SERAP ALSANCAK, Haydar ALTINKAYNAK, Nigar ÖZGÖNCÜ, MEHTAP KURU, Ece UĞURLUOĞLU, Hacer ÖZGEN

CEPTEN SAĞLIK HARCAMALARININ HAKKANİYET AÇISINDAN DEĞERLENDİRMESİ

Cepten sağlık harcamalarının bir toplumdaki bireyleri ve hanehalklarını hakkaniyet açısından olumsuz etkileme olasılığı vardır. Bu çalışmanın amacı, Türkiye genelinde hanehalklarının sağlık hizmetleri kullanımında yaptıkları cepten harcamaların dikeydeğerlendirilmesidir. Bu amaç kapsamında Türkiye İstatistik Kurumu Hanehalkı Bütçe Araştırması 2003-2005 verileri kullanılarak, toplam 42.867 hanehalkından cepten sağlık harcaması yapan 18.682 hanehalkı (%43,6) araştırma kapsamına alınmıştır. Cepten harcamalarda dikey hakkaniyet incelenen her yıl için ayrı olarak orantı yaklaşımı kullanılarak değerlendirilmiştir. Sonuç olarak, Türkiye’de 2003-2005 yıllarında cepten harcama azalan oranlı bir sağlık finansman kaynağı olmuştur, dolayısıyla cepten harcamalarda hakkaniyet sağlanamamıştır. Cepten harcamalarda hakkaniyetin iyileştirilmesine yönelik sağlık politikalarında değişiklik yapılması gerekmektedir

Anahtar Kelimeler:

Sağlık finansmanı, cepten sağlık harcamaları, hakkaniyet, dikey hakkaniyet

PDF

___

Chaudhuri A., Roy, K. Changes in out of pocket payments for healthcare in Vietnam and its impact on equity in payments, 1992-2002, Health Policy, Elektronik Sürüm (www.sciencedirect.com) (20.10.2007).
Cisse B., Luchin S., Moatti J.P. “Progressivity and horizontal equity in health care finance and delivery: What about Africa?”, Health Policy 2007; 80 (1): 51-68.
Mastilica M., Bozikov J. Out-of-pocket Payments for Health Care in Croatia: Implications for Equity, Croatian Medical Journal 1999; 40 (2): 152-159.
Wagstaff A., Van Doorslaer E., Van der Burg, H., ve ark. Equity in the finance of health care: some further international comparisons, Journal of Health Economics 1999: 18 (3): 263-290.
Mossialos E., Dixon A. Funding Health Care in Europe: the Options. In: Mossialos E., Dixon, A., Figueras J., eds. Funding Health Care: Options for Europe. Buckingham & Philadelphia: Open University Pres, 2002: 272-301
Wagstaff A., Van Doorslaer E. Equity in Health Care Finance and Delivery. In: Culyer, A.J., Newhouse, J.P. eds. North Holland Handbook of Health Economics. North Holland. 2000: 1803- 1863.
WHO. The World Health Report 2000. Health Systems: Improving Performance. WHO, Geneva. 2000.
WHO. Report of the Scientific Peer Review Group on Health Systems Performance Assessment. WHO, Geneva. 2001.
Liaropoulos L., Tragakes E. Public/private financing in the Greek health care system: implications for equity. Health Policy. 1998; 43 (1): 153-169.
Mollahaliloğlu SÜ, Yardım N., Özbay H. Ve ark. Türkiye’de Sağlığa Bakış. Sağlık Bakanlığı Refik Saydam Hıfzıssıhha Merkezi Başkanlığı, Hıfzıssıhha Merkezi Müdürlüğü Ankara. 2007:188.
Sağlık Bakanlığı, Refik Saydam Hıfzıssıhha Merkezi Başkanlığı, Hıfzıssıhha Mektebi Müdürlüğü. Türkiye Ulusal Sağlık Hesapları 1999-2000. 2004. Ankara, İ. Aygün Ofset.
Tokat M. Türkiye Sağlık Harcamaları ve Finansmanı 1992-1996, Sağlık Bakanlığı, Sağlık Projesi Genel Koordinatörlüğü, Ankara. 1998.
Tokat M. Türkiye Sağlık Harcamaları ve Finansmanı 1997, Sağlık Bakanlığı, Sağlık Projesi Genel Koordinatörlüğü, Ankara. 2001.
Tokat M. Türkiye Sağlık Harcamaları ve Finansmanı 1998, Sağlık Bakanlığı, Sağlık Projesi Genel Koordinatörlüğü, Ankara. 2001.
(http://www.ssk.gov.tr/sskdownloads/anasayfa/istatistik/istatistik2006, 03.02.2008).
“5222 Sayılı Ödeme Gücü Olmayan Vatandaşların Tedavi Giderlerinin Yeşil Kart Verilerek Devlet Tarafından Karşılanması Hakkında Kanunda Değişiklik Yapılmasına Dair Kanun” T.C. Resmi Gazete 25529, 21 Temmuz 2004.
“5535 Sayılı Bazı Kanun ve Kanun Hükmünde Kararnamelerde Değişiklik Yapılmasına Dair Kanun” T.C. Resmi Gazete 25798, 27 Nisan 2005.
“5072 Sayılı Dernek ve Vakıfların Kamu Kurum ve Kuruluşları ile İlişkilerine Dair Kanun” T.C. Resmi Gazete 25361, 29 Ocak 2004.
Başara B.B. Türkiye’de Cepten Yapılan Sağlık Harcamalarını Etkileyen Faktörler. Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi. Hacettepe Üniversitesi. Ankara. 2007.
Liu Y., Çelik Y., Şahin B. Türkiye’de Sağlık ve İlaç Harcamaları. Sağlıkta Umut Vakfı, Ankara. SUVAK, Ankara. (www.suvak.org.tr). 2005.
Sağlık Bakanlığı, Refik Saydam Hıfzıssıhha Merkezi Başkanlığı, Hıfzıssıhha Mektebi Müdürlüğü Türkiye Ulusal Hanehalkı Sağlık Harcamaları Araştırması 2002-2003. 2006. Ankara.
Tatar M., Özgen H., Şahin B., ve ark. Formal and informal household spending on health: a case study from Turkey, Health Affairs. 2007; 26 (4): 1029-1039.
Liu GG., Zhao Z. Urban employee health insurance reform and the impact on out-of-pocket payment in China, International Journal of Health Planning and Management. 2006; 21 (3): 211- 228.
Roy K., Howard DH. Equity in out-of-pocket payments for hospital care: Evidence from India, Health Policy. 2007; 80 (2): 297-307.
Thuan NBT., Lofgren C., Chuc NKT., ve ark. Household out-of-pocket payments for illness: Evidence from Vietnam, BMC Public Health. 2006; 6: 283.
Garg CC., Karan AK. Health and Millennium Development Goal 1: Reducing out-of-pocket expenditures to reduce income poverty: Evidence from India. 2005. EQUITAP Project: Working Paper #15.
Galbraith AA., Wong ST., Kim SE., ve ark. Out-of-pocket financial burden for low-income families with children: Socioeconomic Disparities and effects of insurance, Health Services Research. 2005; 40 (6): 1722–1736.
Hopkins S., Cumming J. The impact of changes in private health expenditure on New Zealand households, Health Policy. 2001: 58 (3): 215–229.
Pannarunothai S., Mills, A The poor pay more: health related inequality in Thailand, Social Science and Medicine. 1997; 44 (12): 1781-1790.
O’Donnell O., Van Doorslaer E., Wagstaff A., ve ark. Analyzing Health Equity Using Household Survey Data: A Guide to Techniques and Their Implementation, Washington, DC, USA: The World Bank. 2008.
(http://www.tuik.gov.tr/VeriBilgi, 01.05.2008).
Fiedler J., Suazo, J. Ministry of Health user fees, equity and decentralization: lessons from Honduras, Health Policy and Planning. 2002; 17 (4): 362-377.
Guendelman S., Pearl M. Children's ability to access and use health care, Health Affairs. 2004; 23 (2): 235–44.
Chu TB., Liu TC., Chen CS. ve ark. Household out-of-pocket medical expenditures and national health insurance in Taiwan: income and regional inequality, BMC Health Services Research. 2005; 5 (60) Elektronik Sürüm (www.biomedcentral.com) (01.01.2008).
Gotsadze G., Bennett S., Ranson K. ve ark. Health care seeking behavior and out-of-pocket payments in Tbilisi, Georgia: Household survey findings, Health Policy and Planning. 2005; 20 (4): 232-242.
McIntyre D., Thiede M., Dahlgren G. ve ark. What are the economic consequences for households of illness and of paying for health care in low- and middle-income country contexts? Social Science and Medicine. 2006; 62 (4): 858-865.
Rice T. Can markets give us the health system we want?, Journal of Health Politics, Policy and Law. 1997; 22 (2): 383–426.
Whitehead M., Dahlgren G.,Evans T. Equity and health sector reforms: Can low-income countries escape the medical poverty trap?, The Lancet. 2001; 358: 833–836.
Yu CP., David WK., Sach T. Assessing progressivity of out-of-pocket payment: with illustration to Malaysia, International Journal of Health Planning and Management. 2006; 21 ( 3): 193-210.
Özgen H., Şahin B, Belli P., ve ark. Predictors of Informal Health Payments: The Example from Turkey, Journal of Medical Systems 2008.
Chiu YC., Smith KC., Morlock L. ve ark. Gifts, bribes and solicitions: Print media and the social construction of informal payments to doctors in Taiwan, Social Science and Medicine. 2007; 64 (3): 521-530.
Bennett S. Creese A., Monasch R. Health Insurance Schemes for People Outside Formal Sector Employment. 1998. Geneva. World Health Organization.
“5510 Sayılı Sosyal Sigortalar ve Genel Sağlık Sigortası Yasası” T.C. Resmi Gazete 26200, 31 Mayıs 2006.
Gross DJ., Alecxih L., Gibson MJ., ve ark. Out-of-pocket health spending by poor and near-poor elderly Medicare beneficiaries, Health Services Research. 1999; 34 (1): 241-254.
Himmelstein DU., Warren E., Thorne D., ve ark. Illness and injury as contributors to bankruptcy, Health Affairs. 2005; 5-63– W5-73.