Türk Iş Hukukunda Iş Sözleşmesinin Feshinde Son Çare -Ultima Ratio- Ilkesi

Modern iş hukuku sistemlerinde, işverenlerin fesih hakkı karşısında işçinin işini kaybetmesi tehlikesi dikkate alınmış ve fesih hakkı sınırlandırılmıştır. Bu sınırlandırmanın bir boyutu da iş güvencesidir. İş güvencesi sisteminde, yapılan feshin yargı denetimine tabi tutulması sırasında geçerli bir nedenin var olup olmadığı incelenir. Ancak kimi durumlarda tek başına geçerli bir nedenin olması yetmez. Geçerli nedene dayanılarak yapılan feshin ölçülü olması gerekir. Ölçülülük ilkesi gereğince de feshe son çare olarak başvurulması gerekir. Başlangıçta yalnızca işletme gerekleri için geçerli olduğu kabul edilen son çare ilkesi giderek diğer geçerli fesih sebeplerinde de uygulanır olmuştur. Bugün için işletme gereklerinden kaynaklanan fesihlerde değil, işçinin yetersizliği veya davranışları nedeniyle yapılacak fesihlerde de son çare ilkesine uyulup uyulmadığı araştırılmaktadır. Bu çalışmada, feshe son bir çare olarak başvurulması anlamına gelen ultima ratio ilkesinin Türk İş Hukukundaki yeri açıklanmıştır. Ayrıca Yargıtay’ın konu hakkında verdiği kararlar da incelenerek uygulama örnekleri üzerinde durulmuştur.

The Principle of “Ultima Ratio” in Termination of Employment Contract in Turkish Labour Law

The risk of the employee losing his job against the employer’s right of termination is considered in this study, which found this right of termination to be limited in contemporary labour law systems. One aspect of this limitation is job security. In the job security system, the existence of a valid reason is examined during the judicial review of the termination. However, in some instances, the valid reason is not sufficient per se. Termination based on a valid reason should be proportional. Pursuant to the principle of proportionality, termination should be applied as a last resort. The principle of ultima ratio is examined not only in terms of termination based on business requirements, but also in terms of termination-based employee’s incapacity or behaviour. This study aims to explain the status of the principle of ultima ratio in Turkish Labour Law which means that termination should be applied as a last resort. Furthermore, focus is laid on the precedents by also examining the decisions of the Supreme Court on the matter.

Keywords:

Ultima Ratio, Job security, Termination of employment contract, Valid termination Valid reason,

PDF

___

Akkanat, Halil: Türk Medeni Hukukunda İyiniyetin Korunması, İstanbul, Filiz Kitabevi, 2010.
Alp, Mustafa: “Hizmet Akitlerinin Sona Ermesi ve İşçilik Alacaklarının Güvencesi”, İstanbul Barosu, Galatasaray Üniversitesi İş Hukukuna ve Sosyal Güvenlik Hukukuna İlişkin Sorunlar ve Çözüm Önerileri 2002 Yılı Toplantısı, İstanbul, İstanbul Barosu Yayınları, 2002, (Pp.91-126).
Alpagut, Gülsevil: “İş Sözleşmesinin Feshi ve İş Güvencesi”, 3.Yılında İş Yasası (Seminer Notları), Bodrum, Toprak İşveren Yayını, 2005, (pp. 200-251).
Alpagut, Gülsevil: “Yargıtay Kararları Işığında İş Güvencesi ve Çalışma Koşullarında Esaslı Değişiklik”, Bankacılar Dergisi, Vol.65, 2008, (pp. 89-110).
Astarlı, Muhittin: “Genel Ekonomik Kriz Dönemlerinde İşletme Gerekleri Nedeniyle Fesih ve Kısa Çalışma İlişkisi”, Sicil İş Hukuku Dergisi, Vol.17, 2010, (pp. 74-88).
Canbolat, Talat: “Psiko Teknik Muayenede Yetersiz Görülen İşçinin Şoför Olarak Çalıştırılması Doğru Olmayacağından Önceki İşyerine, Çalıştırılması Mümkün Olan İşe İadesine Karar Verilmesi Gerekir”, Sicil İş Hukuku Dergisi, Vol.9, 2008, (pp. 62-76).
Centel, Tankut: “Ekonomik Nedenle İşten Çıkarma” Tekstil İşveren Dergisi, Vol.286, 2003, (pp. 32-38).
Centel, Tankut: İş Güvencesi, İstanbul, Legal, 2013.
Çelik, Nuri, Caniklioğlu, Nurşen, Canbolat Talat: İş Hukuku Dersleri, 31.edi, İstanbul, Beta, 2018.
Çelik, Nuri: İş Güvencesi, İstanbul, Beta, 2003.
Ekmekçi, Ömer: “Değerlendirme”, Legal İş Hukuku ve Sosyal Güvenlik Hukuku 2005 Yılı Toplantısı: İş Güvencesi Kurumu ve İşe İade Davaları, İstanbul, Legal, 2005, (pp. 171-180).
Ekmekçi, Ömer: “Yargıtay’ın İşe İade Davalarına İlişkin Kararlarının Değerlendirilmesi”, Legal İHSGHD., Vol.1, 2004, (pp. 165-180).
Ekonomi, Münir: “Yeni İş Kanunu Çerçevesinde İş Sözleşmesinin Feshi ve İş Güvencesi”, TÜSİAD İş Kanunu Toplantı Dizisi I, İstanbul, 2005. (pp. 16-60).
Engin, E. Murat: “İşletme Gerekleri İle Fesih ve Ücretsiz İzin”, Legal İHSGHD., Vol.2, 2004, (pp. 537-544).
Engin, E. Murat: İş Sözleşmesinin İşletme Gerekleri ile Feshi, İstanbul, Beta, 2003.
Güzel, Ali: “İş Güvencesine İlişkin Yasal Esasların Değerlendirilmesi”, İstanbul Barosu, Galatasaray Üniversitesi İş Hukuku ve Sosyal Güvenlik Hukukuna İlişkin Sorunlar ve Çözüm Önerileri 2004 Toplantısı, İstanbul, İstanbul Barosu Yayınları, 2004, (pp. 15-145).
Güzel, Ali: “İş Sözleşmesinin Geçerli Nedenle Feshinde Ultima Ratio (Son Çare) İlkesi ve Uygulama Esasları”, A. Can Tuncay’a Armağan, İstanbul, Legal, 2005, (pp. 57-90).
Güzel, Ali: “İşletmesel Kararların Keyfilik Denetimine Tabi Olması ve Geçerli Nedenle Fesihte Son Çare (Ultima Ratio) İlkesinin Gözetilmesi”, Çalışma ve Toplum Dergisi, Vol.4, 2005, (pp. 159-182).
Kar, Bektaş: “İşletme, İşyeri Ve İşin Gereklerinden Kaynaklanan Nedenlere Dayalı Fesihlerde Yargısal Denetim”, Çalışma ve Toplum Dergisi, Vol.17, 2008 (pp. 101-129).
Kılıçoğlu, Mustafa: “4857 Sayılı İş Kanununun 18. Maddesinin Yorumu”, A. Can Tuncay’a Armağan, İstanbul, Legal, 2005, (pp. 392-486).
Mollamahmutoğlu, Hamdi/Astarlı, Muhittin/Baysal, Ulaş: İş Hukuku, 6.edi., Ankara, Turhan Kitabevi, 2014.
Soyer, Polat: “Feshe Karşı Korumanın Genel Çerçevesi ve Yargıtay Kararları Işığında Uygulama Sorunları”, Legal İş Hukuku ve Sosyal Güvenlik Hukuku 2005 Yılı Toplantısı: İş Güvencesi Kurumu ve İşe İade Davaları, İstanbul, Legal, 2005, (pp. 27-69).
Soyer, Polat: “Küresel Kriz Sürecinde İşletme Gereklerine Dayanan Fesihler ve İstihdam Sorunu”, Sicil İş Hukuku Dergisi, Vol.12, 2008, (pp. 67- 78).
Süzek, Sarper: İş Hukuku, 16. edi., İstanbul, Beta, 2018.
Şahlanan, Fevzi: “Bireysel İş İlişkisinin Sona Ermesi Ve Kıdem Tazminatı Açısından Yargıtay’ın 2003 Yılı Kararlarının Değerlendirilmesi”, Yargıtay’ın İş Hukuku ve Sosyal Güvenlik Hukukuna İlişkin 2003 Yılı Kararlarının Değerlendirilmesi, Ankara, 2005, (pp. 87-123).
Şahlanan, Fevzi: “İşçinin Fiziki Yetersizliği Nedeniyle İş Akdinin Feshi”, Tekstil İşveren Dergisi, Ocak 2014, (pp. 2-4).
Şahlanan, Fevzi: “İşçinin Mesleki Yetersizliği Sabit Olmasına Rağmen Çalıştırılabileceği Başka Bir İşe İadesi” Tekstil İşveren Dergisi, Haziran 2008, (pp. 2-5).
Tuncay, A. Can: “Geçerli Nedenle İş Sözleşmesinin Feshi ve İşe İade Davaları”, TÜSİAD İş Kanunu Toplantı Dizisi IV., İstanbul, 2007, (pp. 15-40).
Yıldız, Gaye Burcu: “Türk İş Hukukunda Orantılılık İlkesi”, Prof. Dr. M. Polat Soyer’e Armağan I, DEÜHFD., Özel Sayı, 2013, (pp. 681-707).