Mehmet YAVUZ, Mustafa TÜFEKÇİOĞLU

Yusufeli mikro havzasında (Artvin) yüzey erozyonu toprak kaybının tahmin edilmesi ve erozyon risk haritasının oluşturulması

Akarsu ve göl ekosistemlerini etkileyen en önemli su erozyonu tiplerinden biri toprağın üst kısmında ince tabaka halinde gerçekleşen yüzey toprak erozyonudur. Bu erozyon tipini önemli kılan en anlamlı faktör ise üst topraktaki verimli kısmın çok kısa süre içerisinde alandan kayboluşu ve beraberinde gerçekleşen olumsuz sonuçlardır. Bu çalışmayla yüzey toprak erozyonu miktarının RUSLE modeli kullanılarak tahmin edilmesi ve çalışma alanı içerindeki alansal dağılımının ortaya konulması amaçlanmıştır. Çalışma Artvin iline bağlı Yusufeli ilçesi yakınlarındaki 245 km2'lik bir alanda RUSLE erozyon hesaplama metodolojisi kullanılarak gerçekleştirilmiştir. Bu çalışma neticesinde alandan hesaplanan tahmini ortalama yüzey erozyonu 3.6 ton ha-1yıl-1 'dır. Yapılan araştırmada ortaya çıkan sonuç ve haritalar, öncelikli erozyon risk alanların belirlenmesi ve bu gibi alanlar için uygun erozyon kontrol çalışmalarının oluşturulması açısından büyük önem arz etmektedir.

Estimating surface soil erosion losses and mapping erosion risk for Yusufeli micro-catchment (Artvin)

Sheet erosion, one of the most important types of water erosion, takes place on the top soil as tiny soil layer movement that affects lake and stream ecosystem. This type of erosion is very important because the productive soil layer on the top soil can be lost in a very short period of time. The goal of this study was to quantify the amount of surface (sheet and rill) soil erosion, and to identify areas under high erosion risk within the study area at Yusufeli province in Artvin by using RUSLE erosion methodology. As the result of the study it was found that the average annual potential soil loss by surface erosion was 3.6 ton ha-1yr-1. Additionally, the maps produced and conclusions reached by the study revealed that the areas of high erosion risk were identified spatially and the measures to take to control erosion on some of these high risk areas can be possible with appropriate erosion control techniques.

PDF

___

Angima SD, Stott DE, O'Neill MK, Ong CK, Weesies GA (2003) Soil erosion prediction using RUSLE for Central Kenyan highland conditions. J Agric, Ecosyst & Environ 97 (1-3): 295-308
Arnoldus HMJ (1980) An approximation of the rainfall factor in the Universal Soil Loss Equation. In: De Boodt M, Gabriels D (eds) Assessment of erosion. Wiley, Chichester, 127-132 s
Balcı N A (1996) Toprak Koruması. İstanbul Üniversitesi Yayın No: 3947, 180 s, İstanbul
Bouyoucos G J (1962) Hydrometer method improved for making particle size analyses of soils. Agronomy Journal, 54(5): 464-465.
Boyce RC (1975) Sediment routing with sediment delivery ratios. Present and prospective technology for predicting sediment yields and sources, US Department of Agriculture Publication ARS-S-40, 61-65 s
Carpenter SR, Caraco NF, Correll DL, Howarth RW, Sharpley AN, Smith aVH (1998) Nonpoint pollution of surface waters with phosphorus and nitrogen. Ecol Appl 8:559-568
Çakal, M. A., Özlü, A., Birhan, H., Bakır, H., Gültepe, N. Z., & Ayday, C. (1997). Tortum gölü havzasının uzaktan algılama ve cografi bilgi sistemiyle erozyon risk haritasının hazırlanması. Türkiye'nin Erozyon Sorunu ve Adana'nın Yeri Kongresi, Çağrılı Bildiriler, Proje Tasarımları, Önlem ve Öneriler Kitabı, 5-6 Aralık 1997, Adana, Turkey.
ÇEM (2015) Çölleşme ve Erozyonla Mücadele Genel Müdürlüğü, Türkiye çölleşme ve erozyonla mücadele faaliyetleri. http://www.cem.gov.tr/erozyon/files/yayinlarimiz/CEM_FAALI YET_TR.pdf (Ziyaret tarihi: 20 Ağustos 2016)
ÇMTUEP (2005) Çölleşme ile mücadele Türkiye ulusal eylem planı. Çölleşme ile Mücadele Ulusal Koordinasyon Birimi, Çevre ve Orman Bakanlığı Yayınları No: 250, 124 s, Ankara
ÇMUSEP (2015) Çölleşme ile mücadele ulusal strateji ve eylem planı (2015-2023). Orman ve Su İşleri Bakanlığı, Çölleşme ve Erozyonla Mücadele Genel Müdürlüğü,148 s, Ankara
De Jong SM (1994) Applications of reflective remote sensing for land degradation studies in a mediterranean environment. Nederlandse Geografische Studies, 177 s
Değerliyurt M (2013) Zilli dere havzası'nda (iskenderun) CBS tabanlı erozyon duyarlılık analizi. Türkiye Sosyal Araştırmalar Dergisi 172(172): 257-272
Demirci A, Karaburun A (2012) Estimation of soil erosion using rusle in a gis framework: A case study in the buyukcekmece lake watershed, northwest Turkey. Environ Earth Sci 66: 903-913
Doğan O, Güçer C (1976) Su Erozyonun Nedenleri-Oluşumu ve Universal Denklem ile Toprak Kayıplarının Saptanması EİE, Elektrik İşleri Etüt İdaresi Genel Müdürlüğü.
http://www.coruhhavzasi.com/12-proje-alani.html (Ziyaret tarihi: 20 Mart 2016)
EMEP (2013) Erozyonla mücadele eylem planı (2013-2017). Orman ve Su İşleri Bakanlığı Çölleşme ve Erozyonla Mücadele Genel Müdürlüğü, 101 s, Ankara
http://www.cem.gov.tr/erozyon/Files/moduller/collesme/belgeler/T urkey_s_National_Action_Program_on_Combating_Desertificat ion.pdf (Ziyaret tarihi: 07 Eylül 2016)
IPCC (2007) Climate change 2007: The physical science basis. Contribution of working group i to the fourth assessment report of the intergovernmental panel on climate change. Solomon SD, Qin D, Manning M, Chen Z, Marquis M, Averyt KB, Tignor M, Miller HL, Eds. Cambridge University Press, Cambridge, United Kingdom and New York, NY, USA, s 996
Irvem A, Topaloğlu F, Uygur V (2007) Estimating spatial distribution of soil loss over Seyhan River Basin in Turkey. J of Hydrol 336(1):30- 37
Kalra YP, and Maynard DG (1991) Methods Manual for Forest Soil and Plant Analysis. Forestry Canada, Northern Forestry Publications. Alberta, Canada.
Karakaş E (2005) Küçükelmalı ve Güvenç Havzalarının su ve sediment verimlerine göre sürdürebilir yönetimi. Ankara Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü Doktara Tezi, Ankara, 236 s
Karydas CG, Sekuloska T, Silleos GN (2009) Quantification and sitespecification of the support practice factor when mapping soil erosion risk associated with olive plantations in the Mediterranean island of Crete. Environ Monit and Assess 149: 19-28
Lin Q and Wang X (2006) Soil Erosion Prediction Using RUSLE with GIS: A case study in upper Chaobai River basin of China, IEEE International Geoscience and Remote Sensing Symposium, Denver, CO, USA, pp.1078-1081
MGM (2015) Meteoroloji Genel Müdürlüğü, Artvin/Yusufeli Meteoroloji İstasyon Verileri, Ankara
Moore ID, Burch GJ (1986) Physical basis of the length-slope factor in the Universal Soil Loss Equation. Soil Sci Soc Amer J 50:1294- 1289
Morgan R (2005) Soil erosion and conservation. 3 ed, Blackwell Publishing, 316 s, USA
Orman Genel Müdürlüğü (OGM) (2010) Artvin/Yusufeli/Kılıçkaya Orman İşletme Şefliği Fonksiyonel Orman Amenajman Planı, 349 s, Ankara
Ozcan AU, Erpul G, Basaran M, Erdogan HE. (2008) Use of USLE/GIS technology integrated with geostatistics to assess soil erosion risk in different land uses of Indagi Mountain Pass--Cankırı, Turkey. Environ Geol 53(8):1731-1741
Özsoy G (2007) Uzaktan algılama (ua) ve coğrafi bilgi sistemi (cbs) teknikleri kullanılarak erozyon riskinin belirlenmesi, Uludağ Üniv. Fen Bilimleri Ens., Bursa, Doktora Tezi, 154 s.
Pektezel H (2015) Gelibolu yarımadası'nda CBS tabanlı RUSLE (3D) yönetimiyle erozyon duyarlılık analizi. Akademik Sosyal Araştırmalar Dergisi, Sayı 17, s. 131-151
Renard KG, Foster GR (1998) R factor-rainfall/runoff erosivity. In: Galetevic JR (ed) Guidelines for the use of the revised universal soil loss equation (RUSLE) version 1.06 on mined lands, construction sites and reclaimed lands. The Office of Thechnology Transfer Western Regional Coordinating Center Office of Surface Mining, Denver, CO, s 2.1-2.8
Renard KG, Foster GR, Weesies GA, McCool DK, Yoder DC (1997) Predicting soil erosion by water: a guide to conservation planning with the RUSLE. Agricultural Handbook No:703. US Department of Agriculture, Washington, DC.
Renard KG, Foster GR, Weesies GA, Porter JP (1991) RUSLE, Revised Universal Soil Loss Equation. J Soil Water Conser 46(1):30-33
Renard KG, Freimund JR (1994) Using monthly precipitation data to estimate the R-factor in the revised USLE. J Hydrol 157: 287-306
Saygın SD, Ozcan AU, Basaran M, Timur OB, Dolarslan M, Yılman FE, Erpul G (2014) The combined RUSLE/SDR approach integrated with GIS and geostatistics to estimate annual sediment flux rates in the semi-arid catchment, Turkey. Environ Earth Sci 71(4):1605-1618
Sucu S, Dinç T (2008) Çoruh havzası projeleri. In: TMMOB 2. Su Popitikaları Kongresi 1. Cilt. 33-38 s.
TEMA (2015) Türkiye Erozyonla Mücadele, Ağaçlandırma ve Doğal Varlıkları Koruma Vakfı Basın Bülteni (16 Haziran 2015). http://tema.org.tr/web_14966-
2_1/entitialfocus.aspx?primary_id=1463&target=categorial1&t ype=2&detail=single (Ziyaret tarihi: 07 Ağustos 2016) TRGM (2014) Tarım Reformu Genel Müdürlüğü, Büyük Toprak Grubu Veri Tabanı Bilgileri.
Tufekcioglu M, Isenhart TM, Schultz RC, Bear DA, Kovar JL, Russell JR (2012) Stream bank erosion as a source of sediment and phosphorus in grazed pastures of the rathbun lake watershed in southern Iowa, United States. J Soil Water Conser 67(6):545-555
Tüfekçioğlu A, Tüfekçioğlu M, Hacikamiloğlu I, Duman A, Dinç M (2015) Artvin ili Yusufeli ilçesinde meraların ve hayvancılığın mevcut durumunun değerlendirilmesi. In: Demirel F (ed) Yusufeli barajının ilçeye etkileri: mevcut durum, potansiyel, gelecek.
Yusufeli Belediyesi Yayınları Birinci Baskı, Yusufeli, 125-152 s UNCCD (2006) United Nations Convention to Combat Desertification, Turkey's National Action Program on combating desertification.
Ministry of Environment and Forestry Publication No: 250 http://www.cem.gov.tr/erozyon/Files/moduller/collesme/belg eler/Turkey_s_National_Action_Program_on_Combating_Dese rtification.pdf (Ziyaret tarihi: 20 Mart 2016)
Wischmeier WH, Smith DD (1978) Predicting rainfall erosion losses: a guide to conservation planning. USDA Handbook. US Department of Agriculture, Washington, DC, vol. 537, 58 s
Walkley A, Blake IA (1934) An examination of the Degtjareff method for the determining soil organic matter and a proposed modification of the chromic acid titration method. Soil Sci 37:29- 38.
Yılmaz E (2006) Çamlıdere Baraj Havzasında erozyon problemi ve risk analizi. Ankara Üniversitesi Sosyal Bilimleri Enstitüsü Yüksek Lisans Tezi, Ankara, 98 s