Arap Dilinde Kasem Formları Ve Kur’ân-ı Kerim’e Özgü “La Uksimu” Formu ile İlgili Tartışmalar

Kasem, her dilde kullanılmakla beraber özellikle Arapçada hem yazı hem de konuşma dilinde sözü pekiştirmek amacıyla sıkça başvurulan bir üsluptur. Cahiliye dönemine ait şiir ve nesirlerin yanı sıra Kur’ân-ı Kerim’de de kasem üslubunun geniş yer tutması, önemini daha da artırmıştır. Bu itibarla kasem hem tefsir, fıkıh, hadis gibi din ilimlerinde hem de sarf, nahiv, belâgat gibi dil ilimlerinin konusu olmuştur. İfade ettiği anlam ve kendisini oluşturan unsurlar açısından kasemin birçok formu bulunmaktadır. Söz konusu formlardan biri de "lâ uksimu" formudur. Bu form Kur’ân’a özgü olup Arapça konuşma ve yazı dilinde kullanılmamıştır. Bu nedenle “lâ uksimu” formu gerek anlam gerekse gramer açısından geniş bir şekilde tartışılmıştır. Bu çalışmada kasemin genel özellikleri ve formları incelenerek "lâ uksimu" formu ile ilgili tartışmaların doğru bir şekilde anlaşılması amaçlanmıştır. Bu konuda ileri sürülen görüşler mukayese edilmiş ve konuyla ilgili kanaat ortaya konmuştur.

Anahtar Kelimeler:

Arap Dili, Kasem, Formlar, İhtilaf, Lâ uksimu

Although qasem is used in all languages, it is a frequently used style especially in Arabic to reinforce the word in both written and spoken language. The fact that the qasem occupies a large place in the Qur’an, in addition to the poems and prose of the Jahiliyya period, increases its importance even more. Qasem has many forms in terms of the meaning it expresses and the elements that compose it. One of these forms is the "lâ uqsimu" form. This form is special to the Quran and it has never been used in Arabic speaking and written language. For this reason, the form of lâ uqsimu has been widely discussed in terms of both meaning and grammar. In this study, the general features and forms of the bowl were examined and the opinions on the "lâ uksimu" form were compared and an opinion on the subject was revealed.

Keywords:

Arabic Language, Oath, Forms, Dispute, Lā uqsimu,

PDF

___

Abduh, Muhammed. Tefsîru Kur’âni’l-Kerîm: Cüz’i ʻAmme. Kahire: Matbaʻatu Mısır, 1341.
Akçay, Halil. Arap Dili Gramerinin Küllî Kaideleri. Ankara: Sonçağ Akademi, 2020.
Âlûsî, Şihâbuddîn Mahmûd b. Abdullah el-Hüseynî. Rûhu’l-meʻânî fî tefsîri’l-Kur’âni’l-azîm ve’s-seb’i’l-mesânî. Beyrut: Dâru’l-Kutubi’l-ʻİlmiyye, 1415.
Askerî, Ebû Hilâl Hasan b. Abdullah b. Sehl. el-Furûku'l-lugaviyye. Kahire: Dâru’l-ʻİlm ve’s-Sekafe li’n-Neşri ve’t-Tevzîʻ, tsz.
Cürcânî, Ebu’l-Hasen Alî b. Muhammed b. Alî es-Seyyid eş-Şerîf. Kitabu’t-Tâ’rifât. Beyrut: Dâru'l-Kutubi’l-ʻİlmiyye, 1983.
Dûserî, İbrahîm b. Saʻîd b. Hamd. Muhtasaru’l-ʻibârat li muʻcemi mustalahâti’l-kırâât. Riyâd: Dâru’l-Hadâra li’n-Neşr, 2008.
Ebu’l-Fidâ, İmaduddîn İsmâîl b. Alî b. Şâhinşâh Sahibu’l-Hamâ. el-Kunnâş fî ilmeyi'n-nahv ve's-sarf. Beyrut: el-Mektebetu’l-ʻAsriyye, 2000.
Endelusî, Ebû Hayyân Muhammed b. Yûsuf b. Alî. et-Tezyîl ve't-tekmîl fî şerhi kitabi't-teshîl. thk. Hasan Hindâvî. Dımaşk: Dâru’l-Kalem, tsz.
Endelusî, Ebû Hayyân Muhammed b. Yûsuf b. Alî. İrtişâfu'd-dereb min lisani'l-‘Arab. thk. Receb Osman Muhammed. Kahire: 1998.
Esterâbâdî, Radiyuddîn Muhammed b. Hasan. Şerhu’r-Radî ʻale’l-Kâfiyye, thk. Yûsuf Hasan ʻOmer. Libya: Câmiʻatu Kar Yûnus, 1975.
Fârisî, Ebû Ali Hasan b. Ahmed b. Abdulgafûr. el-Îdâhu'l-adud. Riyâd: Câmietu'-r-Riyâd, 1969.
Ferâhî, Abdulhamid. İmʻân fî Aksâmi’l-Kur’ân. Kahire: el-Matbaʻatu’s-Selefiyye, 1349.
Ferrâ, Ebû Zekeriya Yahya b. Ziyâd b. Abdullah. Maʻâni’l-Kur’ân, thk. Ahmed Yûsuf en-Necâtî vd. Mısır: Dâru’l-Mısrıyye li’t-Te’lîf ve’t-Terceme, tsz.
Halebî, Ebu’l-ʻAbbâs Şihâbuddîn Ahmed b. Yûsuf es-Semîn. ed-Durru’l-mesûn fi ʻulûmi’l-kitâbi’l-meknûn. thk. Ahmed Muhammed el-Harrât. Dımaşk: Dâru’l-kalem, tsz.
Harbî, Muhammed b. Bâtil. “Mecîu’n-nâfî kable’l-kasem ve hazfihi baʻdehu”. eş-Şâzeliyât Ebhâs muhdâtün ile’l-üstâz ed-doktor Şâzelî Ferhûd, Riyâd: 2007.
Hârisî, Alî b. Muhammed b. Abdulmuhsin. Uslûbu'l-kasem fi'l-Kur'âni'l-Kerim. Yüksek Lisans Tezi, Câmi‘atu Ummi’l-kura, Kulliyetu’l-Lugati’l-ʻArabiyye, Mekke 1991.
Hasan, Abbas. en-Nahvü'l-vâfî. y.y: Dâru’l-Meʻârif, tsz.
Herevî, Ebu’l-Hasan ʻAlî b. Muhammed. el-Ezhiyye fî ʻilmi’l-harf. thk. ʻAbdulmuîn el-Melûhî. Dımaşk: Mecmeʻu’l-Lugati’l-ʻArabiyye, 1993.
İbn ʻAşûr, Muhammed Tâhir b. Muhammed. et-Tahrîr ve’t-tenvîr. Tunus: ed-Dâru’t-Tunûsiyye li’n-Neşr, 1984.
İbn Fâris, Ebu’l-Hüseyin Ahmed b. Fâris b. Zekeriyyâ. Mu’cemu makâyîsi’l-luga. thk. Abdüsselam Muhammed Harun. Beyrut: Dâru’l-Fikr, 1979.
İbn Hişâm, Ebû Muhammed Cemâluddîn Abdullah b. Yusuf el-Ensâri. Mugni’l-lebîb ʻan kütübi’l-eʻârib. thk. Mâzin Mubarek, Muhammed Alî Hamdüllâh. Dımaşk: Dâru’l-Fikr, 1985.
İbn Manzûr, Ebu’l-Fazl Muhammed b. Mükerrem b. Ali el-Ensârî. Lisânu’l-‘Arab. Beyrut: Dâru Sadır, 1414.
İbn Yaʻîş, Ebu’l-bekâ Muvaffakuddîn Yâʻîş b. ʻAlî. Şerhu'l- Mufassal. Beyrut: tsz.
İbnu’l-Hâcib, Ebû Amr Cemâlüddîn Osmân b. Ömer. el-Kâfiyye. Kahire: Mektebetu’l-Âdâb, 2010.
Kirmânî, Ebu’l-Kâsım Burhaneddîn Mahmûd b. Hamza b. Nasr. Beyrut: Dâru’l-Kıble li’s-Sakafeti’l-İslâmiyye, tsz.
Kutub, Seyyit. Fî zilâli’l-Kur’ân. Beyrut: Dâru’ş-Şurûk, 1412.
Murâdî, Hasan b. Kâsım. el-Cene’d-dânî fî hurûfi’l-meʻânî. thk. Fahreddîn Kabâve-Muhammed Nedîm Fâdıl. Beyrut: Dâru’l-Kutubi’l-ʻİlmiyye, 1992.
Nâif, Sumeyye Muhammed ʻİnâye. Sîgatu nefyi’l-kasem fi’l-Kur’ân’il-Kerîm DirâseTahliliyye Delâliyye Nahviyye. Doktora Tezi, Câmiʻatu Bağdad, Kulliyyetu’t-Terbiye, Bağdat 2004.
Neceyramî, Ebû İshâk İbrahîm b. Adullah. Eymânu’l-ʻArab fi’l-Câhiliyye. thk. Muhibbuddîn el-Hatîb. Kahire: el-Matbaʻatu’s-Selefiyye, 1343.
Râzî, Ebû Abdullah Fahruddîn Muhammed b. Ömer b. Hasan et-Teymî. Mefâtîhu’l-gayb. Beyrut: Dâru’l-Kutubi’l-ʻİlmiyye, 2000.
Saʻlebî, Ebû İshâk Ahmed b. İbrahîm. el-Keşfu ve’l-beyân ʻan tefsîri’l-Kur’ân. thk. Komisyon. Cidde: Dâru’t-tefsîr, 2015.
Sâmirrâî, Fâdıl Hasan. Me‘âni’n-nahv. Ürdün: Dâru’l-Fikr, 2009.
Sîrâfî, Ebû Sa‘îd Hasan b. Abdullah el-Merzubân. Şerhu Kitâbi Sîbeveyhi. Beyrut: Dâru’l-Kutubi’l-ʻİlmiyye, 2008.
Subkî, Ebû Hâmid Bahaüddîn Ahmed b. Ali b. Abdulkafî. ʻArûsu’l-efrâh fî şerhi Telhîsi’l-Miftâh. Beyrut: Dâru’l-Kutubi’l-ʻAsriyye, Beyrut 2003.
Şankıtî, Muhammed el-Emîn b. Muhammed. Defʻu îhâmi’l-ittirâb ʻan âyâti’l-Kitâb. Kahire: Mektebetu İbn Teymiyye, 1996.
Taberî, Ebû Caʻfer Muhammed b. Cerîr b. Yezîd. Câmiʻu’l-beyân ʻan te’vîli âyi’l-Kur’ân. thk. Ahmed Muhammed Şâkir. y.y: Muessesetu’r-Risâle, 2000.
Tîbî, Ebû Muhammed Şerefuddîn Huseyn b. Abdullah. el-Gayb fi’l-keşfi ʻan kınâʻi’r-rayb, thk. ʻİyâd Muhammed Gûc. Dubai: Câizetu Dubaî ed-devliyye, 2013.
Turan, Osman. Türk Cihan Hâkimiyeti Mefrûkesi Tarihi. İstanbul: Boğaziçi Yayınları, 2000.
Yılmaz, Ejder. Medeni Yargılama Hukukunda Yemin. Ankara: Yetkin Yayınları, 1989.
Zeccâcî, Ebu'l-Kasım Abdurrahman b. İshak. el-Cumel fi'n-nahv. thk. Ali Tevfîk el-Hamd. y.y.: Daru’l-Emel, 1984.
Zemahşerî, Ebu’l-Kâsım Cârullah Mahmûd b. ʻOmer b. Muhammed. el-Keşşâf ʻan hakâiki gavâmizi’t-tenzîl ve ʻuyûni’l-ekâvîl fî vücûhi’t-te’vîl, Beyrut: Dâru’l-Kitâbi’l-‘Arabî, 1986.