Tı̇murlularda Vakıf Faalı̇yetlerı̇ne Genel Bir Bakış

Vakıf müessesesi, İslam ülkelerinde 8. yüzyılın ortalarından 19. yüzyılın sonlarına kadar içtimai, iktisadi ve kültürel hayatın önemli bir parçasını teşkil etmiştir. Tabii bu müessese Türkler arasında da oldukça yaygınlık göstermiştir. Vakıflar ile hukuki bir zeminde tezahür eden hayrat duygusu ve eylemi Türk-İslam medeniyetinin mayasını oluşturan başlıca unsurlardan olmuştur. Timurlular dönemi, İslamiyet sonrası Türkistan tarihinin önemli bir safhasını oluşturur. Bu dönemde Türkistan coğrafyası, edebiyat, sanat, imar vesair alanlarda epey canlılık kazanmıştır. Tabii vakıf faaliyetleri de bu canlılıktan nasibini almıştır. Biz de bu konu üzerine eğilerek çalışmamızda, Timurlu döneminin zengin vakıf faaliyetlerini ve bu faaliyetlerin Timurlu idaresi nezdindeki mahiyetini ele alacağız.

Anahtar Kelimeler:

Timur, Timurlular, Vakıf, Hayrat, Din

The Activites of the Foundations and the Essence of It in Timurids Period

The foundations were important part of social, economic and cultural life in Islamic states from the middle of 8th century to the end of 19th century. Obviously the same institutions prevailed among Turkic nations too. The sense and action of charity which appeared legally with the foundations were the main aspects of Turkic-Islamic civilization. The Timurids period is important in the history of Turkistan after Islam. In this period the region of Turkistan revived considerably in fields of literature, art, architecture and so on. Undoubtedly the foundations benefited from this. This research paper discusses in detail the activities of the foundations in the period of Timurids.

Keywords:

Timur, Timurids, Foundation, Charity, Religion,

PDF

___

AKA, İsmail, (1984) “Mirza Şahruh Zamanında (1405-1447) Timurlularda İmar Faaliyetleri”, Belleten, XL-VIII/189-190.
AKA, İsmail, (1994) Mirza Şahruh ve Zamanı, TTK, Ankara.
AKA, İsmail, (2010) Timurlular Devleti Tarihi, Berikan Yayınevi, Ankara.
AKA, İsmail, (2017) Timur ve Devleti, TTK, Ankara.
ALAN, Hayrunnisa, (1999) “Bir Timurlu Hanımı Gevherşad Ve Tarhani Emirler”, Prof. Dr. İsmail Aka Armağanı, İzmir.
ALAN, Hayrunnisa, (2007) Bozkırdan Cennet Bahçesine Timurlular 1360-1506, Ötüken Neşriyat, İstanbul.
BARTHOLD, Wilhelm, (1997) Uluğ Beg ve Zamanı, çev.:İsmail Aka, TTK, Ankara.
BEKSAÇ, Engin, (2004) “Meşhed Ulucamii”, TDV İslâm Ansiklopedisi, Cilt:29.
ÇAKAN, Varis, (2009) Orta Asya Türk Tarihinin Kaynakları, Binyıl Yayınevi, Ankara.
ERŞAHİN, Seyfettin, (2001) “Sovyetlerin Vakıf Politikası ve Türkistan’da Vakıfların Kamulaştırılması”, Ankara Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi, 42/1.
ESHENKULOVA, Kishimjan, (2001) Timurlular Devri Medrese Eğitimi ve Ulûm el-Evâ’il (Matematik, Astronomi ve Tıp), Yüksek Lisans Tezi, İstanbul Üniversitesi, İstanbul.
ESİN, Emel, (1979) “Böri Tigin Tamğaç Buğra Kara Hakan İbrahim'in (H.444-60 / 1052-68) Samarkand'da Yaptırdığı Abideler”, Sanat Tarihi Yıllığı, Sayı: 8.
GÜNAY, Hacı Mehmet, (2012) “Vakıf 1/2", TDV İslâm Ansiklopedisi, 2012, Cilt:42.
NİZAMÜDDİN ŞÂMÎ, (1987) Zafernâme, çev.: Necati Lugal, TTK, Ankara.
OKUMUŞ, Ömer, (1993) “Câmî Abdurrahman”, TDV İslam Ansiklopedisi, Cilt:7.
SAHİBKIRAN EMÎR TİMUR MUHAMMED TARAĞAY BAHADIROĞLU, (2010) Timur’un Günlüğü Tüzükât-ı Timur, hazırlayanlar: Kutlukhan Şakirov-Adnan Aslan, İnsan Yayınları, İstanbul.
ŞEREFÜDDİN ALİ YEZDÎ, (2003) Emîr Timur(Zafernâme), çev.: D. Ahsen Batur, Selenge Yayınları, İstanbul.
TOSUN, Necdet, (2012) “Ubeydullah Ahrâr”, TDV İslâm Ansiklopedisi, Cilt:42.
YAKUBOVSKİY, Aleksandr, (2018) Timur ve Timurîler Devrinde Semerkand, çev.: Sabur Rasol, yay. haz.: İlyas Kemaloğlu, TTK, Ankara.
YEDİYILDIZ, Bahaeddin, (2012) “Vakıf 2/2”, TDV İslâm Ansiklopedisi, Cilt:42.
YÜKSEL, Musa Şamil, (2009) Timurlularda Din-Devlet İlişkisi, TTK, Ankara.