Dilek ÖZTAŞ, Ayşegül KOÇ, Neşe UYSAL, Esra TAYAZ

SAĞLIK HİZMETLERİNDE HİZMET KULLANIM TARAFININ EN ÖNEMLİ BİLEŞENİ: SAĞLIK OKURYAZARLIĞI

Amaç: Sağlık okuryazarlığı bireylerin uygun ve doğru sağlık kararları verebilmesi için gerekli olan sağlıkbilgilerini ve hizmetlerini anlama ve işleme kapasitesinin derecesidir. Bu araştırma sağlık bilimleri fakültesihemşirelik bölümünde okuyan öğrencilerin sağlık okuryazarlık düzeylerinin ve sağlık sorumluluklarınınbelirlenmesi amacıyla yapılmıştır.Materyal ve Metot: Araştırmanın örneklemini çalışmayı kabul eden 406 üniversite öğrencisi oluşturmuştur.Veri toplama araçları olarak anket formu, sağlıkta yetişkin okuryazarlığının hızlı değerlendirilmesi formu vesağlığı geliştirici yaşam biçimi davranışları ölçeği kullanılmıştır. Değerlendirme için ortalama veyüzdeliklerden yararlanılmıştır.Bulgular: Öğrencilerin %75’i sağlık kuruluşlarındaki evraklarda yazılan tıbbi terimleri çoğunlukla anladığınıbelirtmiştir. Sağlık okuryazarlığı değerlendirme formu ortalama puanı 63,60±0,90’dır. Sağlık okuryazarlığıtesti sonuçlarına göre öğrencilerin %92,90’ının 61-66 puan alarak yeterli düzeyde sağlık okuryazarlığına sahipolduğu saptanmıştır. Öğrencilerin sağlık sorumluluğu ortalama puanları 23,80±5,38’dir ve öğrencilerin endüşük katılım gösterdiği madde “sağlığımı ilgilendiren konularda yapılan eğitim toplantılarına katılırım(X=2,22±0,08)”, en yüksek katılım gösterdiği madde ise “doktora ya da bir sağlık görevlisine, vücudumdakiolağan dışı belirti ve bulguları anlatırım” (X=3,06±0,08) maddesidir.Sonuç: Araştırmadan elde edilen sonuçlar doğrultusunda hemşirelik bölümü öğrencilerinin temel düzey sağlıkokuryazarlıklarının iyi olduğu saptanmıştır. Çalışmanın hemşirelik bölümü dışında öğrencilerde uygulanması,sağlık sorumluluğu yönünden farkındalık yaratılması ve sağlık okuryazarlığı kavramının sağlık eğitimineentegrasyonu önerilmektedir.

THE MOST IMPORTANT COMPONENT OF SERVICE USE IN HEALTH CARE: HEALTH LITERACY

Objectives: Health literacy is the degree of the capacity of individuals to understand and process health information, services that are necessary to make appropriate, accurate health decisions. This study was conducted to determine the health literacy levels and health responsibilities of the students studying in the nursing department of the Faculty of Health Sciences. Materials and Methods: The sample of the study consisted of 406 university students who accepted to study. Questionnaire form, rapid assessment of adult literacy in health form and health-promoting lifestyle behaviors scale were used as data collection tools. Mean and percentages were used for evaluation. Results: 75% of the students stated that they mostly understood medical terms written in the documents in health institutions. The mean score of the health literacy assessment form was 63.6 ± 0.9. According to the results of the health literacy test, 92.9% of the students had a sufficient level of health literacy by taking 61-66 points. The mean scores of students' health responsibility were 23.8 ± 5.38, and the item with the lowest level of participation was “I attend training sessions on subjects that concern my health”, and the item with the highest participation was “I tell the doctor or a healthcare professional about the unusual signs and symptoms in my body”. Conclusion: In line with the results of the study, it was determined that the basic level of health literacy of nursing students was good. It is recommended that the study be applied to students outside the nursing department, awareness-raising in terms of health responsibility and the integration of the concept of health literacy into health education.

PDF

___

1. Healthy People 2010: Understanding and Improving Health, available from http://www.healthypeople.gov/2010/Document/tableofcontents.htm#under.(ss.221-232).
2. Durmaz Y, Yayan EH, Sezgin D, Yakıncı C. Sağlık personelinin sağlık okuryazarlığı kavramı hakkındaki bilgi düzeyi. Konuralp Tıp Dergisi 2016;8(2).
3. Coşkun S, Bebiş H. Adölesanlarda E-sağlık okuryazarlığı ölçeği: Türkçe geçerlik ve güvenirlik çalışması. Gulhane Medical Journal 2015;57(4).
4. Tanrıöver DM, Yıldırım HH, Demiray Ready FN, Çakır B, Akalın HE. Türkiye sağlık okuryazarlığı araştırması. Sağlık-Sen Yayınları, Ankara. 2014.
5. Çopurlar CK, Kartal M. What is health literacy? How to measure it? Why is it important? Turkish Journal Of Family Medicine&Primary Care 2016;10(1):40-5.
6. Sezer A, Kadıoğlu H. Yetişkin sağlık okuryazarlığı ölçeğinin geliştirilmesi. Journal Of Anatolia Nursing And Health Sciences 2014; 17(3).
7. Aslantekin F, Yumrutaş M. Sağlık okuryazarlığı ve ölçümü. TAF Prev Med Bull 2014;13(4):327-34.
8. Yılmaz M, Tiraki Z. Sağlık okuryazarlığı nedir? Nasıl ölçülür? DEUHFED 2016;9(4):142-7.
9. Avcı YD. Kişisel sağlık sorumluluğu. TAF Preventive Medicine Bulletin 2016;15(3).
10. Dickens C, Piano MR. Health literacy and nursing: an update. AJN The American Journal of Nursing 2013; 113(6): 52-7.
11. Özdemir H, Alper Z, Uncu Y, Bilgel N. Health literacy among adults: a study from Turkey. Health Educ Res 2010; 25(3): 464-77.
12. Bahar Z, Beser A, Gordes N, Ersin F, Kıssal A. Sağlıklı yasam biçimi davranışları ölçeğinin geçerlik ve güvenilirlik çalışması. C.U. Hemşirelik Yüksekokulu Dergisi 2008;12(1):1-13.
13. Özdoğan PŞ, Kav S. Radyoterapi alan hasta ve yakınlarının sağlık okuryazarlığı ve gereksinimlerine yönelik öğretim materyali geliştirilmesi. Hemşirelik Anabilim Dalı, Yüksek lisans tezi, Başkent Üniversitesi Sağlık Bilimleri Enstitüsü, 2014. Ankara, Türkiye.
14. Uğurlu Z, Akgün HS. Sağlık kurumlarına başvuran hastaların sağlık okuryazarlığının ve kullanılan eğitim materyallerinin sağlık okuryazarlığına uygunluğunun değerlendirilmesi. Mersin Üniversitesi Sağlık Bilimleri Dergisi 2011;12(1):96-106.
15. Aksoy T, Uçar H. Hemşirelik öğrencilerinin sağlıklı yaşam biçimi davranışları. Hacettepe Üniversitesi Hemşirelik Fakültesi Dergisi 2014;1(2).
16. Yüksel H. Üniversite öğrencilerinin sağlığı geliştirici yaşam biçimi davranışlarına etki eden sosyal faktörler. Dumlupınar Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi 2012;34:137-50.
17. Yalçınkaya M, Gök Özer F, Yavuz Karamanoğlu A. Sağlık çalışanlarında sağlıklı yaşam biçimi davranışlarının değerlendirilmesi, TSK Koruyucu Hekimlik Bülteni 2007;6(6):409-20.