Veliaht Abdülmecit’in Ankara’ya Davet Edilmesi Meselesi
Mütareke döneminde hiçbir Osmanlı hanedanlık mensubu Kurtuluş Sa¬vaşı yanında yer almadığı gibi, vatansever bir davranış içinde de bulunma¬mıştır. Veliaht Abdülmecit, Mehmet Vahdettin ve Damat Ferit ile mücade¬lesi için Kemalist hareketi kullanmaya, Kemal Atatürk de Veliaht ile Da¬mat Ferit ve Padişah Vahdettin arasındaki bu gerginliklerden yararlanma¬ya çalışmıştır. Bu hareketiyle Kemal Atatürk, hem Osmanlı Sarayı içinde bir çatlak açmaya, hem de Anadolu halkı için manevî bir dayanak bulma¬ya çalışmıştır. Ancak Veliaht’ın kararsız ve güvenilmez hareketleri nede¬niyle bu gayretinden vazgeçmiş, Onun yerine Şeyh Sünusî’nin manevî misyonunu koymuş ve bu misyonu Hilâfet’İn kaldırılmasına kadar devam ettirmiştir. Kemal Atatürk ile Abdülmecit arasındaki bu gayri-resmî ilişki¬ler, zamanında kamuoyuna yansımış, başta İngilizler olmak üzere, İtilâf güçleri tarafından da dikkatle izlenmiştir.
Anahtar Kelimeler:
Veliaht Abdülmecit Efendi, Atatürk, Hilâfet, Saltanat, Şeyh Sünusî
Heİr Abdülmecit’s Mat ter oflnvitation to Ankara
No member of the Otoman Dynasty have neither supported or taken part in Turkish Independence War nor behaved in a patriotic way. While the heir to the throne, Abdülmecit, had been trying to take advantage of Kemalist movement for his struggle against Damat Ferit and Mehmet Vah¬dettin; Kemal Atatürk had tried to make use of this clash betvveen Abdül¬mecit versus Damat Ferit and Vahdettin. While doing that, Kemal Atatürk aimed to form a crack and confusion in the Ottoman Palace which would result in a moral support from the Anatolian people. Hovvever, Heir Abdül- mecit’s indecisive and untrustworthy pattem of behaviour made Kemal Atatürk give up the idea. Instead, he equipped Sheikh Snnusi with a moral mission and he preserved this mission until the obolishment of Caliphate. This unofficial relation between Kemal Atatürk and Abdülmecit had been learned by the public by time and also been carefully observed by the Al- lied Powers, especially the English.
Keywords:
Heir Abdülmecit Efendi, Atatürk, Caliphate, Sultanate, Sheikh Sunusi,
___
- Bilâl N, Şimşir, İngiliz Belgelerinde Atatürk, C.HI, TTK Yayınları, Ankara, 1979, s.304; Salâhi R. Sonyel, Türk Kurtuluş Savaşı ve Dış Politika, C.I, TTK Yayınları, İstanbul, 1987, s. 142. H. Ertürk, İki Devrin Perde Arkası, yay, haz. S.N.Tansu, Hilmi Kitabevi, İstanbul, 1957, s.318- 319.
- Salâhi R. Sonyel, Türk Kurtuluş Savaşı ve Dış Politika, C.1I, TTK Yayınlan, İstanbul, 1991. s.81.
- Sonyel, Türk Kurtuluş Savaşı ve Dış Politika, C.I, s.76. Bilâl N. Şimşir, İngiliz Belgelerinde Atatürk, C.I, TTK Yayınları, Ankara, 1973, s.73. Alexandr Jevakhoff, Kemal Atatürk: Batı’nm Yolu, çev. Zeki Çelikkol, İstanbul, 1998, s. 188- 190. TBMM Gizli Celse Zabıtları (TBMM GCZ), T.İ. Bankası Kültür Yayınlan, Ankara, 1985, s.526.
- Şimşir, İngiliz Belgelerinde Atatürk, C.I, s.75.
- Paul Gentizon, Mustafa Kemal ve Uyanan Doğu, çev. Fethi Ülkü, Ankara, 1983, s.39-40. Ertürk, İki Devrin Perde Arkası, s.447.
- Naşİt Hakkı Ulıığ, Halifeliğin Sonu, İstanbul, T.İ, Bankası Kültür Yayınları, 1975, s.34.
- Jaeschke, Türk Kurtuluş Savaşı İle İlgili İngiliz Belgeleri, s. 12.
- Bilâl N. Şimşir, İngiliz Belgelerinde Atatürk, C.1I, TTK Yayınlan, Ankara, 1975 Sina Aksin. İstanbul Hükümetleri ve Millî Mücadele, C.I, Cem Yay., İstanbul, 1992
- Ertiirk, İki Devrin Perde Arkası, s.270-271. Şimşir, İngiliz Belgelerinde Atatürk, C.1I, s.351. Kara beki r, İstiklâl Harbimiz, s. 278-280. Jevakhoff, Kemal Atatürk, s. 188-190. Ertürk, İki Devrin Perde Arkası, s.319. Bardakçı, Şahbaba, s. 199, 204
- Anadolu’da Yeni Gün, 8 Teşrinievvel (Ekim) 1326 (1920), 10 Teşrinisani (Kasım) 1326(1920). Türkgeldi, Görüp İşittiklerim, s.202.
- 43 Aşım Gündüz, Hatıralarım, yay. haz,. İhsan Ilgar, Kervan Yayınlan, İstanbul, 1973, s.39-41.
- TİTE Arşivi Kutu,20, Göm)ek,55, Belge.55; Kutu.50, Gömlek.55, Belge.55. Orhan Duru, Amerikan Gizli Belgelerinde Türkiye’nin Kurtuluş Yılları, İstanbul, 2001, s.97, 119. Ertürk, İki Devrin Perde Arkası, s. 184. Gotthard Jaeschke, Yeni Türkiye’de İslâmlık, çev. H. Örs, Bilgi Yayınevi, Ankara, 1972
- Salâhi R. Sonyel, İngiliz İstihbarat Servisinin Türkiye’deki Faaliyetleri, Ankara, TTK, 1995 Atatürk’ün Tamim, Telgraf ve Beyannameleri, AAM Yayınları, Ankara. Current History, (Temmuz 1921), s.705’den naklen aktaran Koloğlu, İslam Dünyası
- ISSN: 1011-727X
- Yayın Aralığı: Yılda 2 Sayı
- Başlangıç: 1984
- Yayıncı: Atatürk Kültür, Dil ve Tarih Yüksek Kurumu Atatürk Araştırma Merkezi
Sayıdaki Diğer Makaleler
Tanin Gazetesine Göre “Çanakkale” Geçilmez
1920 Yılının Yazında Egemenlik ve Malî Kaynakların Denetimi
Pierre Bovet'in Ege Konferansları ve Türk Eğitime İlişkin Düşünceleri
Mütareke Dönemi’nde Yapılan Saltanat Şûrâları
Veliaht Abdülmecit’in Ankara’ya Davet Edilmesi Meselesi