ORTADOĞULU KADIN GÖZÜNDEN ATATÜRK DÖNEMİNDE KADIN HAKLARI: “MISIR ÖRNEĞİ”

Türkiye'de kadın hakları meselesi Tanzimat ve Meşrutiyet dönemine kadar uzanır. Modernleşme ile birlikte şekillenen Türkiye'deki kadın hakları, Cumhuriyet'in ilanı ve Devrimler ile birlikte Batılı kadınların seviyesine ulaşmış ve hatta kronolojik olarak birçok Batı ülkesini geride bırakmıştır. Cumhuriyet ile birlikte yaşanmaya başlanan toplumsal dönüşüm içerisinde kadınların görünürlüğü artmıştır. Mustafa Kemal Atatürk tarafından eğitim, hukuk ve siyasi haklar alanında yapılan devrimler Türk kadınının hak mücadelesinde çağdaşlarına göre daha hızlı bir şekilde başarıya ulaşmasını sağlamıştır. Türk kadınının toplumsal statüsünün iyileşmesi ve özellikle siyasi haklarını kazanması başta Mısır olmak üzere birçok Ortadoğu ülkesindeki kadınları etkilemiştir. Uluslararası Kadınlar Birliği'nin 12. Kongresini, 1935 yılında İstanbul'da düzenlemesi, Mısırlı kadınların Türkiye'ye olan ilgisini açıkça ortaya koymuştur. Bu makalede dönemin gazete ve dergileri ile anı eserler üzerinden Atatürk döneminde Türkiye'de kadın hakları konusunda yaşanan gelişmelerin Mısır kadınları üzerinde etkisi incelenmiştir.

Anahtar Kelimeler:

Atatürk, Kadın Hakları, Ortadoğu, Türkiye, Mısır, 12.Uluslararası Kadınlar Birliği Kongresi

WOMEN'S RIGHTS IN THE ERA OF ATATÜRK THROUGH THE EYES OF MIDDLE EASTERN WOMEN: “THE CASE OF EGYPT”

The issue of women's rights in Turkey goes back to the Tanzimat and Constitutional era. Women's rights in Turkey, shaped by modernization, reached the level of Western women with the declaration of the Republic of Turkey and the Revolutions, thus surpassing many Western countries chronologically. Turkish women became visible with the social transformation that started with the proclamation of the Republic. The revolutions made by Mustafa Kemal Atatürk in the elds of education, law and political rights made it possible for Turkish women to reach success in their struggle of rights faster than their contemporaries. The improvement of the social status of Turkish women, especially in their political rights, affected women in many Middle Eastern countries, especially women in Egypt. The 12th Congress of the International Union of Women organized in İstanbul in 1935 clearly showed the close attention of Egyptian women to Turkey. In this article, based on the newspapers, magazines and memorial works of that time, the effects of the developments in women's rights in Turkey on Egyptian women were examined.

Keywords:

Atatürk, Women’s Rights, Middleeast, Turkey, Egypt, 12th International Women Congress,

PDF

___

Abadan-Unat, Nermin. Söylemden Protestoya: Türkiye’de Kadın Hareketi’nin Dönüşümü, 75 Yılda Kadınlar ve Erkekler. İstanbul: Tarih Vakfı, 1998.
Al Ahram Weekly 2-8 Eylül 2004.
Al-Ali, Nadje S. The Women’s Movement in Egypt, With Selected References To Turkey, United Nations Research Institute for Social Develpoment Programme on Civil Society and Social Movements. Paper Number 5, April 2002.
Aliye, Fatma. Nisvan-ı İslam. İstanbul: Kesit, 2012.
Arabacı, Hacı Murat. “Millî Mücadelenin Hazırlık Safhasında Halide Edib Adıvar'ın Faaliyetleri ve Mustafa Kemal Atatürk.” Dumlupınar Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi 19 (2007): 271-294.
Atatürk’ün Söylev ve Demeçleri. Ankara: Atatürk Araştırma Merkezi, 1997. C. II.
Badran, Margot. Feminists, Islam and Nation: Gender and the Making of Modern Egypt. New Jersey: Princeton University Press, 1994.
Beckstrand, Lisa. Deviant Women of the French Revolution and the Rise of Feminism. New Jersey: Fairleigh Dickinson University Press, 2009.
Berkes, Niyazi. Türkiye’de Çağdaşlaşma. İstanbul: Yapı Kredi, 2002.
Bulut, Sedef. “Türkçülerin Penceresinden Osmanlı’da Kadın Meselesi̇ Ve Orta Asya Referansı.” Uluslararası Tarih ve Sosyal Araştırmalar Dergisi̇ 10 (2013): 313- 336.
Çakır, Serpil. Osmanlı Kadın Hareketi. İstanbul: Metis, 2016.
Davaz, Aslı. Eşitsiz Kız Kardeşlik, Uluslararası ve Ortadoğu Kadın Hareketleri, 1935 Kongresi ve Türk Kadın Birliği. İstanbul: Türkiye İş Bankası, 2014.
Derviş, Suad. “Biz Türkiye’ye Hayran Olmağa Geldik.” Cumhuriyet Gazetesi 16 Nisan 1935.
--. “Dünya Kadınları Ankara Yolunda.” Cumhuriyet Gazetesi 26 Nisan 1935.
--. “Kadın İçin Hak Beraberliği, İnsanlık İçin Barış̧ İstiyoruz.” Cumhuriyet Gazetesi 19 Nisan 1935.
--. “Kadın Misafirlerimiz.” Cumhuriyet Gazetesi 13 Nisan 1935.
--. “Kadınlar Kongresinde İkinci Gün.” Cumhuriyet Gazetesi 20 Nisan 1935.
--. “Türk Kadınının Zaferi.” Cumhuriyet Gazetesi 19 Nisan 1935.
--. “Uluslararası Kadınlar Kongresi.” Cumhuriyet Gazetesi 3 Nisan 1935.
Emin, Kasım. The Liberation of Women and the New Woman. Cairo: The American University in Cairo Press, 2004.
Fahmy, Khaled. “Women, Medicine, and Power in Nineteenth-Century Egypt.” Remaking Women: Feminism and Modernity in the Middle East. Ed. Lila Abu- Lughod. New Jersey: Princeton University Press, 1998. 47-49.
Feyzioğlu, Turhan. “Atatürk ve Kadın Hakları.” Atatürk Araştırma Merkezi Dergisi II. 6 (1986): 585- 601.
Gelgeç Bakacak, Ayça. “Cumhuriyet Dönemi Kadın İmgesi Üzerine Bir Değerlendirme.” Atatürk Yolu Dergisi 44 (Güz 2009): 634-635.
Güzel, Şehmus. “Tanzimat’tan Cumhuriyet’e Toplumsal Değişim ve Kadın.” Tanzimat’tan Cumhuriyet’e Türkiye Ansiklopedisi. C.3. İstanbul: 1985. 858.
International Alliance of Women, International Alliance of Women Centenary Edition: Equal Rights - Equal Responsibilities 1904-2004. Copy Centre ‘t Gooi, Hilversum, 2004.
İçke, Ayşen. Türkiye’de Kadın Milletvekilleri ve Siyasal Faaliyetleri (1935-1991). Ankara: Atatürk Araştırma Merkezi, 2014.
İnan, Afet. Atatürk ve Türk Kadın Haklarının Kazanılması Tarih Boyunca Türk Kadınının Hak ve Görevleri. İstanbul: Milli Eğitim Bakanlığı, 1982.
Kadın Eserleri Kütüphanesi Bibliyografya Oluşturma Komisyonu. İstanbul Kütüphanelerindeki Eski Harfli Türkçe Kadın Dergileri Bibliyografyası (1869- 1927). İstanbul: Metis, 1993.
Kadıoğlu, Süheyla. Batı Ülkelerinde Kadın Hareketleri/ 20 Yüzyıl ve Kadın. İstanbul: Gri, 2005.
Kaplan, Leyla. Cemiyetler ve Siyasi Teşkilatlarda Türk Kadını. Ankara: Atatürk Araştırma Merkezi, 1998.
Karakışla, Yavuz Selim. Osmanlı İmparatorluğu’nda Savaş Yılları ve Çalışan Kadınlar, Kadınları Çalıştırma Cemiyeti (1916-1923). İstanbul: İletişim, 2015.
Kaymaz, İhsan Şerif. “Türkiye’de Kadının Toplumsal Konumu.” Atatürk Yolu 46 (Güz 2010): 333-366.
Landes, Joan B. Women And The Public Sphere In The Age Of The French Revolution. New York: Cornell University Press, 1990.
L’Egyptienne, Mayıs 1936.
“Mısır Heyeti.” Akşam Gazetesi 6 Nisan 1935.
Moghadam, Valentine. Modernizing Women: Gender and Social Change in the Middle East. London: Lynne Rienner Publishers, 1993.
Nobel Prize Awarded Women. Web. 25 Şubat 2017.
Oruç G. Selin. Türk Kadınlar Birliği (1924-1935). Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi. Hacettepe Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Ankara, 2010.
Ökten, Nazlı. “1935 İstanbul Uluslararası Kadınlar Birliği Kongresi, Otuz Yurdun Kadını.” Tarih ve Toplum Dergisi 219 (2002): 183-187.
Ramdani, Nabila. “Women in the 1919 Egyptian Revolution: From Feminist Awakening to Nationalist Political Activism.” Journal of International Women's Studies 14.2 (2013): 39-52.
Sarısaman, Sadık. “Cumhuriyetin İlk Yıllarında Kadın Kıyafetleri Meselesi.” Atatürk Yolu 21 (Mayıs1998): 101-105.
Serebryakova, Galina. Fransız Devrimi’nde Kadınlar. Çev. Ahmet Açan. İstanbul: Evrensel Basım Yayın, 1998.
Sharawi Lanfranchi, Sania. Casting Of the Veil: The Life of Huda Shaarawi: Egypt's First Feminist. London: I. B. Tauris, 2014.
Sharawie, Houda. Müzzakerat’ül Houda Sharawie. Al Kahire: Muassasat-ul Handavi Lilttaelim Walththakafa, 2013.
Sledziewski, Elisabeth. Dönüm Noktası Olarak Fransız Devrimi, Kadınlar Tarihi. Cilt IV. Ed. Georges Duby ve Michelle Perrot, Çev. Ahmet Fethi. İstanbul: Türkiye İş Bankası, 2005. 39-51.
Thompson, Jason. A History of Egypt: From Earliest Times to the Present. New York: Anchor Books, 2009.
Toprak, Zafer. "1935 İstanbul Uluslararası `Feminizm Kongresi' ve Barış." Düşün 24 (Mart 1986) 24-29.
--. "Halk Fırkası'ndan Önce Kurulan Parti: Kadınlar Halk Fırkası.” Tarih ve Toplum 51 (Mart 1988) 30-31.
--. Türkiye’de Kadın Özgürlüğü ve Feminizm (1908-1935). İstanbul: Tarih Vakfı Yurt Yayınları, 2016.
--. “Türkiye’de Siyaset ve Kadın: Kadınlar Halk Fırkası’ndan Arsıulusal Kadınlar
Birliği Kongresi’ne (1923-1935).” İstanbul Üniversitesi Kadın Araştırmaları Dergisi 2 (1994) 5-13.
Turan, Meryem. “1935 Kongresi Arşivi İlk Uluslararası Kadın Kongresinin Belgeleri.” Toplumsal Tarih 75 (Mart 2000) 37-38.
Türk Filateli Akademisi: Kadın Hakları Cemiyeti 12. Uluslararası Kongresi – 18.04.1935. Web. 1 Mart 2017.
Ulus Gazetesi. 18 Nisan 1935.
Zaman Gazetesi. 13 Nisan 1935.
Zihnioğlu, Yaprak. “Kadın İnkılabı.” Tarih ve Toplum 207 (Mart 2001): 27.