MADENCİNİN ACISINA BAKMAK: ULUSAL BASINDA SOMA MADEN FACİA SININ HABERLEŞTİRİLMESİ

Bu çalışmada, Türkiye‟de ana akım ulusal basının Soma Maden faciası nı nasıl haberleştirdiği incelenmiştir. Çalışma kapsamında dönemin en çok satan beş ulusal gazetesinde (Zaman, Posta, Hürriyet, Sözcü, Sabah) facia nın yaşandığı günün ardından bir hafta boyunca (14-21 Mayıs 2014) olaylarla ilgili haberler taranmıştır. Haberler öncelikle niteliksel içerik analiziyle temalarına ayrıştırılarak incelenmiş daha sonra haberlerde öne çıkan söylemsel stratejilere odaklanılmıştır. Çalışmada farklı politik konumlanış ve yayıncılık anlayışlarına rağmen, ulusal basının maden faciası nı meselenin toplumsal, ekonomik ve politik arka planını görmezden gelerek haberleştirdiği ve bunu genelleştirme, dramatikleştirme ve kişiselleştirme söylemsel stratejileri aracılığıyla yaptığı sonucuna ulaşılmıştır. Basın madencilerin ve yakınlarının acılarını genelleştirerek yaşananlardan ulusal bir yas anlatısı kurmuş; madencilerin ve yakınlarının acılarını merkeze alarak konuyu dramatikleştirmiş ve facianın sorumluluğunu yapısal ilişkiler yerine kişilere yüklemiştir. Böylelikle basın facia yı yapısal bir yanlılıkla ve sınıf körlüğü içerisinde ele almıştır.

Regarding the Pain of Miners: Representation of Soma Disaster in Press in Turkey

This article analyzes the discursive representation of 2014 Soma coal mine disaster in the most circulated five national newspapers (Zaman, Posta, Hürriyet, Sözcü, Sabah) in Turkey. As part of the analysis the newspapers were searched for a one-week period after the disaster (14-21 May 2014) and a total of 1169 news were found. The news were first analyzed with content analysis to depict the main topics of the coverage. In the second phase, the news were analyzed for their main discursive strategies. The results indicate that, despite their different political and editorial preferences, the newspapers overlooked the social, economic and political background of disaster by using three main discursive strategies: Generalization, dramatization and personalization. More specifically the press constructed a national mourning story from the pain of miners‟, dramatized the issue with focusing on the tragic stories about miners lives, deaths and heroisms and blamed the particular individuals for the causes of the mine, so that, the press covered the disaster with a class biased perspective.

PDF

___

Alankuş, Sevda (2007), Önsöz, Alankuş, Sevda (Der.), İnsan Hakları Haberciliği (İstanbul: İPS İletişim Vakfı Yayınları): 25-50.
Alankuş, Sevda (2008), Yeni Habercilik Arayışları: Hak Odaklı Habercilik, Yurttaş Gazeteciliği, Barış Gazeteciliği, Alankuş, Sevda (Der.), Okuldan Haber Odasına: Hak Haberciliğine Doğru (İstanbul: IPS Vakfı Yayınları): 2-23.
Bennett, W. Lance (2003), News: The Politics of Illusion (New York: Longman).
Boykoff, Maxwell T. ve Jules M. Boykoff (2007), Climate Change and Journalistic Norms: A Case-study of US Mass-media Coverage, Geoforum, 38 (6): 1190-1204.
Cottle, Simon (2014), Rethinking Media and Disasters in a Global Age: What‟s Changed and Why it Matters, Media, War & Conflict, 7 (1): 3-22.
Houston, Brian J., Cathy Ellen Rosenholtz ve Betty Pfefferbaum (2013), Disaster News: Framing and Frame Changing in Coverage of Major U.S. Natural Disasters, 2000-2010, Journalism & Mass Communication Quarterly, 89 (4): 606-23.
Curran, James (2002), Medya ve Demokrasi: Yeniden Değer Biçme, İrvan, Süleyman (Der.), Medya, Kültür, Siyaset (Ankara: Alp Yayınevi): 181-262.
Cünedioğlu, H. Ekrem ve Selin Arslanhan (2010), Madenlerde Yaşanan İş Kazaları ve Sonuçları Üzerine Bir Değerlendirme, TEPAV Değerlendirme Notu, www.tepav.org.tr (10/01/2016).
Çelik, Aziz (2014), Organize Bir Katliam: Soma, Türk Tabipleri Birliği Mesleki Sağlık ve Güvenlik Dergisi, 49-50: 4-9.
Çoban Keneş, Hatice (2011), Depremin Görünürleştirdiği Yeni Irkçı Söylemler: İlahi Adalet‟ ve Kürt Depremi‟, İletişim Araştırmaları Dergisi, 9 (1-2): 47-72.
Doğan, H. Can (2012), Türkiyede İş Kazaları İstatistikleri, Maden Kazaları ve Karşılaştırmalı Değerlendirilmesi, http://www.kmo.org.tr/resimler/ekler/e1d33f9fe5bb902_ek.pdf?tipi=2&turu=H&sube=1 (15.01.2016).
Due, Clemence, Thompson Kirrilly ve Every Danielle (2014), An Image of Hope in a Week of Despair‟: Representations of Sam the Koala in the Australıan Mainstream News Media, Media International Australia, 151: 47-55.
Eisensee, Thomas ve Stro ̈Mberg David (2007), News Droughts, News Floods, and US. Disaster Relief, The Quarterly Journal of Economics, Mayıs 2007: 693-728.
Ergül, Hakan, Emre Gökalp ve İncilay Cangöz (2010), From the Wrath of Allah to Divine Judgment: Natural Disasters in Islamic Press in Turkey, Journal of Multicultural Discourses, 5 (1): 3-22.
Ewart, Jacqui ve Hamish McLean (2014), Ducking for Cover in the Blame Game‟: News Framing of the Findings of Two Reports into the 201011 Queensland Floods. Disasters, 39 (1): 166−184.
Fu, King-wa, Ling Zhou, Qiang Zhag, Chan Yen-Ying ve Ford Burkhart (2012), Newspaper Coverage of Emergency Eesponse and Government Responsibility in Domestic Natural Disasters: China-US and within-China Comparisons, Health, Risk & Society, 14 (1): 71-85.
Gürses, Fatma (2015), Gazetecilik Pratiklerinin Eleştirel Bir Değerlendirmesi: Soma Faciası‟ Haberleri, Proceedings of INTCESS 15- 2 nd International Conference on Education and Social Sciences (İstanbul): 175-187.
Hackett, Robert A. (1998), Bir Paradigmanın Önemini Yitirişi: Haber Medyası Çalışmalarında Yanlılık ve Nesnellik, A.Ü. İletişim Fakültesi Yıllık 1997/1998: 31-72.
Hall, Stuart (1999), İdeolojinin Yeniden Keşfi: Medya Çalışmalarında Baskı Altında Tutulanın Geri Dönüşü, Küçük, Mehmet (Der.), Medya, İktidar, İdeoloji (Ankara: Ark Yayınları): 77-126.
İnal, Ayşe (1994), Haber Üretim Sürecine Farklı İki Yaklaşım, A.Ü. İletişim Fakültesi Yıllık 1993: 155-177.
İnal, Ayşe (1995), Yazılı Basının Haberlerinde Yapısal‟ Yanlılık Sorunu, Toplum ve Bilim, 67: 111-134.
Jıménez-Martínez, César (2014), Disasters as Media Events: The Rescue of the Chilean Miners on National and Global Television, International Journal of Communication, 8: 18071830.
Joye, Stijn (2009), The Hierarchy of Global Suffering: A Critical Discourse Analysis of Television News Reporting on Foreign Natural Disasters, The Journal of International Communication, 15 (2): 45-61.
Joye, Stijn (2014), Media and Disasters: Demarcating an Emerging and Interdisciplinary Area of Research, Sociology Compass, 8 (8): 993-1003.
Katz, Elihu ve Tamar Liebes (2007), No More Peace! How Disaster, Terror and War Have Upstaged Media Events, International Journal of Communication, 1: 157-166.
Kuttschreuter, Margot, Jan Martien Gutteling ve Maureen de Hond (2011), Framing and Tone-of-Voice of Disaster Media Coverage: The Aftermath of the Enschede Fireworks Disaster in the Netherlands, Health, Risk & Society, 13 (3): 201-220.
Mozhaeva, Tatiana ve Simten Coşar (2014), Constructing the Past Through the Present in News Discourse: The Case of Soma, Moment Dergi, 1 (2): 57-86.
Özkır, Yusuf ve Başak Şişman (2014), Soma Maden Kazasının İnternet Gazetelerinde Aktarılmasının Haberde İdeoloji Bağlamında Değerlendirilmesi, Iğdır Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi / Iğdır University Journal of Social Sciences, Ekim 2014: 65-81.
Rowland, Madeleine (2012), Blame or No-blame? Themes in Media Discourse About Recent Emergencies in Canberra Social Alternatives, 31 (2): 28-32.
Timisi, Nilüfer ve Çiler Dursun (1999), Depremin Medyada Yarattığı Gerilim: Devletin ve Bilimin Meşruiyeti Sorunu, Mürekkep, 13: 204-214.
Tollefson, James W. (2014), The Discursive Reproduction of Technoscience and Japanese National Identity in The Daily Yomiuri Coverage of the Fukushima Nuclear Disaster, Discourse & Communication, 8 (3): 299-317.
Türten, Eif (2015), Soma Maden Faciası Karikatürlerinin Değerlendirilmesi: Salih Memecan, Mehmet Çağçağ, Osman Turhan ve Behiç Ak Örnekleri, Gümüşhane Üniversitesi İletişim Fakültesi Elektronik Dergisi, 3 (2): 137-158.
Yurdigül, Aslı (2014), Olumsuz Olayların Televizyon Ana Haber Bültenlerinde Sunumu: Soma Faciası‟ Üzerine Bir İnceleme Çalışması, Gümüşhane Üniversitesi İletişim Fakültesi Elektronik Dergisi, 2 (4): 71-99.
http://www.dorduncukuvvet.com/tiraj-raporu/5993-secim-bitti-tirajlar-dususe-gecti-.html (15.02.2016).