EVHADÜDDÎN-İ MERÂGÎ’NİN GAZELLERİNDE TELMÎH/ Telmih in Evhaduddin-i Merâgi’s Ghazel

Hicri sekizinci yüzyılda yaşamış olan Evhadüddîn-i Merâgî Fars edebiyatının ünlü âlim, sûfî ve şairlerindendir.  Hayatı hakkında yeterli bilgi yoktur. Kaynaklardan ve şiirlerinden anlaşıldığı üzere kendisi İsfahanlıdır. İlk eğitimini Merâga’da tamamladıktan sonra Kirman’dan başlayarak İsfahan, Irak, Bağdat, Hemedan, Dımaşk gibi birçok yere seyahatler yapmış; buralardan şiirlerinde sıkça bahsetmiştir. Seyahatlerinin ardından Merâga’ya dönmüş, burada inzivaya çekilip riyazetle meşgul olmuştur.  Şiirlerinde Evhadî mahlasını kullanan şairin Dîvân, Mantıku‘luşşâk/Dehnâme ve Câm-ı Cem adlı eserleri vardır. Sade ve akıcı bir üsluba sahip olan Evhadüddîn-i Merâgî tasavvuf, aşk, irfan ve naat konularını içeren farklı nazım türleriyle yaklaşık on beş bin beyit şiir söylemiştir. Çalışma Evhadüddîn-i Merâgî ve Gazellerinin İncelenmesi adlı doktora tezinden faydalanılarak hazırlanmıştır. Evhadüddin-i Merâgî’nin Emir Ahmed-i Eşrefî tarafından Dîvân-i Kâmil-i Evhadî-i Merâgî (Tahran 1362 hş.) adıyla neşredilen Dîvân’ı esas alınmış, Evhadüddîn-i Merâgî’nin hayatı hakkında kısa bir bilgi verildikten sonra telmîh konusu, adı geçen Dîvân’dan en seçkin örnek beyitler getirilerek incelenmiş, beyitlerin sonuna sayfa ve beyit numarası verilmiştir.  Anahtar Kelimeler: Evhadüddîn-i Merâgî, Evhadî, telmîh, İran edebiyatı, gazel, tasavvuf Abstract Evhaduddın Meragi who lived in the eighth century Hijri, is one of the famous scholars, mystic and poets of Persian literature. There is not enough information about his life. As understood from the sources and his poetry, he is from Isfahan. After completing his first education at Meraga, starting from Kirman, he has travelled to many places such as Isfahan, Irak, Baghdat, Hemedan, Dımashq; he often mentioned these places in his poems. After his travels, he returned to Merage, where he stays alone and engages in prayer. The poet who used the Evhadi nickname in his poems has written works such as Dîvân, Mantık al-usshak/Dehname ve Cam-ı Cem.  Evhaduddin Meragı who has got a pure and fluent style, sang around fifteen thousand couplets by making use of different types of verse. The study was made by using the study named Evhaduddin Meragi and Analysis of His Ghazal’s (Phd Thesis). The Divan of Evhaduddin Meragi by Emir Ahmed Eşrefî was based on the Diwan, which was published under the name of Diwan Evhadî Meragi (Tehran 1362 hş.). After some information about Evhaduddin Meragi’s life was given, the art of telmîh has been analysed with his most outstanding examples of ghazel, page and couplet numbers have been given at the end of couplets. 

___

  • Abâdî, Devlet Azîz. (1346 hş.). “Sohenverân-i Merâgî”. Dânişkede-i Edebiyyât ve Ulum-i İnsânî-yi Tebriz, Sayı: 8, s. 43-59. Albayrak, Nurettin. (1995). “Ferhâd ve Şîrin”. Türkiye Diyanet Vakfı Ansiklopedisi, Cilt: 12, s. 388-389. İstanbul: Türkiye Diyanet Vakfı Yayınları. Âştiyânî, Abbâs İkbâl. (1387 hş.). Târîh-i Moğol. Tahran: İntişârât-i Nigâh. Bolay, Süleyman Hayri. (1988). “Âdem”. Türkiye Diyanet Vakfı İslam Ansiklopedisi, Cilt: 1, s. 358-363. İstanbul: Türkiye Diyanet Vakfı Yayınları. Bilgin, Orhan. (2010). “Câm-ı Cem”. Türkiye Diyanet Vakfı İslam Ansiklopedisi, Cilt: 7, s. 42-43. İstanbul: Türkiye Diyanet Vakfı Yayınları. Câmî, Nûreddîn Abdurrahmân. (1386 hş.). Nefâhâtu’l-uns. Tahran: Çâp-ı Golreng. Cebecioğlu, Ethem. (2003). “Mansur b. Ammâr”. Türkiye Diyanet Vakfı İslam Ansiklopedisi, Cilt: 28, s. 8. İstanbul: Türkiye Diyanet Vakfı Yayınları. Değirmençay, Veyis. (2004). Karakoyunlu Hükümdarı Cihânşâh ve Farsça Şiirleri (Divan-ı Hakîkî). Erzurum: Fen- Edebiyat Fakültesi Yayınları. ……….. (2014). Fünûn-i Belâgat ve Sınâât-ı Edebî. Ankara: Aktif Yayınevi. Durmuş, İsmail. (2003). “Leylâ ve Mecnûn”, Türkiye Diyanet Vakfı İslam Ansiklopedisi, Cilt: 37, s. 159-160. İstanbul: Türkiye Diyanet Vakfı Yayınları. Harman, Ömer Faruk. (1995). “Eyyûb”, Türkiye Diyanet Vakfı İslam Ansiklopedisi, Cilt: 12, s. 16-17. İstanbul: Türkiye Diyanet Vakfı Yayınları. …………. (2006). “Mûsâ”, Türkiye Diyanet Vakfı İslam Ansiklopedisi, Cilt: 31, s. 207-213. İstanbul: Türkiye Diyanet Vakfı Yayınları. ………….. (2007). “Nûh”, Türkiye Diyanet Vakfı İslam Ansiklopedisi, Cilt: 33, s. 224-227. İstanbul: Türkiye Diyanet Vakfı Yayınları. Hidâyet, Rızâ Kulî Han. (1339 hş.). Mecmaʻu’l-fusahâ. Tahran: Çâphâne-i Emîr Kebîr.
Atatürk Üniversitesi Edebiyat Fakültesi Dergisi-Cover
  • ISSN: 2602-2788
  • Yayın Aralığı: Yılda 2 Sayı
  • Yayıncı: ATATÜRK ÜNİVERSİTESİ > EDEBİYAT FAKÜLTESİ
Sayıdaki Diğer Makaleler

ESKİ MEZOPOTAMYA TIBBI ve GÜNÜMÜZ ANADOLU’SU GELENEKSEL HALK TIBBI: BENZER YÖNTEMLER ve BU YÖNTEMLERİN İNANÇLARLA BAĞLANTILARI/ Medicine of Ancient Mesopotamia and Traditional Folk Medicine of Modern Anatolia: The Similar Applications and These Applications’ Connections with Beliefs

Nejla ALPER, Rainer M. CZİCHON

STEFAN ZWEIG’IN “SABIRSIZ YÜREK” ADLI ROMANINDA ACIMA VE SUÇLULUK DUYGUSU/Sense of Pity in The Novel “Beware of Pity” of Stefan Zweig

Cemile AKYILDIZ ERCAN, Dursun BALKAYA

A MODERN EXILE: HOME AND BELONGING IN FOR LOVE ALONE/Modern Bir Sürgün: For Love Alone Romanında Yuva ve Aidiyet İncelemesi

Zeynep HARPUTLU SHAH

MİZAHIN SAĞLIĞA ETKİSİ/ The Effect of Humor on Health

Yalçın KAHYA

AHMETLİ İLÇESİNDE NÜFUS HAREKETLERİ / The Population Movements in Ahmetli District

Ferdi AKBAŞ

SEVERUSLAR DÖNEMİ KADIN PORTRELERİ/Women Portraits of Severan Period

Özge ALTUN

ОБРАЗ ВРЕМЕНИ В ПОЭЗИИ Б. ПАСТЕРНАКА/ B. Posternak’ın Şiirlerinde Zaman Kavramı/ Image of Time in B. Pasternak's Poetry

Gigla DZHINDZHOLIA, Sevindj RAMAZANOV

EYNƏLQÜZAT MİYANƏCİNİN HƏYATI VƏ ZƏNGİN İRSİ/ Aynalkudat Miyaneci’nin Hayatı ve Zengin Kültürel Mirası/ Life and Rich Heritage Aynalkuzat Miyanedji

Ülkər MƏMMƏDOVA

MORFOLOJİK YÖNTEMLE ERZURUM HALK MASALI ÇÖZÜMLEMESİ: ÖLÜ YİYEN DERVİŞ/Erzurum Folk Tale Analysis by Morphological Method: Ölü Yiyen Derviş

Erdi AKSAKAL

ANLAMLI ETKİNLİKLERE KATILIM ÖLÇEĞİNİN PSİKOMETRİK ÖZELLİKLERİ: TÜRKİYE’DE İLERİ YAŞ ÖRNEKLEMİ ÜZERİNE BİR ÇALIŞMA/Psychometric Properties of Engagement in Meaningful Activities Survey: A Study on Later Life Sample in Turkey

Cengiz KILIC, Hande ŞAHİN, Gülay GÜNAY