Teşkilat-ı Mahsusa ve Birinci Dünya Savaşı Yıllarındaki Faaliyetleri
Kuruluş tarihi tam olarak saptanamayan Teşkilat-ı Mahsusa geleneksel
Osmanlıcılık fikrine bağlı gibi görünse de, teşkilat Panislamizm ve Pantürkizm fikrine
dayanmıştır. İttihat Terakki’nin yönetimi ele almasından sonra örgütün ilk teşkili 17
Kasım 1913 tarihine rastlamaktadır. Bu örgüt Sadrazama bağlı olarak çalışmıştır. Bu
bağlantı, idari bağlantıdan ileri gitmemiş ve örgüt çalışmalarında bütünüyle bağımsız
hareket etmiştir. Örgüt başkanı sadece Sadrazam ve Harbiye Nazırına bilgi vermiştir. Bu
teşkilat; Ağustos 1914 yılında yeniden örgütlendiğinde, Rusya, Fransa, İngiltere’ye karşı
çalışmalar yürütmüştür. Bu üç devletin kontrolündeki bölgelerde çeşitli faaliyetlerde
bulunmuştur. Casusluk ve karşı casusluk için hücreler ve gizli gruplar kurmuştur. Askeri
operasyonlar için düzensiz kuvvetleri silah altına almak, eğitmek ve idare etmek üzere
çete savaşı uzman kadrolar oluşturulmuştur. Bazı bölgelerde Osmanlı topraklarını koruyan tek ittihatçı güç olmuştur.
Anahtar Kelimeler:
Teşkilat-ı Mahsusa, İttihat Terakki, Süleyman Askeri, Enver Paşa
The Special Organization and Its Activivities During the Years of World War I
The Special Organization (Teşkilat-ı Mahsusa) whose exact date of establishment
is not precisely known seemed to be committed to the idea of traditional Ottomanism,
however the organization relied on the idea of Pan-Islamism and Pan-Turkism. After
the Committee of Union and Progress Party took power, the organization was officially
established when 17 November 1913. This organization was affiliated with the Grand
Vizier. However, this affiliation was entirely administrative and the organization acted
independently in conducting its mission. The head of the organization informed only
the Grand Vizier and the Minister of War. When the organization was re-organized in
August 1914, it conducted operations against Russia, France, and England. They engaged in activities in regions controlled by these three countries. They established cells
and clandestine groups for espionage and counter-espionage activities. For conducting
military operations, units that were experts in guerailla war were established in order to
mobilize, train and manage irregular forces. It became the only Unionist power protecting the Ottoman lands in some areas.
___
- AHMAD, Faroz, İttihat ve Terakki 1908-1914, Çev: Nuran Yavuz, Kaynak Yay., İstanbul, 2004.
- AHMAD, Feroz, Modern Türkiye’nin Oluşumu, Çev: Yavuz Alogan, Kaynak Yay., İstanbul, 2006.
- AKŞİN, Sina, Jön Türkler ve İttihat Terakki, İmge Yay., Ankara, 2006.
- AKŞİN, Sina, Türkiye’nin Yakın Tarihi, İmaj Yay., Ankara, 1996.
- ARMAOĞLU, Fahir, 20. Yüzyıl Siyasi Tarihi (Cilt 1-2:1914-1995), Alkım Yay., Ankara.
- AYBARS, Ergün, Türkiye Cumhuriyeti Tarihi, Zeus Yay., İzmir, 2006.
- BALCIOĞLU, Mustafa, “Teşkilat-ı Mahsusa Belgelerine Göre Bolşevik İhtilali Sırasında Kırım Türklerinin Bağımsızlık Mücadelesi,” Türk Kültürü, C. 32, S. 343, 1991.
- BALCIOĞLU, Mustafa, Teşkilat-ı Mahsusa’dan Cumhuriyete, Nobel Yay., Ankara, 2001.
- BAYUR, Hikmet, Hindistan Tarihi, C. 3, Ankara, 1950.
- CEMİL, Arif, I.Dünya Savaşı’nda Teşkilat-ı Mahsusa, Arba Yay., İstanbul, 1997.
- ÇELİKTEPE, Atilla, Teşkilat-ı Mahsusa’nın Siyasi Misyonu, Kültür Sanat Yay., İstanbul, 2002.
- ÇİÇEK, Hikmet, Dr. Bahattin Şakir (İttihad ve Terakki’den Teşkilat-ı Mahsusa’ya Bir Türk Jakobeni), Kaynak Yay., İstanbul, 2004.
- DEMİREL, Emin, Teşkilat-ı Mahsusa’dan Günümüze Gizli Servisler, Kültür Sanat Yay., İstanbul, 2000.
- HALAÇOĞLU, Yusuf, XIV-XVII. Yüzyıllarda Osmanlılarda Devlet Teşkilatı ve Sosyal Yapı, TTK Yay., Ankara, 1995.
- HANİOĞLU, M. Şükrü, Bir Siyasal Örgüt Olarak Osmanlı İttihat Terakki Cemiyeti ve Jön Türkler (1889-1902), C. 1, İletişim Yay., İstanbul, 1985.
- HİÇYILMAZ, Ergün, Teşkilat-ı Mahsusa’dan Mit’e, Varlık Yay., İstanbul, 1990.
- KARPAT, Kemal, Türk Demokrasi Tarihi, İstanbul, Afa Yay., 1996.
- KELEŞYILMAZ, Vahdet, “Türk Ordusunda Bir Vefa Örneği ve Teşkilat-ı Mahsusa Belgeleri”, Atatürk Araştırma Merkezi Dergisi, C. 15, S. 44, Temmuz 1999.
- KELEŞYILMAZ, Vahdet, Teşkilat-ı Mahsusa’nın Hindistan Misyonu, Atatürk Araştırma Merkezi Yay., Ankara, 1999.
- KOCAHANOĞLU, Osman Selim, İttihat Terakki’nin Sorgulanması ve Yargılanması (1918-1919), Temel Yay., İstanbul, 1998.
- KURTCEPHE, İsrafil, “Teşkilat-ı Mahsusa Belgelerine göre 1917 Rus İhtilali Sırasında Türkistan,” Atatürk Yolu, C. 3, S. 62, Kasım 1993.
- KUTAY, Cemal, Birinci Dünya Harbinde Teşkilat-ı Mahsusa ve Hayber’de Türk Genci, Tarih Yay., İstanbul, 1962.
- PEHLİVANLI, Hamit, “Teşkilat-ı Mahsusa Kuzey Afrika’da (1914-1918),” Atatürk Araştırma Merkezi Dergisi, C. 16, S. 47, Temmuz 2000.
- STODDARD, Philip Hendrich, Teşkilat-ı Mahsusa, Çev: Tansel Demirel, Arma Yay., İstanbul, 2003.
- TUNAYA, Tarık Zafer, Türkiye’de Siyasal Partiler, C. I, İstanbul, 1984.
- ÜÇOK, Coşkun, Siyasal Tarih (1789-1960), A.Ü Hukuk Fak. Yay., Ankara, 1975.
- YEL, Selma, “İttihat ve Terakki’nin Kurucularından İbrahim Temo’nun Atatürk ve İnkılapları Hakkındaki Düşünceleri”, Atatürk Araştırma Merkezi Dergisi, C. 18, S. 52, Mart 2002.
- ISSN: 1011-727X
- Yayın Aralığı: Yılda 2 Sayı
- Başlangıç: 1984
- Yayıncı: Atatürk Kültür, Dil ve Tarih Yüksek Kurumu Atatürk Araştırma Merkezi
Sayıdaki Diğer Makaleler
Atatürk Döneminde Türkiye’de Beden Eğitiminin Gelişimi ve Gazi Beden Terbiyesi Bölümü
Teşkilat-ı Mahsusa ve Birinci Dünya Savaşı Yıllarındaki Faaliyetleri
Akgünler Gazetesi ve Gazetede Adana Halkevi
Ziya Gökalp’in 1924 Anayasası ile ilgili Çalışmaları
Kadına Seçme ve Seçilme Hakkı Verilmesinin Türk Kamuoyundaki Yankıları
Milli Mücadele’de Türkiye’de Azalan Nüfus ve İzdivac Meselesi