CANİKLİ ALİ PASA’NIN “TEDBÎR-İ NİZÂM-I MEMLEKET” ADLI RİSÂLESİNDE REÂYÂNIN DURUMUNA DAİR TESPİT VE ÖNERİLER

Öz Osmanlı devlet adamları devletin isleyisine dair tespit ettikleri aksaklıklarıve çözüm önerilerini yazdıkları risâleler vasıtasıyla sultana iletmeyeçalısmıslardır. Canikli Ali Pasa’nın 18. yüzyıl Osmanlısına dair kaleme aldığırisâlesi bunlardan biridir. Bu risâlenin yurt içinde ve dısında çesitli nüshalarımevcuttur. Bizim makalemizde kaynak olarak kullandığımız Berlin’de varlığınıtespit ve ardından temin ettiğimiz Tedbîr-i Nizâm-ı Memleket adlı risâledir. 1797-98’de istinsah edilen bu nüshayla birlikte günümüzde, Ali Pasa’nın risalesininbilinen nüshalarının sayısının 14 olduğunu söyleyebiliriz. Canikli Ali Pasa,Tedbîr-i Nizâm-ı Memleket’inde, basta padisah olmak üzere merkezde yöneticikadrolardan kaynaklanan eksikliklere, askerin durumuna, tasra halkına veyöneticilerine varıncaya dek dikkat çekmeye ve yapılması gerekenleri izahaçalısmıstır. Makalemizde ise reâyânın durumuna dair tespit ettiği problemler vesunduğu çözümler ele alınmıstır.Anahtar Kelimeler: Canikli Ali Pasa, Tedbîr-i Nizâm-ı Memleket, risâle, reâyâ. Abstract : Ottoman statesmen try to send to the Sultan about defect ofgovernment and solution suggestion which they write with reports. One of thembelongs to Canikli Ali Pasha writing in 18. Century of Ottoman Empire. There areseveral of copies of this report in foreign an abroad. In our article we use assource the report whic Tedbîr-i Nizâm-ı Memleket h is existents in Berlin is ascalled “Tedbîr-i Nizâm-ı Memleket”. We can say that Ali Pasha’s reports with thiscopied reports in 1797-98 are fourteen today. Canikli Ali Pasha in Tebdir Nizammemleket mention central governor, lack of governing, the statement of military,rural public and he tries to give the solution suggestion. In our article the problemsand solutions of these problems of villagers are determined.Key Words:Canikli Ali Pasa,Tedbîr-i Nizâm-ı Memleket, Report, Villagers