CUMHURİYET DEVRİ ÖNCESİ TERCÜMELERDE İHMAL EDİLEN ORİJİNAL ESER VE/VEYA YAZAR İSİMLERİ: ALİ MUZAFFER TERCÜMELERİ ÖRNEĞİ

Tercüme edilen eserlerin kime ait olduğu ve eserlerin orijinal ismi özellikle Cumhuriyet Devri öncesinde ihmal edilmiş, bazen tercüme olduğu bildirilmiş, bazen muharrir isminin başına mütercim ibaresi eklenmiş bazen de mütercim, metne muharrir olarak kaydedilmiştir. Bu durum, mevcut eserlerin tercüme mi telif mi olduğu noktasında karışıklığa sebep olduğu gibi edebiyat tarihimizin eksiksiz ve hatasız yazılmasına da mâni olmaktadır. Tercüme edilen yazarların adlarının yanında eserlerinin orijinal isimlerinin belirtilmemesi de devrinde yazarların hangi eserlerinin seçildiği, çeviri sırasında nelere dikkat edildiği; orijinal metinden kelime, cümle, paragraf düzeyinde atlamalar yapılıp yapılmadığı, yapıldı ise bunun amacının ne olduğu gibi metinler arası karşılaştırmaların yapılmasına da engel olmaktadır. Bu sebeple yapılacak çalışmalarda Osmanlı Türkçesi eserlerin dikkatli okunarak bir açıklama yok ise çeviri mi telif mi olduğu, çeviri eserlerin yazarlarının ve çevrilen eserlerin orijinal isimlerinin tespit edilmesi gerekmektedir. Ayrıca mezkûr eserlerin döneminde hangi yabancı süreli yayında neşredildiğinin belirlenmesi de yazarların takip ettikleri periyodikleri göstermesi bakımından önem arz etmektedir. Bu çalışmada söz konusu hususiyetlere dikkat çekmek amacıyla ve yapılacak çalışmalara örnek olması için daha çok tercümeleri ile tanınan Ali Muzaffer’in 1893-1899’da çevirdiği Pardon-Af, Levha, Hayal-i Sevda, Hali Ada-Hayırsız Ada, Bir Sergüzeşt, Toplu İğne, Tasvir, Peder-Zavallı Peder, Garip Bir Tesadüf, Geri Kalmış Bir İzdivaç yahut Bu İşe Ben de Şaştım adlı on hikâye ele alınmıştır.

Anahtar Kelimeler:

Ali Muzaffer, Tercüme, Hikâye, Karşılaştırmalı Edebiyat, 1893-1899

NAMES OF ORIGINAL WORKS AND/OR AUTHORS NEGLECTED IN PRE-REPUBLICAN TRANSLATIONS: THE EXAMPLE OF ALI MUZAFFER TRANSLATIONS

In particular, who the works translated before the Republic Period belonged and the original name of the work was neglected, sometimes it was stated that it was a translation, sometimes the phrase translator was added to the name of the author, and sometimes the translator was recorded as the author of the text. This situation not only causes confusion about whether the existing works are translated or copyrighted, but also prevents the complete and error-free writing of our literary history. In addition to the names of the translated authors, the fact that the original names of their works are not specified; It also prevents making intertextual comparisons, such as whether word, sentence, paragraph level jumps are made from the original text, and if so, what is the purpose of this. For this reason, in the studies to be carried out, the Ottoman Turkish works should be read carefully and if there is no explanation, it is necessary to determine whether they are translation or copyright, the authors of the translated works and the original names of the translated work. In addition, it is important to determine in which foreign periodical the aforementioned works were published in the period, in terms of showing the periodicals that the authors followed. In this study, ten stories translated by Ali Muzaffer, who is mostly known for his translations, in 1893-1899, are discussed in order to draw attention to these features and to set an example for the studies to be done.

Keywords:

Ali Muzaffer, Translation, Story, Comparative Literature, 1893-1899,

PDF

___

Aréne, P. (1313/1896). Hayırsız Ada, (Çeviren: A. Muzaffer). Dersaadet: Kasbar Matbaası.
Aréne, P. (1313/1896). Hayırsız Ada, (Çeviren: A. Muzaffer). Hazine-i Fünun, 0(6), 80-82.
Aréne, P. (1895). Hikâye Dağarcığı: Hali Ada, (Çeviren: A. Muzaffer). Tercüman-ı Hakikat, 5225-21, 3-4.
Aréne, P. (1895). L’île Déserte. Le Midi Bouge. Paris: E. Flammarion, 57-66.
Aréne, P. (1895). L’île Déserte. Le Petit Parisien Supplément Littéraire Illustré, 0(351), 339-340.
Boccaccio, G. (1909). The Fourth Day-The Tenth Novel. The Decameron, 2. London: D. Nutt, 227-244.
Coppée, F. (1312/1895). Hayal-i Sevda, (Çeviren: A. Muzaffer). İstanbul: Âlem Matbaası.
Coppée, F. (1883). La Griffe de Lion. Vingt Contes Noevaux. Paris: Alphonso Lemerre, 75-88.
Daudet, E. (1898). Un Mariage rompu. Le Petit Parisien Supplément Littéraire Illustré,0( 474), 77-78.
Heros, E. (1892). La Naurrice. La Caricature, 0(670), 346.
Héros, E. (1896). La Naurrice. Don Juan, 0(111), 2.
Maufrigneuse. (1883). Le Pére. Gil Blas, 0(1463), 1-2.
Maufrigneuse. (1885). L’épingle. Gil Blas, 0(2095), 1-2.
Maupassant, G. (1314/1896). Toplu İğne, (Çeviren: A. Muzaffer). Dersaadet: Saadet Matbaası.
Maupassant, G. (1886). L’épingle. Monsieur Parent. Seizème édition. Paris: Paul Ollendorff, 199-211.
Muzaffer, A. (1313/1896). Bir Sergüzeşt. İstanbul: Babıali Caddesi’nde 25 Numaralı Matbaa.
Muzaffer, A. (1316/1898). Garip Bir Tesadüf. İstanbul: Kasbar Matbaası.
Muzaffer, A. (1316/1899). Geri Kalmış Bir İzdivaç yahut Bu İşe Ben de Şaştım. Dersaadet: Kasbar Matbaası.
Muzaffer, A. (1893). Pardon, Tercüman-ı Hakikat. http://bilgimerkezi.atauni.edu.tr/yordam/?p=1&dil=0&tip=gelismis&gorunum=liste&tk=&alan=&q=qYazarlar_txt:(ali%20muzaffer)%20AND%20qEser_txt:(afv)&demirbas=0106353 adresinden 3.11.2021 tarihinde erişildi.
Muzaffer, A. (1893). Af, Tercüman-ı Hakikat. http://bilgimerkezi.atauni.edu.tr/yordam/?p=1&dil=0&tip=gelismis&gorunum=liste&tk=&alan=&q=qYazarlar_txt:(ali%20muzaffer)%20AND%20qEser_txt:(afv)&demirbas=0106353 adresinden 3.11.2021 tarihinde erişildi.
Muzaffer, A. (1893). Fıkra-i Mahsusa: Pardon. Tercüman-ı Hakikat, 0(459), 6-7.
Stenger, G. (1893). Levha, (Çeviren: A. Muzaffer). http://tees.yesevi.edu.tr/madde-detay/levha-ali-muzaffer-bey adresinden 2.12.2021 tarihinde erişildi.
Özlük, N. (2021). Garip Bir Tesadüf (Ali Muzaffer Bey). Türk Edebiyatı Eserler Sözlüğü. http://tees.yesevi.edu.tr/madde-detay/garip-bir-tesaduf-ali-muzaffer-bey. adresinden 5.10.2021 tarihinde erişildi.
Özlük, N. (2021). Hayal-i Sevda (Ali Muzaffer Bey). Türk Edebiyatı Eserler Sözlüğü. http://tees.yesevi.edu.tr/madde-detay/hayal-i-sevda-ali-muzaffer-bey adresinden 02.12.2021 tarihinde erişildi.
Özlük, N. (2021). Levha (Ali Muzaffer Bey). Türk Edebiyatı Eserler Sözlüğü. http://tees.yesevi.edu.tr/madde-detay/levha-ali-muzaffer-bey adresinden 2.12.2021 tarihinde erişildi.
Özlük, N. (2021). Tasvîr (Ali Muzaffer Bey). Türk Edebiyatı Eserler Sözlüğü. http://tees.yesevi.edu.tr/madde-detay/tasvir-ali-muzaffer-bey adresinden 2.11.2021 tarihinde erişildi.
Özlük, N. (2021). Zavallı Peder (Ali Muzaffer Bey). Türk Edebiyatı Eserler Sözlüğü. http://tees.yesevi.edu.tr/madde-detay/zavalli-peder-ali-muzaffer-bey adresinden 5.10.2021 tarihinde erişildi.
Raulet, J. (1893). Le Pardon. Le Petit Parisien Supplément Littéraire Illustré, 0(205), 11.
Stenger, G. (1893). Le Tableau. Le Petit Parisien Supplément Littéraire Illustré, 0(248), 354-355.
Theuriet, A. (1886). Le Portrait. Contes Pour Les Jeunes et Les Vieux. Paris: Alphonso Lemerre, 171-179.
Theuriet, A. (1890). Le Portrait. La Lanterne Supplement Littéraire, 0(363), 1.
(1313/1896). Peder, (Çeviren: A. Muzaffer). Maarif, 0(15), 237-240.
(1313/1896). Peder, (Çeviren: A. Muzaffer). Maarif, 0(16), 249-256.
(1313/1896). Tasvir, (Çeviren: A. Muzaffer). Dersaadet: Kasbar Matbaası.
(1313/1896). Tasvir, (Çeviren: A. Muzaffer). Hazine-i Fünun, 6, ek.
(1314/1896). Tasvir, (Çeviren: A. Muzaffer). Hazine-i Fünun, 7, ek.
http://ataturkkitapligi.ibb.gov.tr/yordambt/yordam.php? adresinden 3.11.2021 tarihinde erişildi.
http://ataturkkitapligi.ibb.gov.tr/yordambt/yordam.php? adresinden 3.11.2021 tarihinde erişildi.
http://bilgimerkezi.atauni.edu.tr/yordam/?p=1&dil=0&tip=gelismis&gorunum=liste&tk=&alan=&q=qYazarlar_txt:(ali%20muzaffer)%20AND%20qEser_txt:(afv)&demirbas=0106353 adresinden 3.11.2021 tarihinde erişildi.