CHINA THROUGH THE EYES OF THE SEVENTEENTH-CENTURY OTTOMAN EMPIRE

1660’lı yılarda basılan devrinin en pahalı ve lüks kitabı olan Atlas Maior 1668’de Hollanda elçisi Justinus Coljer tarafından Mehmed IV’e sunulmuş, 1675’te Fazıl Ahmed Paşa’nın önerisiyle Ebu Bekir Behram ed-Dımaşkî tarafından Osmanlı Türkçesine çevrilmiştir. Bu makalede ben orijinal Latince ve Osmanlı Türkçesi metni temel referans alarak öncelikle eserde Çin hakkında kullanılan temel anlatımı sunacağım. Bu şekilde on yedinci yüzyılda Çin’in Osmanlı ülkesinde nasıl algılandığını göstereceğim. Aynı zamanda kendi hazırladığım Osmanlıca transliterasyon ve Latince aslından yapacağım alıntılar ile yapılan çeviriyi eleştirel olarak değerlendireceğim. Dımaşkî’nin hazırladığı bu çeviri vasıtasıyla Osmanlı okuyucusu Çin hakkında tarihi, kültürel ve coğrafi açıdan önemli bir bilgi edinebilmiştir, bu nedenle konunun Osmanlı coğrafya literatürü ile ilgili yazıma katkı yapması beklenmektedir.

Anahtar Kelimeler:

Atlas Maior, Ebu Bekir Behram ed-Dımaşkî, Çin., Nusretü’l-İslâm, Translation Movement, Gography

CHINA THROUGH THE EYES OF THE SEVENTEENTH-CENTURY OTTOMAN EMPIRE

Atlas Maior, the most expensive and luxurious book of its time, published in the 1660s, was presented to Mehmed IV by the Dutch ambassador Justinus Colier in 1668. It was translated into Ottoman Turkish by Ebu Bekir Behram ed-Dımaşkî with the suggestion of Fazıl Ahmed Pasha to the sultan in 1675. In this article, I will first present the basic narrative used about China in the work, with reference to the original Latin and Ottoman Turkish text. In this way, I will show how China was perceived in the Ottoman Empire in the seventeenth century. At the same time, I will present a critique of the translation with the Ottoman transliteration which I prepared and quotations from the Latin original. Thanks to this translation prepared by Dımaşkî, the Ottoman reader was able to obtain important information about China in terms of history, culture and geography, therefore it is expected that the article will make a contribution to the Ottoman geography literature.

Keywords:

Atlas Maior, Nusretü’l-İslâm, Ebu Bekir Behram ed-Dımaşkî, Çin, Geography, Translation Movement,

PDF

___

Adıvar, A. A. (1982). Osmanlı Türklerinde İlim. İstanbul: Remzi Kitabevi.
Ali Ekber Hıtaî. (2021). Hıtaynâme. Ankara: İKSAD Publishing House.
Blaeu. (1773). Atlas Extramae Asiae, sive Sinarum Imperii Geographica Descriptio. Atlas Maior sive Cosmographia Blauiana , qua Solum, Salum, Coelum, Accuratissime Describuntur Volume X. https://maps.nls.uk/atlas/blaeu-maior/ (Date of Access: 13.01.2022).
Brentjes, S. (2012). On two manuscripts by Abu Bakr b. Bahram al-Dimashqi (d. 1102/1691) related to W. and J. Blaeu's Atlas Maior. Journal of Ottoman Studies= Osmanlı araştırmaları, 40, 171-220.
Coşkun, F. (2019). Osmanlı coğrafya literatürü ve Acâibü’l-Mahlûkât Janrı. Türkiye Araştırmaları Literatür Dergisi, 17(33), 269-286.
Çalışır, F. (2021) “Vişnezâde İzzetî Mehmed Efendi (ö.1092/1681): Kazâsker, Şâir ve Hâmî.” Hikmet-Akademik Edebiyat Dergisi, 179-192.
Fidan, G. (2011). Ming tarih Kayıtlarına Göre 16. Yüzyılda Osmanlı İmparatorluğu-Ming Çin'i İlişkileri. Selçuk Üniversitesi Türkiyat Araştırmaları Dergisi, (30), 275-287.
Hagen, G. (2015) Bir Osmanlı Coğrafyacısı İşbaşında Kâtip Çelebi’nin Cihannümâ’sı ve Düşünce Dünyası. İstanbul: Küre Yayınları.
Kâtip Çelebi. (2017). Levâmi’u’n-Nûr Fî Zulmet-i Atlas Minor. Ankara: Türkiye Bilimler Akademisi.
Kâtib Çelebi. (2021). An Ottoman Cosmography. The Netherlands: Brill.
Dımaşkî. (1685). Nusretü’l-İslâm ve’s-sürûr fî tahrîri Atlas Mayor, TSMK, Bağdat Köşkü, nr. 325, I, vr. 1b-2b, 75a; nr. 330, VII, vr. 48b.
Özbaran, S. (2004). Bir Osmanlı kimliği: 14.-17. yüzyıllarda Rûm/Rûmi aidiyet ve imgeleri. İstanbul: Kitap Yayinevi Ltd..
Sarıcaoğlu, F. (1994). “Ebû Bekir b. Behrâm.” DİA. Volume X.
Strabon. (2012). Geographika. İstanbul: Arkeoloji ve Sanat Yayınları.
Üstüner, A. (2019). Klasik Çağ sonrası Osmanlı coğrafya çalışmaları. Türkiye Araştırmaları Literatür Dergisi, 17(33), 41-104.