194204

Yeşil ergonomi: Ergonomiye ekolojik bir yaklaşım

Günümüzün en önemli sorunlarından biri olan çevre sorunları her geçen gün daha da görünür hale gelmekte ve birbirinden farklı pek çok disiplin tarafından ele alınmaktadır. Temelinde yatan iş veya verim artık biricik çalışma alanı olmaktan çıkmış olsa da ergonomi kendi içinde aldığı eleştirilerle “iş bilimi” olmaktan fazlası olduğunu bir noktada kanıtlamıştır. Son 30 yıldır ekolojik sorunlara duyarsız kalması yüzünden eleştirilen ergonomi çok disiplinli çalışmalara olanak sağlaması açısından önem verilmesi gereken bir durumdadır. Bu noktadan hareketle makalenin odağı, Neville Moray’ın söz konusu duyarsızlığa getirdiği eleştiriler ve Andrew Thatcher’ın yeşil ergonomi üzerine yaptığı tanımlama ve kapsamıdır. Yeşil ergonomi, doğayı önceleyen tasarımların yapılması gerektiğinden yola çıkarak ergonomi için yeni bir yaklaşım önermektedir. Yalnızca doğanın değil aynı zamanda kalabalıklaşan kentlerin sorunlarını çözmek için de doğaya zarar vermeyen biçimde tasarımların hayata geçirilmesi mümkündür. Mevcut makale çevresel sorunların çözülmesi için kullanılabilecek olan yeşil ergonomiye değinerek kentlerde yürütülen çalışmaların çevresel ve sosyal faydalar sağlayabileceğine dikkat çekmeyi amaçlamaktadır. Dünyanın giderek kalabalıklaştığı, kırsaldan çok kentsel gelişmenin yaşandığı gerçeği ışığında gıda güvenliğinden yeşil alan gereksinimine dek her alanda yapılacak olan tasarımlarda yeşil ergonomi yaklaşımının gözetilmesi önem taşımaktadır.

Anahtar Kelimeler:

Ekoloji, ergonomi, Neville Moray, Andrew Thatcher, yeşil ergonomi

Green ergonomics: An ecological approach to ergonomics

Environmental problems, one of the most important problems of today, are becoming more visible day by day and they are addressed by many different disciplines. Even though the underlying work or productivity are no longer the only areas of study, ergonomics has proven at some point that it is more than a “science of work” with the criticism it has received. Ergonomics, criticized for its insensitivity to ecological problems for the last 30 years, should be given importance in terms of allowing multidisciplinary studies. From this viewpoint, the focus of the present article is on Neville Moray’s criticisms of this insensitivity and Andrew Thatcher’s definition, and the scope of green ergonomics. Green ergonomics suggest a new approach to ergonomics, starting from the fact that pro-nature designs need to be made. It is possible to implement designs in a way that does not harm nature, in order to solve not only the problems of nature, but also the problems of crowded cities. The present article aims to example that it can provide environmental and social benefits through the studies carried out in cities by referring to green ergonomics. In consideration of the fact that the world is becoming increasingly crowded and that the urban development is experienced rather than rural, it is important to consider the green ergonomics approach in the designs to be made in all areas from food safety to green space requirement.

Keywords:

Ecology, ergonomics, Neville Moray, Andrew Thatcher, green ergonomics,

PDF

___

Adem, A., Çakıt, E., ve Dağdeviren, M. (2022). A fuzzy decision-making approach to analyze the design principles for green ergonomics. Neural Computing and Applications, 34, 1373-1384. https://doi.org/10.1007/s00521-021-06494-6
Akkemik, Ü., Tolunay, D., Erdönmez, C., Atmış, E., ve Kurdoğlu, O. (2021). İstanbul’un yeşil alan sorunları çerçevesinde yeşil duvarların irdelenmesi ve öneriler. Bartın Orman Fakültesi Dergisi, 23(1), 337-345. https://doi.org/10.24011/barofd.858230
Anglin, M. K. (2016). Ecosocial and environmental justice perspectives on breast cancer: Responding to capitalism’s ill effects. M. Singer. (Ed.) içinde, A companion to the anthropology of environmental health (s. 21-43). John Wiley & Sons, Inc. https://doi.org/10.1002/9781118786949.ch1
Arat, Y., ve Kaçar, A. (2020). Sürdürülebilir binalara yeşil ergonomi çerçevesinde bir bakış: Konya Gıda ve Tarım Üniversitesi kampüsü. Ergonomi, 3(1), 18-32. https://doi.org/10.33439/ergonomi.652447
Aydınlı, M., ve Erdem Kaya, M. (2020). Kentsel atıl alanların yeşil altyapı sistemi açısından değerlendirilmesi: Beşiktaş örneği. Peyzaj Araştırmaları ve Uygulamaları Dergisi, 2(1), 33-42.
Benyus, J. M. (2002). Biomimicry: Innovation inspired by nature. Harper Collins Publishers.
Branas, C. C., South, E., Kondo, M. C., Hohl, B. C., Bourgois, P., Weibe, D. J., ve MacDonald, J. M. (2018). Citywide cluster randomized tiral to restore blighted vacant land and violence, crime, and fear. PNAS, 115(12), 2946-2951. https://doi.org/10.1073/pnas.1718503115
Carson, R. (2011). Sessiz bahar (Ç. Güler, Çev.). Palme Yayınları.
Classic Motown. (2023, Haziran 30). Album of the Month. What’s going On–Marvin Gaye. Classic Motown. https://classic.motown.com/story/whats-going-on-marvin-gaye/
Coşkun Hepcan, Ç., ve Hepcan, Ş. (2018). Kentsel yeşil altyapı analizi: Bornova örneği. Mediterranean Agricultural Sciences, 31(1), 37-43. https://doi.org/10.29136/mediterranean.378073
Değer, K., ve Başak, H. (2022). Green ergonomics, biomimetic, energy and exergy. The International Journal of Energy & Engineering Science, 7(1), 1-26. https://dergipark.org.tr/en/pub/ijees/issue/66139/1077391
Dekker, S. W. A., Hancock, P. A., ve Wilkin, P. (2013). Ergonomics and sustainability: towards an embrace of complexity and emerge. Ergonomics, 56(3), 357-364. https://doi.org/10.1080/00140139.2012.718799
Dişli, S. Ö. (2021). Neden antropoloji? Aktivist antropoloji üzerine bir değerlendirme. Antropoloji, (41), 108-117. https://doi.org/10.33613/antropolojidergisi.888588
Doygun, H., Atmaca, M., ve Zengin, M. (2015). Kahramanmaraş’ta kentleşme ve yeşil alan varlığındaki zamansal değişimlerin incelenmesi. KSÜ Doğa Bilimleri Dergisi, 18(4), 55-61. https://doi.org/10.18016/ksujns.32716
Environmental Protection Agency (EPA). (2023, Haziran 7). The origins of EPA. United States Environmental Protection Agency. https://www.epa.gov/history/origins-epa
Garrard, G. (2016). Ekoeleştiri: Ekoloji ve çevre üzerine kültürel tartışmalar (E. Genç, Çev.). Kolektif Kitap. (Özgün eserin basımı 2004)
Gaye, F., ve Basten, F. E. (2003). Marvin Gaye, my brother. Backbeat Books.
Gaye, M. (1971). What’s Going On [Şarkı]. Detroit içinde [Albüm]. Motown Records.
Gülpınar Sekban, D. Ü., ve Bekar, M. (2019). Konutlar için açık alan alternatifi; yeşil çatı. Akademik Sosyal Araştırmalar Dergisi, 7(87), 355-362. https://doi.org/10.16992/ASOS.14630
Hancock, P. A., ve Drury, C. G. (2011). Does human factors/ergonomics contribute to the quality of life? Theorical Issues in Ergonomics Science, 12(5), 416-426. https://doi.org/10.1080/1464536X.2011.559293
Hancock, P., Senders, J., ve Lee, J. (2018). Neville Moray (1935-2017). American Journal of Psychology, 131(3), 381-384. https://doi.org/10.5406/amerjpsyc.131.3.0381
Hanson, M. A. (2013). Green ergonomics: Challenges and opportunities. Ergonomics, 56(3), 399-408. https://doi.org/10.1080/00140139.2012.751457
Haslam, R., ve Thatcher, A. (2018). Tribute to Neville Moray (1935–2017) – ergonomics and global issues. Ergonomics, 61(4), 475. https://doi.org/10.1080/00140139.2018.1435978
Hedge, A. (2008). The sprouting of ‘green’ ergonomics. Human Factors and Ergonomics Society Bulletin, 51(12), 1-3. https://doi.org/10.1037/e720572011-002
Hendrick, W. H. (1996). Good ergonomics is good economics. Proceedings of the Human Factors and Ergonomics Society 40th Annual Meeting. Human Factors and Ergonomics Society. Santa Monica. https://doi.org/10.1177/154193129604000101
Intergovernmental Panel on Climate Change (IPCC). (2022). H.-O. Pörtner, D.C. Roberts, M. Tignor, E.S. Poloczanska, K. Mintenbeck, A. Alegría, M. Craig, S. Langsdorf, S. Löschke, V. Möller, A. Okem, ve B. Rama (Ed.) içinde, Climate change 2022 – Impacts, adaptation and vulnerability. Contribution of working group II to the sixth assessment report of the intergovernmental panel on climate change. Cambridge University Press. https://doi.org/10.1017/9781009325844
Lewis, S., ve Maslin, M. (2015). Defining the anthropocene. Nature, 519, 171-180. https://doi.org/10.1038/nature14258
Mandavilli, S., Rys, M. J., ve Russell, E. R. (2008). Enviromental impact of modern roundabouts. International Journal of Industrial Ergonomics, 38(2), 135-142. https://doi.org/10.1016/j.ergon.2006.11.003
Mansuroğlu, S., ve Dağ, V. (2021). Kentiçi ulaşımda bisiklet kullanımı ve bisiklet yolları konusunda kullanıcı yaklaşımları: Antalya örneği. Kent Akademisi, 14(1), 90-101. https://doi.org/10.35674/kent.872714
Moore, D., ve Barnard T. (2012). With eloquence and humanity? human factors/ergonomics in sustainable human development. Human Factors: The Journal of the Human Factors and Ergonomics Society, 54(6), 940-951. https://doi.org/10.1177/0018720812468483
Moray, N. (1995). Ergonomics and the global problems of the twenty-first century. Ergonomics, 38(8), 1691-1707. https://doi.org/10.1080/00140139508925220
Nagendra, H. (2020). Rachel Carson: 1907-1964. Resonance, 25(11), 1481-1490. https://doi.org/10.1007/s12045-020-1070-3
Nickerson, S. R. (1992). What does human factors research have to do with environmental management? Proceedings of the Human Factors and Ergonomics Society Annual Meeting, 36(9), 636-639. https://doi.org/10.1177/154193129203600903
Özdağ, U. (2011). Sessiz Bahar’dan sonra ses getiren elli yıl: Kadın, çevre, sağlık. Hacettepe Üniversitesi Edebiyat Fakültesi Dergisi, 28(2), 179-199.
Pheasant, S. (1996). Bodyspace, anthropometry, ergonomics and the design of work. Taylor & Francis Group.
Rachel Louise Carson. (t. y.). Biography. The life and legacy of Rachel Carson. https://www.rachelcarson.org/biography adresinden erişilmiştir.
Radkau, J. (2020). Doğa ve iktidar. Global bir çevre tarihi (2. Basım) (N. Güder, Çev.). Türkiye İş Bankası Kültür Yayınları. (Özgün eserin basımı 2008)
Ritz, D. (1991). Divided soul: The life of Marvin Gaye. Da Capo Press.
Rolling Stones. (2020, Haziran 10). The 500 greatest albums of all time. Rolling Stones. https://www.rollingstone.com/music/music-lists/best-albums-of-all-time-1062063/marvin-gaye-whats-going-on-4-1063232/
Sanders, M. S., ve McCormick, E. J. (1993). Human factors in engineering and design (7th Edition). McGraw-Hill.
Schewitz, B. (2021, Temmuz 24). #1 Marvin Gaye, 'What's Going On' (1971). RS 500 Albums. https://www.rs500albums.com/50-1/1
Şahin, Ü. (2022). İklim krizine kavramsal bir giriş. D. Bayındır, ve M. Yıldırım (Ed.) içinde, Ekoloji: Bir arada yaşamanın geleceği (s. 17-45). Telekt.
Şen, A. (2018). Bilimkurgu sinemasında ekolojik adalet ve ekoeleştiri. Ankara Üniversitesi İlef Dergisi, 5(1), 31-60. https://doi.org/10.24955/ilef.430931
Thatcher, A. (2013). Green ergonomics: definition and scope. Ergonomics, 56(3), 389-398. https://doi.org/10.1080/00140139.2012.718371
Thatcher, A. (2023). Education, sustainability, and human factors and ergonomics. Rivista Italiana Di Ergonomia, 25, 1-11.
Turhan, E., Özdemir, G., ve Özdemir, Y. (2015). Yeşil ergonomiye genel bir bakış. Süleyman Demirel Üniversitesi Mühendislik Bilimleri ve Tasarım Dergisi, 3(3), 559-565.
Ulu Akşit, A., Yücedağ, C., Kaya, L. G., ve Aşıkkutlu, H. S. (2020). Burdur kenti açık-yeşil alan potansiyelinin belirlenmesi. Artvin Çoruh Üniversitesi Orman Fakültesi Dergisi, 21(2), 284-291. https://doi.org/10.17474/artvinofd.732808
World Health Organization (WHO). (2021, Ekim 29). Urban health. WHO International. https://www.who.int/news-room/fact-sheets/detail/urban-health
Yüksek, İ., ve Esen, Y. (2023). İzmir ili, Çiğli ilçesinin mevcut ve imar uygulama planındaki açık yeşil alan yeterliliğinin irdelenmesi. Düzce Üniversitesi Bilim ve Teknoloji Dergisi, 11, 264-275. https://doi.org/10.29130.dubited.1067200