The effect of education supervisor assistants’ organizational justice perceptions on their level of professional burnout

Bu araştırmanın amacı, eğitim müfettiş yardımcılarının örgütsel adalet algılarının, mesleki tükenmişlik düzeylerini yordama gücünü belirlemektir. Araştırmada ilişkisel tarama modelli kullanılmıştır. Araştırmanın evreni Türkiye genelindeki tüm eğitim müfettiş yardımcılarından oluşmaktadır (N=346). Evrenin geneli üzerinde çalışılarak, örneklem alma yoluna gidilmemiştir. Maslach ve Jackson (1981) tarafından geliştirilen, Ergin (1992) tarafından Türkçeye uyarlanan Maslach Tükenmişlik Ölçeği ile Niehoff ve Moorman (1993) tarafından geliştirilen Yıldırım (2002) tarafından Türkçe’ye uyarlanan Örgütsel Adalet Ölçeği, veri toplama aracı olarak kullanılmıştır. Verilerin analizinde çoklu doğrusal regresyon analizi yöntemi kullanılmıştır. Araştırmada dağıtımsal, işlemsel ve etkileşimsel adalet değişkenleri ile duygusal tükenme ve duyarsızlaşma değişkenleri arasında anlamlı bir ilişki olduğu saptanmıştır. Bu nedenle eğitim müfettişleri başkanları, uygulamalarında örgütsel adalete daha çok dikkat etmelidirler.

Eğitim müfettiş yardımcılarının örgütsel adalet algılarının mesleki tükenmişlik düzeylerine etkisi

The purpose of this research is to determine the predictive power of organizational justice perceptions of education supervisor assistants, on the level of their professional burnout. In research, correlational survey model has been used. The population of research consists of all education supervisor assistants in Turkey (N=346). A method to extract sample has not been chosen by working on the population in general. Maslach Burnout Inventory - developed by Maslach and Jackson (1981) and adapted to Turkish by Ergin (1992), and Organizational Justice Scale - developed by Niehoff and Moorman (1993) and adapted to Turkish by Yıldırım (2002) has been used as tools to collect data. Multiple linear regression analysis method has been used in data analysis. A significant relationship has been found between the variables of distributional, procedural, interactional justice and those of emotional exhaustion, depersonalization in research. Therefore, heads of education supervisors should pay attention to organizational justice matter in the practices.

___

  • Altunışık, R., Coşkun, R., Bayraktaroğlu, S. ve Yıldırım, E. (2005). Sosyal Bilimlerde Araştırma Yöntemleri SPSS Uygulamalı. Sakarya: Sakarya Kitabevi.
  • Arabacı, İ. B. ve Akar, H. (2010). Eğitim müfettişlerinin bazı sosyal, demografik ve mesleki özelliklerine göre mesleki tükenmişlik düzeylerinin belirlenmesi. Dicle Üniversitesi Ziya Gökalp Eğitim Fakültesi Dergisi, 15, 78–91.
  • Atalay, D. D. (2007). Denklik duyarlılığı açısından algılanan örgütsel adalet-örgütsel bağlanma ilişkisi. Yayımlanmamış doktora tezi, Ankara Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Ankara.
  • Aydın, I. & Karaman-Kepenekci, Y. (2008). Principals’ opinions of organisational justice in elementary schools in Turkey. Journal of Educational Administration, 46 (4), 497-513.
  • Balcı, A. (2005). Sosyal Bilimlerde Araştırma Yöntem, Teknik ve İlkeler. Ankara: Pegem A Yayıncılık.
  • Balay, R. ve Engin, A. (2007). GAP Bölgesinde görev yapan ilköğretim müfettişlerinin tükenmişlik düzeyi üzerine bir araştırma. Ankara Üniversitesi Eğitim Bilimleri Fakültesi Dergisi, 40 (2), 205–232.
  • Betoret, F. D. (2006). Stressors, self-efficacy, coping resources, and burnout among secondary school teachers in Spain. Educational Psychology, 26 (4), 519–539.
  • Büyüköztürk, Ş. (2002). Sosyal Bilimler İçin Veri Analizi El Kitabı. Ankara: Pegem A Yayıncılık.
  • Büyüköztürk, Ş., Çakmak, E. K., Akgün, Ö. E., Karadeniz, Ş. ve Demirel, F. (2008). Bilimsel Araştırma Yöntemleri. Ankara: Pegem Akademi.
  • Budak, G. ve Sürgevil, O. (2005). Tükenmişlik ve tükenmişliği etkileyen örgütsel faktörlerin analizine ilişkin akademik personel üzerinde bir uygulama. D.E.Ü.İ.İ.B.F. Dergisi, 20 (2), 95–108
  • Cevizci, A. (2010). Felsefeye Giriş. Ankara: Nobel Yayın Dağıtım. Chan, M. (2000). Organizational justice theories and landmark cases. The International Journal of Organizational Analysis, 8 (1), 68–88.
  • Cohen, L. Manion, L. & Morrison, K. (2005). Research Methods in Education. London and New York: RoutledgeFalmer.
  • Cohen-Charash, Y. & Spector, P. E. (2001). The role of justice in organizations: A meta-analysis. Organizational Behavior and Human Decision Processes, 86 (2), 278–321.
  • Colquit, J. A., Conlon, D. E., Wesson, M. J., Porter, C. O. L. H. & Ng, K. Y. (2001). Justice at the millennium: A meta-analytic review of 25 years of organizational justice research. Journal of Applied Psychology, 86 (3), 425–445.
  • Çakır, T. (2009). Örgütsel iklim ve adaletin tükenmişlikle olan ilişkisi: Kadıköy İlçesi örneği. Yayımlanmamış yüksek lisans tezi. Yeditepe Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, İstanbul.
  • Çilenti, K. (1994). Eğitim Teknolojisi ve Öğretim. Ankara: Kadıoğlu Matbaası.
  • Çokluk, Ö., Şekercioğlu, G. ve Büyüköztürk, Ş. (2010). Sosyal Bilimler İçin Çok Değişkenli İstatistik SPSS ve Lisrel Uygulamaları. Ankara: Pegem Akademi.
  • Ergin, C. (1992). Doktor ve hemşirelerde tükenmişlik ve Maslach Tükenmişlik Ölçeği’nin uyarlanması. VII. Ulusal Psikoloji Kongresi Bilimsel Çalışmaları, R. Bayraktar ve İ. Dağ (Editörler). Ankara: VII. Ulusal Psikoloji Kongresi Düzenleme Kurulu ve Türk Psikologlar Derneği Yayını, 143–154.
  • Erkanlı, H. (2009). Örgütsel adalet ve kültür ilişkisi: Türkiye’de faaliyet gösteren bazı işletmelerde karşılaştırmalı bir araştırma. Yayımlanmamış doktora tezi. Ankara Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Ankara.
  • Folger, R. & Cropanzano, R., (1998). Organizational Justice and Human Resource Management. California / London: SAGE Publications.
  • Girgin, G. (1995). İlkokul öğretmenlerinde meslekten tükenmişliğin gelişimini etkileyen değişkenlerin analizi ve bir model önerisi. Yayımlanmamış doktora tezi, Dokuz Eylül Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, İzmir.
  • Girgin, G. (2010). Öğretmenlerde tükenmişliğe etki eden faktörlerin araştırılması. Elektronik Sosyal Bilimler Dergisi, 9 (32), 32–48.
  • Greenberg, J. (1990). Organizational justice: Yesterday, today, and tomorrow. Journal of Management, 16 (2), 399–432.
  • Gürpınar, G. (2006). An empirical study of relationships among organizational justice, organizational commitment, leader-member exchange, and turnover intention. Yayımlanmamış yüksek lisans tezi, Yeditepe Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, İstanbul.
  • Halbesleben, J. R. B. & Buckley, M. R. (2004). Burnout in organizational life. Journal of Management, 30 (6), 859-879.
  • Irak, D. U. (2004). Örgütsel adalet: Ortaya çıkışı, kuramsal yaklaşımlar ve bugünkü durumu. Türk Psikoloji Yazıları, 7 (13), 25–43.
  • Izgar, H. (2003). Okul Yöneticilerinde Tükenmişlik. Ankara: Nobel Yayın Dağıtım.
  • Kalaycı, Ş. (Ed.). (2009). SPSS Uygulamalı Çok Değişkenli İstatistik Teknikleri. Ankara: Asil Yayın Dağıtım Ltd. Şti..
  • Kan, Ü. D. (2008). Bir grup okulöncesi öğretmeninde tükenmişlik durumunun incelenmesi. Kastamonu Eğitim Dergisi, 16 (2), 431–438.
  • Karaman, P. (2009). Örgütsel adalet algısı ile tükenmişlik arasındaki ilişkinin incelenmesine yönelik öğretmenler üzerinde bir uygulama. Yayımlanmamış yüksek lisans tezi. Yıldız Teknik Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, İstanbul.
  • Kwak, A. (2006). The relationship of organizational injustice with employee burnout and counterproductive work behaviors: Equity sensitivity as a moderator. Doctoral dissertation, Central Michigan University. (UMI Number: 3204042)
  • Laçinoğlu, Z. (2010). İlköğretim okulu öğretmenlerinin örgütsel adalet algıları ile bazı örgütsel davranışlar arasındaki ilişki. Yayımlanmamış yüksek lisans tezi. Sakarya Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Sakarya.
  • Lambert, E. G., Hogan, N. L., Jiang, S., Elechi, O. O., Benjamin, B. Morris, A., et al. (2010). The relationship among distributive and procedural justice and correctional life satisfaction, burnout, and turnover intent: An exploratory study. Journal of Criminal Justice, 38 7-16.
  • Liljegren, M. & Ekberg, K. (2009). The associations between perceived distributive, procedural, and interactional organizational justice, self- rated health and burnout. Work: A Journal of Prevention, Assessment and Rehabilitation, 33, 43–51.
  • Maslach, C. & Jackson, S. E. (1981). The measurement of experienced burnout. Journal of Occupational Behavior, 2, 99–113.
  • Maslach, C. & Leiter, M. P. (2008). Early predictors of job burnout and engagement. Journal of Applied Psychology, 93 (3), 498–512.
  • Maslach, C., Schaufeli, W. B. & Leiter, M. P. (2001). Job burnout. Annu. Rev. Psychol., 52, 397-422.
  • MEB (1999). Milli Eğitim Bakanlığı İlköğretim Müfettişleri Başkanlıkları Yönetmeliği. Tebliğler Dergisi, 2505.
  • MEB (2011). Milli Eğitim Bakanlığı Eğitim Müfettişleri Başkanlıkları Yönetmeliği. Resmi Gazete, 27974.
  • Meydan, C. H., Basım, H. N. ve Çetin, F. (2011). Örgütsel adalet algısı ve örgütsel bağlığın tükenmişlik üzerine etkisi: Türk kamu sektöründe bir araştırma. Bilig, 57, 175–200.
  • Moorman, R. (1991). Relationship between organizational justice and organizational citizenship behaviors: Do fairness perceptions influence employee citizenship? Journal of Applied Psychology, 76 (6), 845–855.
  • Niehoff, B. P. & Moorman, R. H. (1993). Justice as a mediator of the relationship between methods of monitoring and organizational citizenship behavior. Academy of Management Journal, 36 (3): 527– 556.
  • Nowakowski, J. M., & Conlon, D. E. (2005). Organizational justice: Looking back, looking forward. International Journal of Conflict Management, 16 (1), 4-29.
  • Özmen, F. ve Şahin, Ş. (2010). İlköğretim müfettişlerinin soruşturma görevini yerine getirirken karşılaştıkları sorunlar. Dicle Üniversitesi Ziya Gökalp Eğitim Fakültesi Dergisi, 15, 92–109.
  • Peker, R. (2002). İlköğretim okullarında görev yapan öğretmenlerin mesleki tükenmişliklerine etki eden bazı faktörler. Uludağ Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 15 (1), 305–318.
  • Polat, S. (2007). Ortaöğretim öğretmenlerinin örgütsel adalet algıları, örgütsel güven düzeyleri ile örgütsel vatandaşlık davranışları arasındaki ilişki. Yayımlanmamış doktora tezi. Kocaeli Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Kocaeli.
  • Polat, S. ve Celep, C. (2008). Ortaöğretim öğretmenlerini örgütsel adalet, örgütsel güven, örgütsel vatandaşlık davranışlarına ilişkin algıları. Kuram ve Uygulamada Eğitim Yönetimi, 54, 307–331.
  • Sağlam-Arı, G. ve Çına-Bal, E. (2008). Tükenmişlik kavramı: Birey ve örgütler açısından önemi. Yönetim ve Ekonomi, 15 (1), 131–147.
  • Schmiesing, R. J., Safrit, R. D. & Gliem, J. A. (2003). Factors affecting OSU Extension Agents’ perceptions of organizational justice and job satisfaction. Journal of International Agricultural and Extension Education, 10 (2), 25–33.
  • Söbü, A. (2005). İlköğretim müfettişlerinin sorunları: IV. Hizmet bölgesi örneği. Yayımlanmamış yüksek lisans tezi. Cumhuriyet Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Sivas.
  • Söyük, S. (2007). Örgütsel adaletin iş tatmini üzerine etkisi ve İstanbul ilindeki özel hastanelerde çalışan hemşirelere yönelik bir çalışma. Yayımlanmamış doktora tezi. İstanbul Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, İstanbul.
  • Töremen, F. ve Tan, Ç. (2010). Eğitim örgütlerinde adalet: Kavramsal bir çözümleme. Dicle Üniversitesi Ziya Gökalp Eğitim Fakültesi Dergisi, 14, 58–70.
  • Tümkaya, S. (2000). Akademik tükenmişlik ölçeğinin geliştirilmesi. Hacettepe Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 19, 128–133.
  • Uğurlu, C.T. (2009). İlköğretim okulu öğretmenlerinin örgütsel bağlılık düzeylerine yöneticilerinin etik liderlik ve örgütsel adalet davranışlarının etkisi. Yayımlanmamış doktora tezi. İnönü Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Malatya.
  • Ünal, A. ve Kantar, Ş. (2011). İlköğretim denetçi yardımcılarının sorunları. İlköğretim Online, 10 (1), 180–196, [Online]: http://ilkogretim- online.org.tr
  • Yazıcıoğlu, Y. ve Erdoğan, S. (2004). SPSS Uygulamalı Bilimsel Araştırma Yöntemleri. Ankara: Detay Yayıncılık.
  • Yazıcıoğlu, İ. ve Topaloğlu, I. G. (2009). Örgütsel adalet ve bağlılık ilişkisi. Konaklama işletmelerinde bir uygulama. İşletme Araştırmaları Dergisi, 1 (1), 3–16.
  • Yeniçeri, Ö., Demirel, Y. ve Seçkin, Z. (2009). Örgütsel adalet ile duygusal tükenmişlik arasındaki ilişki: İmalat sanayi çalışanları üzerine bir araştırma. KMÜ İİBF Dergisi,16, 83–99.
  • Yıldırım, F. (2002). Çalışma yaşamında örgütsel bağlılık ve örgütsel adalet ilişkisi. Yayımlanmamış doktora tezi, Ankara Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Ankara.
  • Yıldırım, F. (2003). Çalışma yaşamında örgütsel bağlılık ile örgütsel adalet, örgüt temelli özsaygı ve bazı kişisel ve örgütsel değişkenlerin ilişkisi. Mülkiye Dergisi, 27 (239), 371–402.
  • Yıldırım, F. (2007). İş doyumu ile örgütsel adalet ilişkisi. Ankara Üniversitesi SBF Dergisi, 62(1), 253–278.
  • Yıldırım, M. C. (2009). Yapılandırmacı öğrenme paradigması ilkeleri açısından ilköğretim okullarında öğretimsel denetim uygulamalarının değerlendirilmesi. Yayınlanmamış doktora tezi, İnönü Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Malatya.
  • Yıldırım, M. C., Beycioğlu, K., Uğurlu, C. T. ve Sincar, M. (2011). Eğitim müfettişlerinin görev alanları boyutunda karşılaşılan sorunlar. III. Uluslararası Katılımlı Eğitim Denetimi Kongresi Bildiriler Kitabı (s.483–497). Ankara: Sözkesen Matbaacılık.
  • Yılmaz, A. (2007). İlköğretim müfettişlerinin mesleki görevlerini yerine getirme durumları ile tükenmişlik düzeyleri arasındaki ilişki. Yayımlanmamış doktora tezi. Abant İzzet Baysal Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Bolu.