Halit Emin ALICILAR, Rukuye AYLAZ, Gülşen GÜNEŞ, Meltem ÇÖL

Hemşirelerin Ölüme Karşı Tutumları ve İlişkili Faktörler: Farklı İki Hastane Örneği

Amaç: Bu araştırma, hemşirelerin ölüme karşı tutumları ve bazı ilişkili faktörlerin incelenmesi ile elde edilen bulgular ışığında hemşirelerin bu konudaki eğitim gereksinimlerinin saptanması amacıyla yapılmıştır. Gereç ve Yöntem: Kesitsel tipteki araştırmanın evrenini Ankara Üniversitesi Tıp Fakültesi, Cebeci Araştırma ve Uygulama Hastanesi’nde ve İnönü Üniversitesi Turgut Özal Tıp Merkezi’nde çalışmakta olan toplam 1430 hemşire oluşturmuştur. Örneklem büyüklüğü 303 olarak belirlenmiştir. Her bir hastaneden 131 olmak üzere toplam 262 hemşireye ulaşılmıştır. Veriler yüz yüze görüşme yöntemi ile kişisel bilgi formu ve ölüme karşı tutum ölçeği (ÖKTÖ) kullanılarak toplanmıştır. Ölçekten alınan toplam puan yükseldikçe ölüme karşı negatif tutum geliştiği (kötü) yönünde değerlendirilmektedir. Bulgular: Araştırmaya katılan hemşirelerin yaş ortalaması 33,49±7,46 yıl idi ve %79,4’ü kadın olup çoğu lisans mezunu idi. %55,2’si ölüm konusunda bir eğitim aldıklarını ifade etmişlerdir. ÖKTÖ puanları kadınlarda 136,39, erkeklerde 127,86 olarak bulunmuştur (p=0,009). Ankara Üniversitesi’nde çalışan hemşirelerde 136,46, İnönü Üniversitesi’nde çalışan hemşirelerde ise 133,50 idi (p=0,294). Çekirdek aile olarak yaşayanlarda 134,37, yalnız yaşayanlarda 156,66 idi (p=0,072). ÖKTÖ puanları en düşük olan hemşireler fiziksel tıp ve rehabilitasyon, gastroenteroloji, psikiyatri bölümlerinde çalışanlar; en yüksek puan alanlar ise yoğun bakım ve acil bölümünde çalışan hemşirelerdi. Ölçeğin ölüm korkusu alt boyutundan alınan puan çalışılan bölümlere göre anlamlı olarak farklı çıkmıştır. Acil ve yoğun bakım bölümlerinde çalışan hemşirelerde ölüm korkusu puanı en yüksek bulunmuştur. Sonuç: Araştırmada kadın hemşirelerde, yalnız yaşayanlarda, yoğun bakımda ve acilde çalışan hemşirelerde ölüme karşı daha olumsuz bir tutum saptanmıştır. Acil ve yoğun bakım bölümlerinde çalışan hemşirelerde ölüm korkusu puanı en yüksek bulunmuştur. Özellikle acil ve yoğun bakımlarda, ölüme yönelik eğitimlerin verilmesi önerilmektedir.

Nurses’ Attitudes Towards Death and Related Factors: Two Different Hospital Examples

Objectives: This study was carried out in order to determine educational needs of nurses in the light of the findings obtained by examining attitudes of nurses towards death and some factors. Materials and Methods: The population of this cross-sectional study consisted of 1430 nurses working in Cebeci Research and Application Hospital of Ankara University and Turgut Özal Medical Center of İnönü University. Sample size was determined as 303. A total of 262 nurses were reached, 131 from each hospital. Data were collected by face-to-face interview using personal information form and death attitudes profile (DAP). As total score of the scale increases, negative attitude towards death develops (bad). Results: The mean age of the nurses participating in the study was 33.49±7.46 years, 79.4% were female and most of the nurses had bachelor’s degrees. 55.2% of nurses stated that they received a training on death. The DAP scores of nurses were found as 136.39 in women and 127.86 in men (p=0.009). It was 136.46 for nurses working at Ankara University and 133.50 for those working at Inonu University (p=0.294). It was 134.37 in nurses living in nuclear family and 156.66 for those living alone (p=0.072). Nurses with the lowest DAP scores were those working in physical medicine, gastroenterology, and psychiatry departments, and nurses working in intensive care and emergency departments had the highest scores. The scores obtained from the fear of death subscale of the DAP were found to be significantly different among the departments studied. The fear of death score was found highest among nurses working in emergency and intensive care units. Conclusion: The study found more negative attitudes towards death among nurses who were female, living alone and working in intensive care and emergency units. The fear of death score was found highest among nurses working in emergency and intensive care units. Especially in emergency and intensive care units, training for death is recommended.

PDF

___

1. Ay F. Ölüme Karşı Hemşirelik Tutumu. YBHD. 2001;5:44-47.
2. Yılmaz E, Vermişli S. Yoğun Bakımda Çalışan Hemşirelerin Ölüme Ve Ölmekte Olan Bireye Bakım Vermeye İlişkin Tutumları. CBU-SBED. 2015;2:41-46.
3. Sucaklı MH. Ölmekte Olan Hasta ve Yaşam Sonu Bakım. Turkish J Fam Med Prim Care. 2013;7:52-57.
4. Karadağ E. Do Perceptions of Spiritual Care Affect Attitudes Towards Care for Dying Patients in a Group of Turkish Nursing Students? J Relig Health. 2020;59:1702-1712.
5. Şahin M, Demirkıran F, Adana F. Hemşirelik Öğrencilerinde Ölüm Kaygısı, Ölmekte Olan Bireye Bakım Verme İsteği ve Etkileyen Faktörler. J Psychiatric Nurs. 2016;7:135-141.
6. Wong PTP, Reker GT, Gesser G. The Death Attitude Profile Revised: A multidimensional measure of attitudes towards death. Washington, DC: Taylor & Francis.; 1994. s. 121-148.
7. Işık E, Fadıloğlu Ç, Demir Y. Ölüme Karşı Tutum Ölçeğinin Türkçe Çevirisinin Hemşire Populasyonunda Geçerlik ve Güvenilirlik Çalışması. Hemar-G. 2009;11:28-43.
8. Önsöz SB. Yoğun Bakım Hemşirelerinin Ölüme Karşı Tutumları ile Ruhsal Durumları Arasındaki İlişkinin İncelenmesi. Yüksek Lisans Tezi Ege Üniversitesi Sağlık Bilimleri Enstitüsü, 2013.
9. Çevik B. Hemşirelerin ölüme ve ölmekte olan bireye bakım vermeye ilişkin tutumları ve deneyimleri. Yüksek Lisans Tezi, Başkent Üniversitesi Sağlık Bilimleri Enstitüsü, 2010.
10. Kara N. Yoğun Bakım Ünitelerinde Çalışan Hemşirelerin Ölüme İlişkin Duygu ve Düşüncelerinin Belirlenmesi. Yüksek Lisans Tezi, Marmara Üniversitesi Sağlık Bilimleri Enstitüsü, 2002.
11. Benli SS, Yıldırım A. Hemşirelerde Yaşam Doyumu ve Ölüme Karşı Tutum Arasındaki İlişki. Gümüşhane Üniversitesi Sağlık Bilimleri Dergisi. 2017;6:167-179.
12. Guo Q, Zheng R. Assessing oncology nurses’ attitudes towards death and the prevalence of burnout: A cross-sectional study. Eur J Oncol Nurs. 2019;42:69-75.
13. Asadpour M, Sabzevari L, Ekramifar A, et al. The Attitude of Medical Students Toward Death: A Cross-Sectional Study in Rafsanjan. Indian J Palliat Care. 2016;22:354-61.
14. Menekli T, Fadıloğlu Ç. Hemşirelerin Ölüm Algısının ve Etkileyen Faktörlerin İncelenmesi. Anadolu Hemşirelik ve Sağlık Bilimleri Dergisi. 2014;17:222- 229.
15. İnci F, Öz F. Ölüm eğitiminin hemşirelerin ölüm kaygısı, ölüme ilişkin depresyon ve ölümcül hastaya tutumlarına etkisi. Anadolu Psikiyatri Derg. 2009;10:253-260.
16. McClement SE, Care D, Dean R, et al. Evaluation of education in palliative care: determining the effects on nurses’ knowledge and attitudes. J Palliat Care. 2005;21:44-48.
17. Göriş S, Taşcı S, Özkan B, et al. Effect of Terminal Patient Care Training on the Nurses’ Attitudes Toward Death in an Oncology Hospital in Turkey. J Cancer Educ. 2017;32:65-71.
18. Cerit B. Influence of Training on First-Year Nursing Department Students’ Attitudes on Death and Caring for Dying Patients: A Single-Group Pretest- Posttest Experimental Study. Omega (Westport). 2019;78:335-347.
19. Cheong CY, Ha NHL, Tan LLC, et al. Attitudes towards the dying and death anxiety in acute care nurses - can a workshop make any difference? A mixed-methods evaluation. Palliat Support Care. 2020;18:164-169.
20. Taka F. Hemşirelerde Ölüm Kaygısının Belirlenmesi. Yüksek Lisans Tezi, İstanbul Üniversitesi Sağlık Bilimleri Enstitüsü, 2010.
21. Başer G, Yiğit R. Hemşirelerin ölüm ve ölümcül hastalığı olan çocuğa ilişkin yaşadığı duygular. Ondokuz Mayıs Üniversitesi Tıp Derg. 1996;13:209-215.
22. Özdemir K. Yoğun Bakım Hemşirelerinde Görülen Ölüm Kaygısı. Yüksek Lisans Tezi, Atatürk Üniversitesi Sağlık Bilim Enstitüsü, 2014.
23. Kagan M. Social Support Moderates the Relationship Between Death Anxiety and Psychological Distress Among Israeli Nurses. Psychol Rep. 2020:33294120945593.
24. Lee YE, Jung YJ, Jang YN, et al. The Effects of Nurses’ Knowledge of Withdrawal of Life-Sustaining Treatment, Death Anxiety, Perceptions of Hospice on Their Attitudes toward Withdrawal of Life-Sustaining Treatment. Korean J Hosp Palliat Care. 2020;23:114-125.