Philippe Halsman’ın “Jumpology” Adını Verdiği Portre Fotoğrafları ve Yüzü Farklı Görme Biçimi

Philippe Halsman, dünyanın önemli ve ilginç portre fotoğrafçılarındandır. Günümüzde çoğumuzun belleğinde yer eden ikonik kabul edebileceğimiz, ünlülere ait birçok portre fotoğrafı Halsman’a aittir. 1940’lardan 50’lere kadar Amerika’daki ünlülerin (artistler, sanatçılar, siyasetçiler, devlet adamları vb.) portrelerini çektikten sonra (ki bunlar başta LIFE olmak üzere pek çok önemli dergi kapağında yer almıştır) 1950’lerin başında model olarak ele aldığı bu kişileri “zıplatarak” fotoğraflamış ve yeni bir görme biçimi ortaya çıkarmıştır. Bu çekim tekniğine de “jumpology” yani zıplama bilimi ismini vermiştir. Makalede ünlüleri zıplatma sebebi ve “yüz” hakkındaki görüşlerinden bahsedilecektir. Çalışmamızda özellikle Salvador Dali ile birlikte tasarlayıp hiçbir photoshop gibi fotoğraf düzenleme uygulaması kullanmadan çektiği ve objelerin havada asılı kaldığı anı görüntülemeye çalıştığı ilk fotoğrafı olan Dali Atomicus isimli eser anlatılacaktır. Çünkü bu eser, uzun süre kullanacağı ve dünya fotoğraf mirasının önemli bir parçası olan havada asılı kalma, zıplatma (jumpology) tekniği Halsman’ın farklı görme biçiminin başlangıcı olmuştur. Çalışma tarihsel nitel bir araştırma yöntemidir ve amaca yönelik seçilen örnek fotoğraflar Halsman’a ait olan eserlerden bazılarıdır.

Anahtar Kelimeler:

Philippe Halsman, zıplama bilimi, yüz, Dali Atomicus, portre

Philippe Halsman’s Portrait Photographs Named “Jumpology” and His Different Way of Seeing the Face

Philippe Halsman is among world’s prominent and interesting portrait photographers. Many iconic portrait photographs of celebrities resting in our memory today are Halsman’s. From 1940’s till 1950’s, he took portrait photographs of American celebrities (artists, politicians, etc.) which appeared on the covers of significant magazines such as Life. In early 50’s, he put forth a new way of seeing by photographing his famous models as they “jumped”. He named this type of photography as “jumpology”. This study puts forward the reason why he made the celebrities jump along with his opinions concerning “face”. The study particularly examines Dali Atomicus which was designed together with Salvador Dali without using any editing programmes such as Photoshop and in which Halsman tried to photograph the moment the objects hung in the air. It was noted as the beginning of Halsman’s different way of seeing called jumpology which he used for long years, and which has become an important part of world photography heritage. Through a historical qualitative analysis, the study analyses some of Halsman’s photographs which have been goal-oriented selected.

Keywords:

Philippe Halsman, jumpology, portrait, face, Dali Atomicus,

___

Abel-Hirsch, H. (2017, 13 Ağustos). Philippe Halsman: Jump. Magnum Photos. https://www.magnumphotos.com/arts-culture/philippe-halsman-jump-book/. Erişim Tarihi: 5 Mart 2021

Altun, Y. (2015). Bir Fotoğrafın Hikayesi “Dali Atomicus”. https://www.fotografine.com.tr/fotograf-yazilar/bir-fotografin-hikayesi-dali-atomicus/. Erişim Tarihi: 1 Mart 2021 Barthes, R. (2000). Camera Lucida (Çev. R. Akçayaka). İstanbul: Altıkırkbeş.

Batur, E. (2004). Başkalaşımlar I-X. İstanbul: Yapı Kredi.

Bunyan, M. (2014, 14 Mayıs). exhibition: ‘philippe halsman, astonish me!’ at the musée de l’elysée. Art Blart. https://artblart.com/2014/05/04/exhibition-philippe-halsman-astonish-me-at-the-musee-de-lelysee-lausanne/. Erişim Tarihi: 4 Mart 2021

Çolak, O. (2001). Portre Fotoğrafı Nasıl Çekilir?. İstanbul: Doğan Burda.

Dali, S. (1949). Leda Atomica [Resim]. http://www.sanatteorisi.com/sanatteorisi.asp?sayfa=Galeri&icerik=Goster&id=2768. Erişim Tarihi: 7 Mart 2021 Edeer, Ş. (2016). Yüzün Bakışı. Eskişehir: Nisan.

Edgerton, H. E. (1936). Milk Drop [Fotoğraf]. https://www.researchgate.net/publication/257403646_High-speed_imaging_in_fluids#fullTextFileContent. Erişim Tarihi: 3 Mart 2021

Edward, O. (2006). When He Said “Jump…” Philippe Halsman defied gravitas. Smithsonian Magazine. https://www.smithsonianmag.com/arts-culture/when-he-said-jump-130897523/. Erişim Tarihi: 5 Mart 2021

Golden, F. (1999). Albert Einstein - Person of the Century. http://content.time.com/time/magazine/article/0,9171,993017-1,00.html. Erişim Tarihi: 7 Mart 2021

Gurney, J. (2017). Dali and Halsman Capture a Moment. http://gurneyjourney.blogspot.com/2017/11/dali-and-halsman-capture-moment.html. Erişim Tarihi: 3 Mart 2021

Halsman, P. (1941). Connie Ford [Fotoğraf]. https://tr.pinterest.com/pin/218706125646401170/. Erişim Tarihi: 7 Mart 2021

Halsman, P. (1947). Albert Einstein - Person of the Century (1999) [Fotoğraf]. http://content.time.com/time/covers/0,16641,19991231,00.html. Erişim Tarihi: 7 Mart 2021

Halsman, P. (1948). Dali Atomicus [Fotoğraf]. http://100photos.time.com/photos/philippe-halsman-dali-atomicus. Erişim Tarihi: 8 Mart 2021

Halsman, P. (1951). Dean Martin ve Jerry Lewis [Fotoğraf]. http://philippehalsman.com/?publication=magazine-covers. Erişim Tarihi: 8 Mart 2021

Halsman, P. (1952). Marilyn Monroe [Fotoğraf]. http://philippehalsman.com/?publication=magazine-covers. Erişim Tarihi: 7 Mart 2021

Halsman, P. (1953). John Steinbeck [Fotoğraf]. https://www.magnumphotos.com/arts-culture/philippe-halsman-jump-book/. Erişim Tarihi: 8 Mart 2021

Halsman, P. (1954). Salvador Dali [Fotoğraf]. http://philippehalsman.com/?image=iconic-images. Erişim Tarihi: 7 Mart 2021

Halsman, P. (1954). Danny Kaye [Fotoğraf]. http://philippehalsman.com/?image=jumps. Erişim Tarihi: 7 Mart 2021

Halsman, P. (1955). Sophia Loren [Fotoğraf]. https://www.vintag.es/2011/10/jumpology-by-philippe-halsman.html. Erişim Tarihi: 8 Mart 2021

Halsman, P. (1955). Grace Kelly [Fotoğraf]. http://philippehalsman.com/?image=jumps. Erişim Tarihi: 7 Mart 2021

Halsman, P. (1955). Brigitte Bardot [Fotoğraf]. http://philippehalsman.com/?image=jumps. Erişim Tarihi: 7 Mart 2021

Halsman, P. (1958). Windsor Dükü ve Düşesi [Fotoğraf]. https://tr.pinterest.com/pin/539939442825680337/. Erişim Tarihi: 7 Mart 2021

Halsman, P. (1958). Aldous Huxley [Fotoğraf]. https://www.vintag.es/2011/10/jumpology-by-philippe-halsman.html. Erişim Tarihi: 8 Mart 2021

Halsman, P. (1958). Prof. J. Robert Oppenheimer [Fotoğraf]. https://tr.pinterest.com/pin/539939442825680337/. Erişim Tarihi: 7 Mart 2021

Halsman, P. (1959). Marilyn Monroe [Fotoğraf]. http://philippehalsman.com/?publication=magazine-covers. Erişim Tarihi: 7 Mart 2021

Halsman, P. (1959). Richard Nixon [Fotoğraf]. http://philippehalsman.com/?image=jumps. Erişim Tarihi: 7 Mart 2021

Halsman, P. (1959). Adam Clayton Powell [Fotoğraf]. https://www.vintag.es/2011/10/jumpology-by-philippe-halsman.html. Erişim Tarihi: 7 Mart 2021

Halsman, P. (1962). Alfred Hitchcock [Fotoğraf]. http://philippehalsman.com/?image=iconic-images. Erişim Tarihi: 7 Mart 2021

Halsman, P. (1963). Halsman on the Creation of Photographic Ideas. New York: A. S. Barnes.

Le Breton, D. (2018). Yüz Üzerine Antropolojik Bir Deneme (Çev. O. Türkay). İstanbul: Boğaziçi Üniversitesi.

Luhring, B. (2002). Philippe Halsman: Dali Atomicus. https://web.archive.org/web/20090903050554/http://www.luhring-design.com/information/essays/dali-atomicus/philippe-halsman.html. Erişim Tarihi: 4 Mart 2021

Neret, G. (1997). Öncü Ressamlar Dali (Çev. A. Antmen). İstanbul: ABC.

Paglia, C. (2014). Cinsel Kimlikler (Çev. F. Demirci ve A. Hazaryan). Ankara: Epos.

Panzer, M. (____). Philippe Halsman: A Retrospective. https://npg.si.edu/exh/halsman/intro.htm. Erişim Tarihi: 7 Mart 2021

Philippe Halsman Archive (2015). Halsman. http://philippehalsman.com/halsman/. Erişim Tarihi: 5 Mart 2021

Ross, J. (2020). Philippe Halsman: Early Contributor to the Surrealist Photography Movement. The Collector. https://www.thecollector.com/philippe-halsman/. Erişim Tarihi: 4 Mart 2021

Sanata Başla (2014, Kasım). Atomsal Leda “Leda Atomica”- Dali. https://www.sanatabasla.com/2014/11/atomsal-leda-leda-atomica-dali/ Erişim Tarihi: 4 Mart 2021

Time 100 Photos. (____). Dali Atomicus-Philippe Halsman. http://100photos.time.com/photos/philippe-halsman-dali-atomicus. Erişim Tarihi: 3 Mart 2021

Tulgar, A. (2007). Philippe Halsman Yıldızın Işık Meselesi. Fotoğrafevi İz Dergisi, No: 9, 2007/3, 38-51.

Versluis, M. (2013). High-speed imaging in fluids. Experiments in Fluids, 54(2). https://www.researchgate.net/publication/257403646_High-speed_imaging_in_fluids#fullTextFileContent. Erişim Tarihi: 3 Mart 2021