Toplumsal Cinsiyet Eşitsizliği: Kadın ve Kentsel Mekân
Kadının kentsel mekândaki hareket özgürlüğü, görünürlüğü ve mekân ile olan ilişkisi gibi daha çok fizikselliğe odaklanan konular, ‘Kadın Dostu Kent’ programları gibi bu ilişkiyi güçlendirmeye yönelik birtakım oluşumlar olmasına rağmen, genellikle göz ardı edilmekte veya yetersiz kalmaktadır. Bu noktada kadının kente ilişkin mekân pratiklerindeki yerini, mekânla olan olumlu-olumsuz ilişkisini hem kadın hem erkek bakış açısıyla anlamak ve farkındalık oluşturmak amacından hareket alan bu çalışmanın çıkış noktası ve test ettiği temel hipotez ‘kadının kamusal mekândaki görünürlüğünün erkeklere göre daha az olması’dır. Bu hipotezi etkileyebilecek toplumsal ve kültürel kabuller, kadının yüklendiği sorumluluklar ve kentsel mekân pratiklerinin kadınların kullanımına olanak sağlamada eksik kalması gibi nedenler de çalışmanın varsayımlarını oluşturmuştur. Bu hipotez ve bağlı varsayımların test edilmesi/doğrulanması amacı ile Ankara’nın Keçiören ilçesinde basit rastgele örneklem tekniği kullanılarak kadın ve erkek katılımcılar ile toplam 354 anket uygulaması gerçekleştirilmiştir. Çalışma sonucunda Keçiören örnek alanı özelinde belirlenen hipotez doğrulanmıştır. Ancak vurgulanması gereken nokta, kadının kentsel mekândaki görünürlüğünün erkeklere göre daha az olmasının temel nedeni ‘güvenlik’ dışında kentsel mekân pratikleri ile ilgili olmayıp, bunun nedeninin daha çok konunun sosyolojik boyutları ile ilgili olduğudur. Bir başka ifadeyle toplumsal yaşam içindeki kadının ‘ev’le özdeşleştirilmesiyle evde yer alması gerektiği görüşü ve ev ile ilgili sorumlulukları nedeniyle kentsel yaşama katılacak zamanı bulamaması gibi nedenler kadının kentsel mekânı erkeklere kıyasla daha az deneyimlemesine neden olmaktadır.
Gender Inequality: Woman and Urban Space
Subjects that focus more on physicality, such as women's freedom of movement in urban space, their visibility, and their relationship with space, are often ignored or insufficient, although there are some formations to strengthen this relationship, such as the "Women Friendly City" programs. At this point, the starting point of this study, which aims to understand women's place in urban space practices and their positive-negative relationship with space from both men's and women's perspectives and to raise awareness, is the main hypothesis that women's visibility in public space is less than men's. The reasons such as social and cultural acceptances, the responsibilities of women, and the inadequacy of urban space practices that may affect this hypothesis have also formed the assumptions of the study. In order to test/confirm this hypothesis and related assumptions, a total of 354 questionnaires were conducted with male and female participants using the simple random sampling technique in Keçiören, Ankara. As a result of the study, the hypothesis determined specifically for the Keçiören sample area was confirmed. However, the point that needs to be emphasized is that the main reason why women's visibility in urban space is less than that of men is not related to urban space practices other than 'security', but rather to the sociological dimensions of the issue. In other words, the reasons such as the view that women in social life should be at home by identifying with the 'home' and that they cannot find the time to participate in urban life due to their home-related responsibilities cause women to experience urban space less than men.
___
- Açıksöz, S. (2017). Toplumsal cinsiyet eşit(siz)liğinin dış mekâna yansımaları ve toplumsal cinsiyete duyarlı bütçeleme. Toplumsal Cinsiyet ve Kadın-Mekân Sempozyumu bildiriler kitabı, 114-138, Ankara.
- Akın Yalçın, Y. (2017). Emeğin savunuşundan kentin savunuşuna: kadın direnişlerinde beden-emek-kent diyalektiği. Toplumsal Cinsiyet ve Kadın-Mekân Sempozyumu bildiriler kitabı, 173-188, Ankara.
- Alkan, A. (1999), Toplumsal cinsiyet ve kentsel mekânın düzenlenmesi çerçevesinde kent planlaması disiplini, A.Ü. Siyasal Bilgiler Fakültesi Dergisi, 54(4), 1-29.
- Alkan, A. (2009). Kadın Dostu Yerleşimler’e Doğru Yerel Planlama ve Hizmet Sunum Modeli Uygulama Rehberi, Nevin Şenol ve Yasemin Avcı (Ed.), Birleşmiş Milletler Kadın ve Kız Çocuklarının İnsan Haklarının Korunması ve Geliştirilmesi Ortak Programı-Kadın Dostu Yerleşimlere Doğru Yerel Planlama ve Hizmet Sunum Modeli içinde, Ankara: Yalçın Matbaacılık.
- Altay Baykan, D. (2015), Yerel yönetimler için kadın dostu kent planlaması ve tasarım ilkeleri, Ankara: Uzerler Matbaacılık.
- Altındal, Y. (2017). Mış gibi politikalarla kamusalda görünmezliği korunan sessiz yığınlar: kadınlar., Toplumsal Cinsiyet ve Kadın-Mekân Sempozyumu bildiriler kitabı, 6-25, Ankara.
- Aral, B. (2013), Birleşmiş Milletler ve Uluslararası Eşitsizlik, Ankara: SETA yay.
- Ayhan, A. (2009), Eşitlik ilkesi ve tarihçesi Türkiye'de kadın erkek eşitliği ve eşitsizliği, Hukuk Gündemi Dergisi, 3, 45-51.
- Cumur, Ş., (2021). Toplumsal cinsiyet eşitsizliği: kadın ve mekân. (Basılmamış Yüksek Lisans Tezi). Konya Teknik Üniversitesi.
- Erkan, E. N. (2006). Toplumsal cinsiyet perspektifinden kentsel eşitsizlik. (Basılmamış Doktora Tezi). Marmara Üniversitesi.
- Erdönmez, E., Çelik, F. (2016), Kentsel mekânda kamusal alan ilişkileri, TÜBA-KED, 14, 145-163.
- Ersoy, E. (2009), Cinsiyet kültürü içerisinde kadın ve erkek kimliği (Malatya örneği). Fırat Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 19(2), 209-230.
- Faizy, M., (Deniz) Topçu, K. (2022), A place-based crime prevention through urban design: The case of Sahibata Neighborhood in Konya, IDA: International Design and Art Journal, 4(1), 26-45.
- Güney, M., Tezcan, S. (2017). Şehir planlama mevzuatında kadına verilen yer ve değer. Toplumsal Cinsiyet ve Kadın-Mekân Sempozyumu bildiriler kitabı, 38- 70, Ankara.
- İnceoğlu, M., Aytuğ, A. (2009). Kentsel mekânda kalite kavramı, Megaron Dergisi, 4(3), 131-146.
- Kaştaş Uzun, İ. (2016). Differences in the uses and needs of neighborhood parks: a case study about female park users in Balçova (İzmir, Turkey). (Basılmamış Doktora Tezi). İzmir Yüksek Teknoloji Üniversitesi.
- Kaypak, Ş. (2009). Küreselleşme sürecinde kentsel değişim ve kadına yansıması. Uluslararası Multidisiplinler Kadın Kongresi, 21.Yüzyılın Eşiğinde Kadınlar: Değişim ve Güçlenme Bildiriler Kitabı, c.5, 388-403.
- Kaypak, Ş. (2014). Cumhuriyet dönemi modernleşme sürecinde değişen kadın kimliği. Uluslararası Medeniyet ve Kadın Kongresi, Halide Edip Adıvar’ın Ölümünün 50. Yıldönümü Anısına Bildiriler Kitabı, c.1, 33-66.
- Köse Akkirman, D. (2017). Toplumsal cinsiyet ve mekân: kent mekânına erişimde cinsiyete dayalı farklar ve eşitsizlikler. (Basılmamış Yüksek Lisans Tezi). Adnan Menderes Üniversitesi.
- Lefebvre, H. (1992), The Production of Space, Wiley Blackwell.
- Oğuz, M., Atatimur, N. (2008). Kent ve kadın. Kültür ve Siyasette Feminist Yaklaşımlar, 6, 126-144.
- Önder, E. M. (2011). Spatiality of gender oppression: the case of Siteler, Altındağ. (Basılmamış Yüksek Lisans Tezi). Orta Doğu Teknik Üniversitesi.
- Sungur, C., (2014). Female service workers’ experience of urban space and its implications for urban design. (Basılmamış Yüksek Lisans Tezi).İstanbul Teknik Üniversitesi.
- Şanlı, S., Karakoç, Y. (2017). Türkiye’de özel ve kamusal alan ikililiğinden hareketle feminist hareketlere bakmak. Toplumsal Cinsiyet ve Kadın-Mekân Sempozyumu bildiriler kitabı, 95-113, Ankara.
- Şenol, N., Sargın, A., Salmaner, B., Karaca, Ö., Mısırlıoğlu, S., Ulusoy, S., Yılmaz, T., İnceler Aktan, S., (2010). Kadın dostu kentler, Birleşmiş Milletler Kadın ve Kız Çocuklarının İnsan Haklarının Korunması ve Geliştirilmesi Ortak Programı, Damla Matbaacılık, Ankara.
- Tatlıer Baş, M.M. (2011). Avrupa Birliği’nde toplumsal cinsiyet eşitliğinin ana plan ve politikalara yerleştirilmesi: Hollanda, Romanya ve Türkiye örneklerinin irdelenmesi. (Uzmanlık Tezi), T.C. Başbakanlık Kadının Statüsü Genel Müdürlüğü, Ankara.
- TÜİK (2018-2020), Türkiye İstatistik Kurumu 2018 ve 2020 verileri
- Zabcı, F. (2012). Kamusal Alan. https://www.academia.edu/10102498/Kamusal_Alan Erişim Tarihi: 01.10.2019
- Yayın Aralığı: Yılda 2 Sayı
- Başlangıç: 2013
- Yayıncı: Hasan Kalyoncu Üniversitesi
Sayıdaki Diğer Makaleler
Toplumsal Cinsiyet Eşitsizliği: Kadın ve Kentsel Mekân
Şeyda CUMUR, Kadriye DENİZ TOPÇU
Kentsel Ekolojik Koridor Modeli: Malatya Örneği
Farklı Karakterdeki Kent Parçalarının Mikroklimatik Analizi; Kayseri Örneği
Mekan Örgütlenmesinde Bireyin Tavrı: Akademik Ofisler
Ümran SOFUOĞLU DEMİRBAŞ, İrem BEKAR, Şengül YALÇINKAYA, Zeynep Nilsun KONAKOĞLU