahim Paşa Dönemine Dair Genel Bir Değerlendirme

Osmanlı Devleti’nde XVIII. yüzyıl kültür, sanat ve özellikle klasik Türk şiiri açısından renkli ve üretken bir dönem olarak yaşanmıştır. Bu asrın zengin ve renkli kültür tablosunun oluşmasında özellikle sanat ve kültüre düşkünlükleriyle bilinen yöneticiler ve onların çevresinde oluşan edebiyat çevreleri etkili olmuştur. Yüzyılın başında III. Ahmet ve Sadrazam Damat İbrahim Paşa’nın kültür, sanat ve edebiyata olan ilgisi, daha sonra “Lale Devri” olarak adlandırılacak bir dönemin yaşanmasına neden olmuştur. III. Ahmet ve Sadrazam Damat İbrahim Paşa, Lale Devri’nde adlarına en fazla kaside yazılan iki isimdir. Yapılan çalışmalar, sadrazam adına yazıldığı tespit edilen 242 kaside ile Damat İbrahim Paşa’nın, bu dönem edebiyat çevreleri için en önemli kültür hamisi olduğunun bilgisini vermektedir. Bu çalışmada bir kültür ve edebiyat hâmisi olan Damat İbrahim Paşa’nın patronaj faaliyetleri, yaptırdığı tercümeler ve adına yazılan telif eserler ile şiirler üzerinden incelenerek dönemin sosyo-kültürel yapısının edebiyat patronajına etki çerçevesi değerlendirilecektir.

Anahtar Kelimeler:

Damat İbrahim Paşa, hami, patronaj, klasik Türk şiiri

A General Evaluation About the Period of Damat Ibrahim Pasha in Terms of Literary Patronage

18th century was a colorful and productive period of Ottoman Empire in terms of culture, art and especially classical Turkish Poetry. Administrators and the literary milieu around them who were known with their enthusiasm of art and culture were especially influential on the construction of the rich and colorful cultural picture of the period. Ahmet III’s and the Grand Vizier Damat Ibrahim Pasha’s interest in the culture, art and literature at the beginning of the century caused the beginning of a new period called ‘Tulip Age’. Ahmet III and the Grand Vizier Damat Ibrahim Pasha are the two figures to whom most eulogies were attributed. The studies show that Damat Ibrahim Pasha about whom 242 eulogies were written was the most important cultural patron of the literary milieu of that period. In this study, one of the cultural and literary patrons, Damat Ibrahim Pasha’s patronage activities will be analysed through the translations he got done, copyrighted works about him and poems and the influence of socio-cultural structure of the period upon the literary patronage will be evaluated.

Keywords:

Damat Ibrahim Pasha, patron, patronage, classical Turkish Poetry,

PDF

___

Ahmet Refik. (1999). Osmanlı Alimleri ve Sanatkarları. İstanbul. Timaş Yayınları. Aktepe, Münir. (1958). 1730 Patrona İsyanı. İstanbul. İstanbul Üniversitesi Edebiyat Fakültesi Yayınları. Anar, Turgay. (2012). Mekândan Taşan Edebiyat “Yeni Türk Edebiyatında Edebiyat Mahfilleri”. İstanbul. Kapı Yayınları. Aydüz, Salim. (1997). “Lale Devrinde İlmi Faaliyetler”, Divan İlmi Araştırmalar Dergisi. S/1, s. 143. http://www.divandergisi.com/downloadPDF.aspx?filename=26.pdf (06.11.2017). Berkes, Niyazi. (2004).Türkiye’de Çağdaşlaşma. İstanbul. Yapı Kredi Yayınları. Ceylan, Ömür. (2013). Türk Edebiyatı Tarihine Umumi Bir Bakış (Editör: Kayahan ÖZGÜL). Ankara. Kurgan Edebiyat. Durmuş, Tuba Işınsu. (2017). “Osmanlı Saray Kültürünün Bir Parçası Olarak Sanatçı Nedim/Musâhipler”, Milli Folklor. S. 144. s. 16. Gibb, E.J. Wilkinson. (1999). Osmanlı Şiir Tarihi. Ankara. Akçağ Yayınları. Hakverdioğlu, Metin. (2007). Edebiyatımızda Lâle Devri ve Nevşehirli Damat İbrahim Paşa’ya Sunulan Kasideler. İnceleme-Metin. (Doktora Tezi). Konya. Selçuk Üniversitesi. S.B.E. Hammer, (Baron Joseph Von Hammer Purgstall). (2003). Büyük Osmanlı Tarihi. Üçdal Neşriyat. İnalcık, Halil, (2003). Şair ve Patron. Patrimonyal Devlet ve Sanat Üzerinde Sosyolojik Bir İnceleme. Ankara. Doğu-Batı Yayınları. İnalcık, Halil. (2011). Has Bahçede Ayş u Tarâb Nedimler Şairler Mutribler. İstanbul. İş Bankası Yayınları. İpekten, Haluk. (1996). Divan Edebiyatında Edebi Muhitler. İstanbul. MEB Yayınları. İpşirli, Mehmet, (1987). “Lale Devrinde Teşkil Edilen Tercüme Heyetine Dair Bazı Gözlemler”. Osmanlı İlmi ve Mesleki Cemiyetleri (Editör: Ekmeleddin İhsanoğlu). İstanbul. İsmâil Belîğ, Nuhbetül Âsâr fî Zeyli Zübdetil Eş’âr. (1999). (Haz. Abdulkerim Abdulkadiroğlu). Ankara. AKM Başkanlığı Yayınları. İzzet Ali Paşa Hayatı, Eserleri, Edebi Kişiliği, Dîvân, Nigârnâme. (1998). (Haz: A. İrfan Aypay). İstanbul. Karahasanoğlu, Selim. (2009). A Tulıp Age Legend: Consumer Behavıor and Materıal Culture ın the Ottoman Empıre (1718-1730). New York. Binghamton University State University of New York. Lewis, Bernard. (1993). Modern Türkiye’nin Doğuşu. Ankara. TTK Yayınları. Mauss, Marcel. (2011). Sosyoloji ve Antropoloji. Ankara. Doğu Batı Yayınları. Mustafa Safâyî Efendi, Tezkîre-i Safâyî. (2005). (Haz: Pervin Çapan). Ankara. Atatürk Kültür Merkezi Yayınları. Nedîm Dîvânı. (1997). (Haz: Muhsin Macit). Ankara. Akçağ Yayınları. Neylî ve Dîvânı. (2005). (Haz. Sadık Erdem). Ankara. Atatürk Kültür Merkezi Başkanlığı Yayınları. Özgül, M. Kayahan. (2006). Divan Yolundan Pera’ya Selametle, Modern Türk Şiirine Doğru. Ankara. Hece Yayınları. Târih-i Râşid ve Zeyli, Râşid Mehmet Efendi, Çelebizade İsmail Asım Efendi. (2013). (Haz: Abdulkadir Özcan, Yunus Uğur, Baki Çakır, Ahmet Zeki İzgöer). İstanbul. Klasik Yayınları. http://www.tdk.gov.tr/index.php?option=com), (05.11.2017). Tezkîretü’ş-şuârâ, Sâlim Efendi. (2005). (Haz: Adnan İnce). Ankara. Atatürk Kültür Merkezi Yayınları, Tuğluk, İbrahim Halil, (2013). “Tâib, Osmanzâde Tâib” http://www.turkedebiyatiisimlersozlugu.com/index.php?sayfa=detay&detay=1005, (görüntüleme: 31. 10. 2017). Uzunçarşılı, İsmail Hakkı. (1988). Osmanlı Tarihi. Ankara. 6. Cilt. Türk Tarih Kurumu Yayınları. Yavuz, Kemal. (2014). “Türk Edebiyatında Şiir ve İlk Şiir Meclisleri”. Türkiyat Mecmuası. C 24/Bahar. http://www.journals.istanbul.edu.tr. (06. 11. 2017). Vehbi Sûrnâmesi. (2009). Haz. Mehmet Arslan. İstanbul. Sarayburnu Kitaplığı. Yöntem, Ali Canip. (1926). “Teceddüdperver Vezirlerden İbrahim Paşa”. Hayat Mecmuası. S.5. Yöntem, Ali Canip, (1926). “Çelebizade Asım”. Hayat Mecmuası. S.20.