TÜRK ŞİRKETLER HUKUKUNDA YENİ BİR KURUM: “HÂKİM ŞİRKETİN GÜVENDEN DOĞAN SORUMLULUĞU” (TTK TASARISI m. 209): İSVİÇRE FEDERAL MAHKEMESİ KARARLARI IŞIĞINDA BİR DEĞERLENDİRME

Şirketler topluluğu hukukunu Türk Hukukunda ilk kez düzenleyen TTK Tasarısı‟nın bu bağlamdaki önemli hükümlerinden birisi de 209. maddedir. Buna göre “hâkim şirket, topluluk itibarının, topluma veya tüketiciye güven veren bir düzeye ulaştığı hâllerde, bu itibarın kullanılmasının uyandırdığı güvenden sorumludur”. Türkiye böylece Kara Avrupası Hukuk Sisteminde topluluk güven sorumluluğunu yasal olarak düzenleyen ilk ülke olacaktır. M. 209, İsviçre Federal Mahkemesi‟nin 1994 yılında verdiği ve bu hususta temel içtihat kabul edilen Wibru/Swissair Kararı‟nda yer alan ilkelere dayanmaktadır. Federal Mahkeme c.i.c. sorumluluğuna dayanan güven sorumluluğunu (Vertrauenshaftung) konzern ilişkilerine uygulamış ve topluluk güven sorumluluğu kurumunu (Konzernvertrauenshaftung) geliştirmiştir. Çalışmada topluluk güven sorumluluğu konusunda İsviçre‟de ileri sürülen görüşler ve mahkeme kararları dikkate alınarak Tasarı m. 209‟un anlam, kapsam ve özellikle uygulama şartları incelenmiştir

A New Institution in Turkish Company Law: “The Liability of the Parent Company for the Confidence (similar to the Doctrine of Constructive Fiduciary Duty in Anglo-Saxon Law)” (Art. 209 Bill of TCC): An Evaluation in Light of the Judgments of Federal Supreme Court of Switzerland

The Draft TCC regularizes the law of corporate groups for the first time in Turkish law. Its relevant article is Art. 209, according to which “the parent company is liable for the confidence results from the use of the reputation when the reputation of corporate groups ensures confidence for the society and customers.” Turkey will be the first state in continental Europe to regulate the liability of the confidence in corporate groups with a code provision. Art. 209 is based on the Wibru/Swissair case of the Switzerland Supreme Court in 1994 which is regarded as the leading case. The Swiss Supreme Court applied the doctrine of the liability of the confidence based on the doctrine of confidence in corporate groups to corporate groups relations and generated the doctrine of the liability of the confidence of corporate groups (similar to the Anglo-Saxon doctrine of constructive fiduciary duty). This study investigates the meaning, the scope and especially the conditions of applying of Art. 209, taking into consideration discussions and judgments in Switzerland on the topic of the doctrine of the liability of the confidence in corporate groups

___

  • AKER, Halit: “Hâkim ĠĢletme Ġle Bağımlı ġirket Arasındaki Hukukî ĠliĢki ve Hâkim ĠĢletmenin Sadakat Borcu”, BATĠDER, C. XXII, Y. 2003, S. 2, s. 153 vd.
  • ARKAN, Sabih: Ticarî ĠĢletme Hukuku, 6. Baskı, Ankara, 2001.
  • AYHAN, Rıza: Limited ġirketlerde Ortakların Sorumluluğu, Ġstanbul, 1992.
  • AYTAÇ, Zühtü: “Bağlı ĠĢletmeler Hukuku ve Türk Hukukundaki Görünüm”, BATĠDER, C. VIII, S. 4, s. 97 vd.
  • BERGER, Bernhard: “Zur Unterscheidung zwischen Rechtsscheinhaftung und Vertrauenshaftung”, recht (Zeitschrift für juristische Ausbildung und Praxis), 2002/6, s. 201 vd.
  • BOYACIOĞLU, Cumhur: Konzern Kavramı, Ankara, 2006.
  • BÖCKLI, Peter: Schweizer Aktienrecht, 3. Aufl., Zürich vd., 2004.
  • BUCHER, Eugen: Schweizerisches Obligationenrecht, AT, 2. Aufl., Zürich, 1988.
  • BUCHER, Eugen: “Was man aus einem Fall “Putativ-Vertrauenshaftung” lernen kann?” -BGE vom 7.1.1999 (“Monte Rosa-Fall”) ist Anlass weder zu Begeisterung noch Empörung ob der sog. Vertrauenshaftung- ”, recht, 2/2001, s. 65 vd.
  • BUCHER, Eugen: “Vertrauenshaftung: Was? Woher? Wohin?”, in: Festschrift für Hans-Peter WALTER zum 60. Geburtstag, Bern, 2005, s. 231 vd.
  • von BÜREN, Roland: Konzernrecht (Skript), Bern, 1999, s. 35-36, http://skripte.kuechler-law.ch/pdf/konzernrecht.pdf (eriĢim tarihi: 23.11.2007).
  • von BÜREN, Roland: “Die einheitliche Leitung im Konzern: Einordnungskonzept oder Aushandlungskonzept”, in Festschrift für Peter BÖCKLI zum 70. Geburtstag, Zürich vd. 2006, s. 429 vd.
  • CANARIS, C. Wilhelm: Handelsrecht, 23. Aufl., München, 2000.
  • von der CRONE, Hans Caspar/WALTER, Maria: “Konzernerklärung und Konzernverantwortung”, SZW (Schweizerische Zeitschrift für Wirtschaftsrecht), 2/2001, s. 53 vd.
  • CYRILL, Diem: Haftungsbegründende Erklärungen im Rahmen der Haftung aus erwecktem Konzernvertrauen, www.cyrill-diem.ch/fileadmin/Dateien/MASTERARBEIT_CYRILL_DIEM_-_2005.doc (eriĢim tarihi: 22.01.2008).
  • ÇAMOĞLU, Ersin: Anonim Ortaklık Yönetim Kurulu Üyelerinin Hukuki Sorumluluğu, 2. Bası, Ġstanbul, 2007.
  • DRÜKE, Heiner: Die Haftung der Muttergesellschaft für Schulden der Tochtergesellschaft, Eine Untersuchung nach deutschem und USamerikanischem Recht), Diss., Köln vd., 1990.
  • DRUEY, Jean Nicolas: “«Konzernvertrauen»”, in: Festschrift für Marcus LUTTER, Köln, 2000, s. 1069 vd.
  • DRUEY, Jean Nicolas: “Der Entwurf für ein türkisches Konzernrecht in rechtsvergleichender Sicht”, Bilgi Toplumunda Hukuk, Ünal TEKĠNALP‟e Armağan, C. 1, Ġstanbul, 2003, s. 321 vd.
  • EDĠS, Seyfullah: Medeni Hukuka GiriĢ ve BaĢlangıç Hükümleri, 3. Baskı, Ankara, 1987.
  • EREN, Fikret: Borçlar Hukuku, Genel Hükümler, 10. Baskı, Ġstanbul, 2008.
  • ESENER, Turhan: “Borçlar Hukuku Sistemimize Göre Akitlerin Ġn‟ikadında Ġtimat Prensibinin Ehemmiyeti”, AÜHFD, Y. 1952, C. IX, S. 3-4, s. 166 vd.
  • GAUCH, Peter: “Grundbegriffe des ausservertraglichen Haftpflichtrechts”, recht, 6/1996, s. 225 vd.
  • GAUCH, Peter: “Der Schätzer und die Dritten-methodisches zu BGE 130 III 345 ff. Zur Deliktshaftung und zu den Haftungsfiguren der vertraglichen Drittschutzwirkung, der Culpa- und der Vertrauenshaftung”, in: Norm und Wirkung, Festschrift für Wolfgang WIEGAND, Bern, 2005, s. 823 vd.
  • GONZENBACH, Rainer: “Senkrechtsstart oder Bruchlandung? – Unvertraute Vertrauenshaftung aus «Konzernvertrauen»”, recht, 3/1995, s. 117 vd.
  • HANDSCHIN, Lukas: Der Konzern im geltenden schweizerischen Privatrecht, Zürich, 1994.
  • HONSELL, Heinrich: “Haftung aus “Konzernvertrauen” im schweizerischen Recht”, in: Gedächtnisschrift für Jürgen SONNENSCHEIN, Berlin, 2003, s. 661 vd.
  • KILIÇOĞLU, Ahmet: Borçlar Hukuku, Genel Hükümler, 6. Bası, Ankara, 2005.
  • KINACIOĞLU, Naci: Kıymetli Evrak Hukuku, 4. Bası, Ankara, 1993.
  • KIRCA, Ġsmail: “Kredi Teminatı Aracı Olarak Himaye Beyanı”, AÜHFD, Y. 1995, C. 44, S. 1-4, s. 451 vd.
  • KOCH, Jens: Die Patronatserklärung, Habil., Tübingen, 2005.
  • LORANDI, Franco: “Haftung für reinen Vermögensschaden”, recht, 1/1990, s. 19 vd.
  • LOSER, Peter: “Die Vertrauenshaftung in der Praxis”, in: Tagungsband Recht aktuell 2006, (Aktuelle Entwicklungen im Haftpflichtrecht), Bern, 2006, s. 23 vd.
  • LUTTER, Markus: “Haftung aus Konzernvertrauen?”, in: Gedächtnisschrift für Brigitte KNOBBE-KEUK, Köln 1997, s. 229 vd.
  • MEDICUS, Dieter: Bürgerliches Recht, 17. Aufl., Köln vd., 1996.
  • MEIER-HAYOZ, Arthur/FORSTMOSER, Peter: Schweizerisches Gesellschaftsrecht, 9. Aufl., Bern, 2004.
  • PALANDT: Bürgerliches Gesetzbuch (BGB), Kommentar, 62. Aufl., München, 2003.
  • von PLANTA, Andreas: Die Haftung des Haupaktionärs, Basel, 1981.
  • POROY, Reha/TEKĠNALP, Ünal/ÇAMOĞLU, Ersin: Ortaklıklar ve Kooperatif Hukuku, 8. Bası, Ġstanbul, 2000.
  • POROY, Reha/TEKĠNALP, Ünal: Kıymetli Evrak Hukuku Esasları, 15. Bası, Ġstanbul, 2001.
  • REHBINDER, Eckard: Konzernaußenrecht und allgemeines Privatrecht, Bad Homburg, 1969.
  • RIEDER, Cyrill: “Vertrag mit Schutzwirkung zugunsten Dritter nach schweizerischem Recht”, HanseLR (Hanse Law Rewiew), Vol. 2, No. 1, 2006, s. 82 vd.
  • SCHMIDT, Karsten: Gesellschaftsrecht, 2. Aufl., Köln vd., 1991.
  • SCHÖNBÄCHLER, Patrick: “Entscheide der Gerichts- und Verwaltungsbehörden des Kantons Schwyz 1994-2005 (EGV-SZ)”, http://schoenbaechler.ch/egv-sz/egv98a2.htm (eriĢim tarihi: 14.12.2007).
  • SEROZAN, Rona: “Edim Yükümlerinden Bağımsız Borç ĠliĢkisi”, MHAD, Y. 1, S. 3, Ġstanbul, 1968 (ayrı bası).
  • SOMMER, Ueli: “Vertrauenshaftung, Anstoss zur Neukonzeption des Haftpflicht- und Obligationsrechts?”, AJP (Aktuelle Juristische Praxis), 9/2006, s. 1031 vd.
  • TANDOĞAN, Haluk: Borçlar Hukuku-Özel Borç ĠliĢkileri, C. II, 4. Bası, Ġstanbul, 1989.
  • TEKĠNAY, S. Sulhi/AKMAN, Sermet/BURCUOĞLU, Halûk/ALTOP, Atillâ: Borçlar Hukuku, Genel Hükümler, 7. Baskı, Ġstanbul, 1993.
  • von TUHR, Andreas: Borçlar Hukuku, C. I-II, (Çev. Cevat EDEGE), Ankara, 1983.
  • ÜLGEN, Hüseyin: Türk Ticaret Hukukunda Hukuki GörünüĢ Nazariyesi (Ticari ĠĢletme Bakımından Uygulama), 2. Baskı, Ġstanbul, 2005.
  • ÜLGEN, Hüseyin/TEOMAN, Ömer/HELVACI, Mehmet/KENDĠGELEN, Abuzer/KAYA, Arslan/ NOMER-ERTAN, Füsun: Ticari ĠĢletme Hukuku, Ġstanbul, 2006.
  • VISCHER, Frank: “10 Jahre neues Aktienrecht-Würdigung aufgrund der Gerichtspraxis”, Der Schweizer Treuhänder, 5/2002, s. 391 vd.
  • WALTER, Hans Peter: “Vertrauenshaftung im Umfeld des Vertrages”, ZBJV (Zeitschrift des Bernischen Juristen Vereins), 4/1996, s. 273 vd.
  • WIEGAND, Wolfgang: Die privatrechtliche Rechtsprechung des Bundesgerichts im Jahre 1994-Obligationenrecht-, ZBJV (Zeitschrift des Bernischen Juristenvereins) 1996, Bd. 132, Heft 4, s. 319 vd.
  • WIEGAND, Wolfgang: “Zur Entwicklung des schweizerischen Schuldrechts, Teil I”, recht, 3/1997, s. 85 vd.
  • http://www.kgm.adalet.gov.tr/turkticaretkanunutasarisi.htm (eriĢim tarihi: 30.05.2005).
  • http://www.kgm.adalet.gov.tr/tbmmtas.htm (eriĢim tarihi: 23.11.2007).
  • http://www.bundesgericht.ch.
  • http://www.hukuki.net/hukuk/index.php?article=1414&type=print-article (eriĢim tarihi: 13.06.2008).