YAYIMCININ PLANI ÇERÇEVESİNDE ESER MEYDANA GETİRİLMESİ (TBK m. 501) HÂLİNDE ESER ÜZERİNDEKİ HAK SAHİPLİĞİ SORUNU

Bir veya birkaç kişinin yayımcının belirlediği plan çerçevesinde bir eser meydana getirmesi hâlinde, TBK m. 501, “sözleşme konusu malî haklar”ın yayımcıya ait olduğunu ifade etmektedir. İlk bakışta, yaratma gerçeği ilkesiyle ve FSEK m. 8/I, m. 18/II ve m. 18/III hükümleriyle çelişir gibi görünen TBK m. 501’de, aslında bir örtülü boşluk mevcuttur. Bu örtülü boşluk, hükmün uygulama alanının, hükmün amacına uygun olarak, yayımcının planı çerçevesinde eser meydana getiren kişilerin bu süreçte yaratıcı bir faaliyet sergilemedikleri, sadece yardımcı kişi olarak kabul edildikleri hâllerle sınırlandırılmasıyla doldurulmalıdır. Yayımcının tüzel kişi olduğu hâllerde, hukuk kuralların çatışmasına ilişkin ilkeler dikkate alınarak, TBK m. 501’e nazaran önceki tarihli özel hüküm olan FSEK m. 18/II’nin öncelikle uygulanması yoluna gidilmelidir. Bununla birlikte, TBK m. 501’in; yayımcının çoğaltma ve yayma yükümlülüğü altında olmadığını belirten ve eser üzerindeki hak sahipliği sorununun çözümünü Fikir ve Sanat Eserleri Kanunu’na bırakan, eser siparişi sözleşmelerine ilişkin genel bir düzenleme olarak yeniden şekillendirilmesi isabetli olur.

The Problem of Authorship of a Work on a Project Originated by the Publisher (Turkish Code of Obligations Art. 501)

Where one or more authors accept a commission to work on a project originated by a publisher, Turkish Code of Obligations Art. 501 provides that the economic rights, which constitute the subject matter of the contract, belong to the publisher. Although at first sight this provision may seem to be conflicting with the “principle of creativity” and Law on Intellectual and Artistic Works Art. 8 para. 1, Art. 18 para. 2 and Art. 18 para. 3, there is actually a hidden loophole. This hidden loophole should be closed through limiting the scope of application of the provision to those cases where the authors, who accept a commission to work on a project by a publisher, do not engage in any creative activity and are recognized only as assistants. In cases where the publisher is a legal person, taking into consideration the principles “lex posterior derogat legi priori” and “lex specialis derogat legi generali”, Law on Intellectual and Artistic Works Art. 18 para. 2, which is the previously enacted and more spesific provision compared to Turkish Code of Obligations Art. 501, should be primarily applied. However, Turkish Code of Obligations Art. 501 should still be reformulated as a general provision which provides that the publisher does not have the obligations to reproduce or distribute the work and leaves the solution of the problem of authorship to the Law on Intellectual and Artistic Works.

PDF

___

Alder, Daniel ; Urhebervertragsrecht, 6. Teil: Bestimmung von Art und Umfang der Rechte des Arbeitgebers, Hrsg. Magda Streuli-Youssef, Zürich 2006.
Altaş, Hüseyin ; Medeni Hukuk Başlangıç Hükümleri, Ankara 2014.
Aral, Fahrettin/ Ayrancı, Hasan ; Borçlar Hukuku Özel Borç İlişkileri, 10. Bası, Ankara 2014.
Ateş, Mustafa ; Fikir ve Sanat Eserleri Üzerindeki Hakların Kapsamı ve Sınırlandırılması, Ankara 2003.
Ayiter, Nuşin ; Hukukta Fikir ve Sanat Ürünleri, 2. Bası, Ankara 1981.
Aydoğdu, Murat/Kahveci, Nalan ; Türk Borçlar Hukuku Özel Borç İlişkileri (Sözleşmeler Hukuku), 2. Bası, Ankara 2014.
Barrelet, Denis/Egloff, Willi ; Das neue Urheberrecht, 3. Aufl., Bern. 2008.
Baygın, Cem ; “Fikri Hukukta Yaratıcı Eser Sahibi ve Eser Üzerindeki Mali Hakları Kullanmaya Kanunen Yetkili Sayılan Kişiler”, Prof. Dr. Ömer Teoman’a 55. Yaş Günü Armağanı, C. I, İstanbul 2002, s. 145-174.
Becker, Hermann ; Kommentar zum Schweizerischen Zivilgesetzbuch, Bd. VI/2: Obligationenrecht - Die einzelnen Vertragsverhältnisse (Art. 184 - 551 OR), Bern 1934.
Bellican, Cüneyt ; Fikri Hukukta Manevi Haklar ve Manevi Hakların Korunması, Yayımlanmamış Doktora Tezi, İstanbul 2008.
Bilge, Necip ; Borçlar Hukuku Özel Borç Münasebetleri, Ankara 1971.
Breitschmid, Peter ; Orell Füssli Kommentar: OR Kommentar Schweizerisches Obligationenrecht, 2. Aufl., Hrsg. Jolanta Kren Kostkiewicz/Peter Nobel/Ivo Schwander/Stephan Wolf, Zürich 2009, Art. 393.
Cinoğlu, Funda ; Eser Üzerinde İşverenin Hak Sahipliği, Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi, İstanbul 2010.
Dural, Mustafa/ Sarı, Suat ; Türk Özel Hukuku C. I: Temel Kavramlar ve Medenî Kanunun Başlangıç Hükümleri, 9. Bası, İstanbul 2014.
Edis, Seyfullah ; Medenî Hukuka Giriş ve Başlangıç Hükümleri, 4. Bası, Ankara 1989.
Erel, Şafak N. ; Türk Fikir ve Sanat Hukuku, 3. Bası, Ankara 2009.
Eren, Fikret ; Borçlar Hukuku Özel Hükümler, 2. Bası, Ankara 2015.
Franko, Nisim İ. ; Türk Borçlar Kanununa Göre Yayın Sözleşmesinin Hükümleri, Ankara 1981.
Gauch, Peter ; Der Werkvertrag, 4. Aufl., Zürich 1996.
Giritlioğlu, Neclâ ; Yayın Sözleşmesi, İstanbul 1967.
Gökyayla, K. Emre ; “Fikir ve Sanat Eserleri Kanunu’nda Yapılan Değişikliklerin Değerlendirilmesi”, DEÜHFD, C. VII, S. 1, 2005, s. 1-28 (Gökyayla, Değişiklikler).
Gökyayla, K. Emre ; Telif Hakkı ve Telif Hakkının Devri Sözleşmesi, 2. Bası, Ankara 2001 (Gökyayla, Telif Hakkı).
Guhl, Theo/Koller, Alfred/Schnyder, Anton K./Druey, Jean Nicolas; Das Schweizerische Obligationenrecht, 9. Bası, Zürich 2000.
Hatemi, Hüseyin/ Serozan, Rona/ Arpacı, Abdülkadir ; Borçlar Hukuku Özel Bölüm, İstanbul 1992.
Hilty, Reto M. ; Basler Kommentar, Obligationenrecht I (Art. 1-529 OR), 5. Aufl., Hrsg. Heinrich Honsell/Nedim Peter Vogt/Wolfgang Wiegand, Basel 2011, Art. 380-393 OR.
Hirsch, Ernst E. ; Hukuki Bakımdan Fikri Say, İstanbul 1943.
Hochreutener, Inge ; Verlagsrecht, Hrsg. Magda Streuli-Youssef, Zürich 2006 (Hochreutener, Urhebervertragsrecht).
Hochreutener, Inge ; Zürcher Kommentar zum schweizerischen Zivilrecht, Bd. V/2e: Der Verlagsvertrag (Art. 380-393 OR), 4. Aufl., Hrsg. Jörg Schmid, Zürich 2011 (Hochreutener, ZK).
Isenschmid, Adolf ; Das Verlagsrecht an Werken der bildenden Kunst und der Verlagsvertrag, Bern 1912.
Karahan, Sami/ Suluk, Cahit/ Saraç, Tahir/ Nal, Temel ; Fikri Mülkiyet Hukukunun Esasları, 4. Bası, Ankara 2015.
Karaman Coşgun, Özlem ; “Fikir ve Sanat Eserleri Kanunu Kapsamında İşveren ve Tayin Edenin Eser Üzerindeki Hakları”, MÜHF-HAD, C. XIII, S. 1-2, 2007, s. 37-57.
Kılıçoğlu, Ahmet M. ; Sınai Haklarla Karşılaştırmalı Fikri Haklar, 2. Bası, Ankara 2013 (Kılıçoğlu, Fikri Haklar).
Kılıçoğlu, Ahmet M. ; “Telif Hakkı ve Yayın Sözleşmesinden Ayırdedilmesi”, FMR, C. I, S. 1, 2001, s. 43-49 (Kılıçoğlu, Telif Hakkı).
Kırca, Çiğdem ; “Örtülü (Gizli) Boşluk ve Bu Boşluğun Doldurulması Yöntemi Olarak Amaca Uygun Sınırlama (Teleologische Reduktion)”, AÜHFD, C. L, S. 1, 2001 (s. 91-119).
Mackensen, Jürgen ; Der Verlagsvertrag im internationalen Privatrecht, Bonn 1964.
Müller, Josef ; Der Verlagsvertrag nach schweizerischem Recht, Bern 1905.
Oğuzman, M. Kemal/ Barlas, Nami ; Medenî Hukuk, 20. Bası, İstanbul 2014.
Okutan Nilsson, Gül ; “Türk Fikir ve Sanat Eserleri Hukukunda Tüzel Kişinin Eser Sahipliği Sorunu”, Uğur Alacakaptan’a Armağan, C. II, İstanbul 2008, s. 469-500.
Öztan, Fırat ; Fikir ve Sanat Eserleri Hukuku, Ankara 2008.
Rehbinder, Manfred ; Schweizerisches Urheberrecht, 3. Aufl., Bern 2000 (Rehbinder, Schweizerisches Urheberrecht).
Rehbinder, Manfred ; Urheberrecht, 14. Aufl., München, 2006 (Rehbinder, Urheberrecht).
Reutter, Mark. A ; Urhebervertragsrecht, § 5: Urheberrechtlicher Werkvertrag, Hrsg. Magda Streuli Youssef, Zürich 2006.
Schack, Haimo ; Urheber- und Urhebervertragsrecht, 4. Aufl., Tübingen 2007.
Schricker, Gerhard ; Verlagsrecht, 3. Aufl., München 2001.
Serozan, Rona ; Medeni Hukuk, İstanbul 2011.
Streuli-Youssef, Magda ; Handkommentar zum Schweizer Privatrecht, Vertragsverhältnisse Teil 2 (Art. 319-529 OR), 2. Aufl., Hrsg. Claire Huguenin/Markus Müller-Chen/Daniel Girsberger, Zürich 2012, Art. 380-393 OR.
Suluk, Cahit/Orhan, Ali ; Uygulamalı Fikri Mülkiyet Hukuku, C. II, İstanbul 2005.
Şahin, Ayşenur ; Fikri Hukukta Eser Sahibinin Mali Haklarının Korunması, İstanbul 2010.
Tandoğan, Halûk ; Borçlar Hukuku Özel Borç İlişkileri, C. II, 5. Bası, İstanbul 2010.
Tekinalp, Ünal ; Fikri Mülkiyet Hukuku, 5. Bası, İstanbul 2012.
Tunçomağ, Kenan ; Türk Borçlar Hukuku, C. II: Özel Borç İlişkileri, 3. Bası, İstanbul, 1977.
Ulmer-Eilfort, Constanze/Obergfell, Eva Inés ; Verlagsrecht, München 2013, VerlG § 47.
Üstün, Gürsel ; “Fikir ve Sanat Eserleri Kanunu Hükümleri ile Borçlar Kanunu’ndaki Neşir Mukavelesi Arasındaki İlişkiler”, Legal Fikrî ve Sınai Haklar Dergisi, C. I, S. 1, 2005, s. 31-76 (Üstün, Neşir Mukavelesi).
Üstün, Gürsel ; “Fikri Hukukta Eser Sahibi Lehine Yorum İlkesi”, FMR, C. VI, S. 1, 2006, s. 63-119 (Üstün, Yorum).
Üstün, Gürsel ; “FSEK. m. 18 f. 2’deki ‘İşin Mahiyeti’ Sorunsalı ve Bir Yargıtay Kararı’nın Eleştirisi”, FMR, C. V, S. 3, 2005, s. 87-141 (Üstün, İşin Mahiyeti).
Üstün, Gürsel ; “Yargısal Uygulamada Fikri Haklar”, İBD, C. LXXIII, S. 10- 11-12, 1999, s. 954-981 (Üstün, Yargısal Uygulama).
Wegner, Konstantin ; Beck’scher Online-Kommentar Urheberrecht, 13. Aufl., Hrsg. Hartwig Ahlberg/Horst-Peter Götting, München 2016, § 47.
Yavuz, Cevdet/Acar, Faruk/ Özen, Burak ; Türk Borçlar Hukuku Özel Hükümler, 10. Bası, İstanbul 2014.
Yavuz, Levent/Alıca, Türkay/Merdivan, Fethi ; Fikir ve Sanat Eserleri Kanunu Yorumu, C. I, Ankara 2013.
Yavuz, Nihat ; 6098 Sayılı Türk Borçlar Kanunu Şerhi, C. II, Ankara 2013.
Yıldız, Özge ; “Çalışanların Meydana Getirdiği Eserler”, İÜHFM, C. LXXII, S. 2, 2014, s. 497-540.
Yusufoğlu, Fülürya ; “Eseri Meydana Getirenlerin Mali Hak Sahibi Sayılmadıkları Haller”, Bilgi Toplumunda Hukuk: Ünal Tekinalp’e Armağan, C. II, İstanbul 2003, s. 397-413.
Zengin, Hüseyin Kağan ; Eski ve Yeni Türk Borçlar Kanununa Göre Yayım Sözleşmesi, Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Erzurum 2015.
Zevkliler, Aydın/ Gökyayla, K. Emre ; Borçlar Hukuku Özel Borç İlişkileri, 14. Bası, Ankara 2014.
Beck-Online, Erişim: https://beck-online.beck.de/Home.
Das Projekt “Deutschsprachiges Fallrecht” (DFR), http://www.servat.unibe.ch/dfr/dfr_info.html.
Kazancı Mevzuat Bilgi Bankası, Erişim: http://www.kazanci.com/kho2/mbb/giris.htm.
Swisslex, Erişim: https://www.swisslex.ch/.