1915

Sanatta Kanguru ve Osmanlı Dönemi Çanakkale Seramiklerinde Görülen Kanguru Biçimli Bibloların Araştırılması

Osmanlı imparatorluğunun 15. yüzyıldan 20. yüzyılın başlarına kadar uzanan geniş zaman diliminde üretildiği bilinenseramik, farklı merkezlerin varlığı sebebiyle günümüze kadar gelebilmiştir. Bu merkezlerin en önemlilerinden olan İznik,Kütahya ve Çanakkale, Osmanlı devletinin kurulmasından yıkımına kadar olan sürenin tamamını eksiksiz bir şekildedoldurmaktadır. 16-17 yüzyıllarda Osmanlı döneminde üretilen seramikler gerek teknik, gerekse sanatsal yönlerden enmükemmel çağını yaşamıştır. İznik bu dönemde seramik üretim merkezi olmuştur. 17. yüzyıldan itibaren renk ve sırlardabaşlayan olumsuz değişmeler, zamanla kalitesinin düştüğü, 18. yüzyılda ise tamamen gerilemeye başladığı görülür.İznik’ten ayrı üretim yapan Kütahya bu dönemde önemli seramik merkezi olarak öne çıkmaktadır. 17-20. yüzyıllar arasındaÇanakkale, Kütahya seramikleri ile birlikte üretim yapan bir diğer merkez olarak bilinmektedir. Kütahya’da seramik üretiminidurması ile birlikte Çanakkale seramikleri önem kazanmıştır. Çanakkale’de üretilen birçok kapalı (küp, kavanoz, sürahi.v.b.) ve açık (tabak, kâse. v.b.) formlu seramik bulunmaktadır. Bu tip seramiklerin haricinde biblo olarak isimlendirilenhayvansal biçimli kaplara da rastlanmıştır. Bibloların arasında en dikkat çeken hayvansal biçimli kaplar arasında “kanguru”olarak isimlendirdiğimiz formlar bulunmaktadır. Türk sanatında yer almayan kanguru biçimlerinin birden bire Çanakkaleseramiklerinde görülmesi ve araştırmacılar tarafından ele alınmaması sebebiyle araştırma amacımızı oluşturmuştur.Bu çalışma, yaşam alanı Avustralya olan kanguruların dünya sanatında görülmeye başladığı zaman aralığını belirleyebilmekve Osmanlı döneminin önemli seramik merkezlerinden birisi olan Çanakkale’de görülen Kanguru biçimli biblolarınkimlerden, nerelerden etkilenerek seramik biblo haline getirildiklerini tespit edebilmek amacını taşımaktadır. Bu konuda yapılan çalışmalara bakıldığında Çanakkale seramikleri konusunda genel bir bilgi verildiği görülmektedir. Kaynaklarda,çalışılan bu konu hakkında detaylı bir bilgiye rastlanmamaktadır.

The Kangaroo in Art – An Investigation of the Kangaroo-Formed Bibelots in Çanakkale Ceramics in the Ottoman Period

Pottery, which is known to have been produced over a long period of time from the 15th century to the beginning of the 20th century, has survived to the present day due to the existence of specific production centers. A few of the most important of these centers, İznik, Kütahya and Çanakkale completely fill the time period from the establishment of the Ottoman state to its demise. The ceramics produced during Ottoman period in the 16th and 17th centuries had their greatest times not only in technical aspects but also artistic aspects. Iznik became the center of ceramic production in this period. From the 17th century onwards, negative changes in colors and glazes were observed. Improvements in quality decreased over time, and in the 18th century began to decline completely. Kütahya, which produces separately from İznik, stands out as an important ceramic center in this period. Between the 17th and 20th centuries, Çanakkale was known as another center of production alongside Kütahya ceramics. With the decline of ceramic production in Kütahya, Çanakkale ceramics gained importance. There were many closed (cube, jar, jug, etc.) and open (plate, bowl etc.) ceramics produced in Çanakkale. In addition to these types of ceramics, animal shaped vessels called trinkets were found. Among the most noteworthy animal-shaped vessels are those forms that we call “kangaroo”. Given that these kangaroo forms (which are not typically rendered in Turkish art) appeared so suddenly in Çanakkale ceramics and these forms haven’t previously been researched, this has formed the basis of our research. The first aim of this study is to pinpoint the timeline in which the kangroos, whose habitta is Australia, emerged in the world art. Furthermore, it was aimed to determine from who and from where they were affected in the process in which kangaroo shaped figurines seen in Çanakkale, which is one of the important ceramic centers of the Ottoman period, were turned into ceramic figurines. When we look at previous studies on this subject, we can see that only general information is given about Çanakkale ceramics and that there is no detailed information available regarding this subject in scientific sources.

PDF

___

AKARCA, Aşkıdil, “Çanakkale’de Yeni Bir Çanak Çömlek Merkezi”, VIII. Türk Tarih Kongresi (11-15 Ekim 1976), Kongreye Sunulan Bildiriler I, Ankara 1979.
AYDA, Deniz, “XIX. Yüzyıl Çanakkale Seramiklerinden, Ördek Başlı Testiler”, Vakıflar Dergisi, S. XXIV, Ankara, 1994, s.159-164.
ÇORUHLU, Yaşar, Türk Mitolojisinin Ana Hatları, İstanbul 2000.
IŞIKHAN, Serap, “Tarihi Çanakkale Seramiklerinin Yeniden Üretimine Yönelik Güncel-Teknolojik Denemeler”, Atatürk Üniversitesi Güzel Sanatlar Enstitüsü Dergisi, Erzurum 2015, s.133- 169
KARAGÜL, Mehmet Fatih, “Çanakkale ve Midilli Adası Arası Seramik Öyküsü”, Çanakkale Araştırmaları Türk Yıllığı, Yıl:11, Bahar 2013, S. 14, s. 85-105.
KARAÖZ, Billur Tekkök, “Çanakkale Seramikleri; 17. Yüzyıl Sonundan 21. Yüzyıla”, Çanakkale Araştırmaları Türk Yıllığı, yıl:16, S. 25, 2018, s. 19-35.
Önder, Azize Melek, COŞKUN, Ekrem, “Osmanlı Dönemi Çanakkale Seramiklerinde Üretilen Hayvan Biçimli Biblolar”, 1. Uluslararası Sanat ve Tasarım Sempozyumu, 16-18 Ekim 2018, Antalya, s. 304-313.
PAKER, Mükerrem, “Anadolu Beylikleri Devri Keramik Sanatı”, Sanat Tarihi Yıllığı, I, 1965, s. 155-183
SANAY, Filiz, “Türk Dönemi Çanakkale Seramiklerinin Dünü ve Bugünü”, Yüksek Lisans Tezi, İstanbul Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, İstanbul 1989.
UMUNÇ, Himmet, “Anzaklar ve Çanakkale: Anzak Günlüklerindeki Gerçekler, Hacettepe Üniversitesi Edebiyat Fakültesi Dergisi, S. 33, Haziran, 2016, s. 169-181.
UYSAL, Ali Osman, “Ezine-Akköy’de Tarihi Anıtlar ve Seramikçilik”, Ezine Değerler Sempozyumu, Çanakkale Onsekiz Mart Yayınları, No:86, 29-30 Ağustos 2008, Çanakkale, s.1- 26.
UYSAL, Ali Osman, Çanakkale Değerleri Envanteri, Çanakkale Onsekiz Mart Üniversitesi Yayınları, No:94, Çanakkale 2009. İnternet Kaynakça https://www.nla.gov.au/sites/default/files/jamescook.pdf Erişim tarihi:10.05.2019
Word Histories and Mysteries” https://kupdf.net/download/0618454500-word-historiesb_ 5af6d49ae2b6f59d28727ac2_pdf Erişim Tarihi:10.05.2019
http://www.nationalgeographic.com.tr/makale/subat_2019/kanguru-tartismasi/3990 Erişim Tarihi: 24.04.2019
https://www.abc.net.au/news/2013-11-07/uk-national-gallery-australia-stubbs-cook-oil-paintingsdingo/ 5075580 Erişim Tarihi: 24.04.2019
https://tr.pinterest.com/pin/519391769507019837/ Erişim Tarihi: 10.05.2019
https://www.britishmuseum.org/research/collection_online/collection_object_details.aspx?assetId =899114001&objectId=3313884&partId=1 Erişim Tarihi: 01.12.2018.
https://www.britishmuseum.org/research/collection_online/collection_object_details.aspx?assetId =899114001&objectId=3313884&partId=1 Erişim Tarihi: 01.12.2018.
https://www.metmuseum.org/art/collection/search/631324?searchField=All&sortBy=relevan ce&ft=kangaroo&offset=0&rpp=40&pos=6 Erişim Tarihi: 02.12.2018.
https://www.metmuseum.org/art/collection/search/631324?searchField=All&sortBy=relevan ce&ft=kangaroo&offset=0&rpp=40&pos=6 Erişim Tarihi: 02.12.2018.
http://collections.vam.ac.uk/item/O17882/queen-victorias-golden-jubilee-wallpaper-f-scott-son Erişim Tarihi:01.11.2018.
http://collections.vam.ac.uk/item/O1324263/photograph-pilz-otto/ Erişim Tarihi: 01.11.2018.
http://seramik.kaleicimuzesi.com/seramik_tr.php?sid=184&page=25 Erişim Tarihi: 13.05.2013.
http://seramik.kaleicimuzesi.com/seramik_tr.php?sid=216&page=29 Erişim Tarihi: 13.05.2013
http://seramik.kaleicimuzesi.com/seramik_tr.php?sid=217&page=30 Erişim Tarihi: 13.05.2013