Kurucu Baba Kavramsallaştırması Çerçevesinde Türkiye Cumhuriyeti ve Mustafa Kemal Atatürk

Bu çalışmada kurucu baba kavramsallaştırması çerçevesinde Mustafa Kemal Atatürk’ün Türkiye Cumhuriyeti’nin kuruluşu sürecinde oynadığı rol açıklanmaktadır. Bu kapsamda çalışma iki bölümden oluşmaktadır: Birinci bölüm kavramsal çerçeveyi oluşturmaktadır. Bu bölümde öncelikle kurucu baba kavramının bir tanımı yapılmakta; genel literatürde ve siyaset bilimi literatüründe yapılan kurucu baba tanımlarına göz atılmaktadır. Hem genel hem siyaset bilimi literatüründe farklı ve muğlak biçimde tanımlanan ve somut, tutarlı bir tanıma ve ölçütlere sahip olmayan kurucu baba kavramı tanımlanmakta; belli ölçütler üzerinden şef, lider, önder ve ulusal kahraman gibi kavramlardan ayrıştırılmaktadır. Bu ölçütler şunlardır: kurucu babanın kişilik özellikleri; inşa ettiği siyasal sistem ve sonraki nesillere bıraktığı miras. Buna göre bir siyasi figürün kurucu baba olarak nitelendirilebilmesi için olağanüstü veya sıra dışı bazı kişilik özelliklerine sahip olması; yeni, köklü ve kapsamlı bir siyasal sistem ve toplumsal bir sözleşme ihdas etmesi ve bu sistemin ve sözleşmenin ölümünden sonra da sonraki nesiller tarafından kabul görmesi ve uzun bir süre varlığını sürdürmesi gereklidir. İkinci bölümde Mustafa Kemal figürü, adı geçen ölçütler üzerinden bir kurucu baba olarak nitelendirilip nitelendirilemeyeceği araştırılmaktadır. Bu bağlamda siyasi ve hukuki reformlara göz atılmakta; şahsiyeti, getirdiği yeni düzen ve mirası üzerinden kurucu baba olarak görülmesi gerektiği iddia edilmektedir.

Anahtar Kelimeler:

Kurucu Baba, Atalar Kültü, Ulusal Kahraman, Önder, Cumhuriyet

The Republic of Turkey and Mustafa Kemal Atatürk: Figure as the Founding Father

In this study, Mustafa Kemal Atatürk’s role in the establishment of the Turkish Republic is explained within the framework of the founding father conceptualization. In this context, the study consists of two parts: The first part constitutes the conceptual framework. In this section, firstly, a definition of the concept of founding father is clarified; The definitions of founding fathers in the general and political science literature are reviewed. In both general and political science literature, the concept of the founding father is defined differently and vaguely and does not have a concrete and consistent definition and criteria, It is distinguished from concepts such as chief, leader, and national hero on certain criteria. These criteria are the personal traits of the Founding Father; The political system he built and the legacy he left for future generations. Accordingly, for a political figure to be qualified as a founding father, he must have some extraordinary or radical personal traits; it is necessary to establish a new, deep-rooted, and comprehensive political system and a social contract, and the last this system and contract must be accepted by the next generations after their death and continue their existence for a long time. In the second part, it is investigated whether the figure of Mustafa Kemal can be qualified as a founding father through the criteria. In this context, political and legal reforms are reviewed; It is claimed that he should be seen as the founding father through his personality, order, and legacy.

Keywords:

Founding Father, Cult of Ancestors, National Hero, Leader, Republic.,

PDF

___

(1987). Atatürk’ün Türkiye Büyük Millet Meclisi’ni Açış Konuşmaları. Ankara: TBMM Basımevi.
(2020). Gılgamış Destanı. İstanbul: Türkiye İş Bankası.
“Atatürk” Soyadı veya Türevlerinin Başkaları Tarafından Kullanılmasının Yasaklanması Hakkında Kanun, No. 2622, 12/17/1934. https://www.resmigazete.gov.tr/arsiv/2888.pdf.
1924 tarihli Türkiye Cumhuriyeti Anayasası, https://www.anayasa.gov.tr/tr/mevzuat/onceki-anayasalar/1924-anayasasi/.
1961 tarihli Türkiye Cumhuriyeti Anayasası, https://www.anayasa.gov.tr/tr/mevzuat/onceki-anayasalar/1961-anayasasi/.
1982 tarihli Türkiye Cumhuriyeti Anayasası, https://www.anayasa.gov.tr/tr/mevzuat/anayasa/.
1999 tarihli Venezuela Anayasası (Resmi Fransızca çeviri), Venezuela Cumhuriyeti RG no. 36860, 30/12/1999, https://mjp.univ-perp.fr/constit/ve1999.pdf.
Akçura, Y. (1981). Yeni Türk Devleti’nin Öncüleri. Ankara: Kültür Bakanlığı yay.
Anderson, B. (2002). L’imaginaire national: Réflexions sur l’origine et l’essor du nationalisme. çev. Pierre-Emmanuel Dauzat, Paris: La Découverte.
Asadi, T. (2015). En Route to the US Constitution Founding Fathers and Lockean Philosophy. Historia Constitucional, 16, 407-420.
Atatürk, K. (1960). Nutuk, Cilt I (1919-1920). İstanbul: Maarif Basımevi.
Atatürk, K. (1960). Nutuk, Cilt II (1920-1927). İstanbul: Maarif Basımevi.
Atatürk’e Karşı İşlenen Suçlar Hakkında Kanun, No. 5816, 31/7/1951, https://www.mevzuat.gov.tr/MevzuatMetin/1.3.5816.pdf.
Atay, F. R. (1998). Babanız Atatürk, Bayrak, Atatürkçülük Nedir?, Atatürk Ne İdi?. İstanbul: Bateş yay.
Avrupa Konseyi (2023). Pères fondateurs. https://www.coe.int/fr/web/about-us/founding-fathers.
Baumont, S. (2007). De la VIe République et de la numérologie républicaine. H. Roussillon (ed.). Demain, La Sixième République? içinde (179-187). Toulouse: Presses de l’Université Toulouse Capitole.
Benoist, S. (2001). Le prince en sa ville : conditor, pater patriae et divi filius. N. Belayche (ed.). Rome, les Césars et la ville: Aux deux premiers siècles de notre ère. içinde (23-49). Rennes: Presses universitaires de Rennes.
Buchanan, M. C. (2016). The Father Of His Country, Being A Brief Study Of The Intersection Of Fatherhood And The Rhetoric Of State Power in The Late Republic And Early Principate Of Rome. (Yayınlanmamış Master Tezi) British Columbia Üniversitesi.
Campbell, J. (2023). Kahramanın Sonsuz Yolculuğu, İstanbul: İthaki.
Cohen, A. (2007). Le « père de l’Europe » : La construction sociale d’un récit des origines. Actes de la recherche en sciences sociales, 166-7, 14-29.
Constitution Facts (2023). Learn About the United States (U.S.) Founding Fathers & More, www.constitutionfacts.com.
Constitutional Rights Foundation (2012). Simon Bolivar: Thinker, Liberator, Reformer. Bill of Rights in Action, 27(3). https://www.crf-usa.org/images/pdf/simonboliver.pdf.
Demirci, K. (2021). Dinler Tarihinin Meseleleri. İstanbul: İnsan.
Demircioğlu, H. (2015). Roma Tarihi: Cumhuriyet, Ankara: Türk Tarih Kurumu.
Dericquebourg, R. (2007). Max Weber et les charismes spécifiques. Archives de sciences sociales des religions, 137, 21-41.
Dunning S. B. (2017). Saeculum. Oxford Classical Dictionary, https://oxfordre.com/classics. Eliade, M. (2020). Mitlerin Özellikleri, İstanbul: Alfa.
Erdem, D. F (2016). Mustafa Kemal Atatürk (1881-1938), Murat Akçakaya (ed.). Türk-İslam Tarihinde Yönetim Bilgeleri. içinde (503-564). Ankara: Gazi Kitabevi.
Erhat, A. (2023). Osmanlı münevverinden Türk aydınına. İstanbul: Türkiye İş Bankası yay.
Eroğlu, H. (1988). Atatürk ve Devletçilik. Belleten. 52 (204), 833-848.
Eroğlu, H. (1992). Atatürk ve milliyetçilik. Ankara: Atatürk Araştırma Merkezi.
Feyzioğlu, T. (1987). Atatürk ve milliyetçilik. Ankara: TTK yay.
Freehling, W. W. (1972). The Founding Fathers and Slavery. American Historical Review, 77(1), 81-93.
Freud, S. (2002). Totem ve Tabu, İstanbul: Sosyal.
Genç, R. (2005). Türkiye’yi laikleştiren yasalar, 3 Mart 1924 tarihli meclis müzakereleri ve kararları, Ankara: Atatürk Araştırma Merkezi.
Gömeç, S. (2009). The Identity of Oguz Kagan, the Oguz in the History and the Epics of Oguz Kagan. Journal of Turkish Studies, 4, 133-145.
Gözler, K. (2008). Türk Anayasa Hukuku Dersleri. Bursa: Ekin.
Hamilton, A.; Jay, J.; Madison, J. (2020). Federalist Papers, Ankara: Platanus.
İnalcık, H. (1998). Şeriat ve Kanun, Din ve Devlet. İslamiyat, 1(4), 135-142.
İnalcık, H. (1999). Türk Devletleri’nde Sivil Kanun Geleneği, Türkiye Günlüğü, 58, 5–11.
İnalcık, H. (2011). Le droit d’initiative du sultan et les lois de Fâtih (Mehmed II) », Cahiers balkaniques, 38/39, http://ceb.revues.org/8. Jaschke, G. (1972). Yeni Türkiye’de İslamlık. Ankara: Bilgi.
Jaume, L. (2016). La laïcité selon Jules Ferry. Commentaire, 155, 591-597.
Jevakhoff, A. (1989). Le kémalisme, cinquante ans après. CEMOTI, 8, 119-132.
Jevakhoff, A. (2021). Kemal Atatürk: Père Fondateur de la Turquie, Paris: Tallandier.
Karababa, İ. Ü. (2017). Setting the Stage for the Authority of the Roman Emperor: The Family Metaphor in the Aedicular Facades of Asia Minor. METU Journal of Faculty of Architecture, 34:1, 43-62.
Karal, E. Z. (1984). Les principes du kémalisme. Ali Kazancıgil ve Ergun Özbudun (ed.). Atatürk: fondateur de la Turquie moderne. içinde (15-35). Paris: Masson.
Kemal önadlı Cumhurreisi’ne verilecek soyadına ilişkin kanun, No. 2587, 24/11/1934. https://www.resmigazete.gov.tr/arsiv/2865.pdf.
Kinross, P. (1964). Atatürk: A Biography of Mustafa Kemal, Father of Modern Turkey. New York: William Morrow and Company.
Kinross, P. (1965). Atatürk: The Rebirth of a Nation. Londra: Weidenfeld and Nicolson.
Kollektif (2019). Anıtkabir: Bir Veda Bir Başlangıç. İstanbul: İş Bankası Kültür Yayınları.
Kramer, S.N. (2022). Sümerler: Tarihleri, Kültürleri ve Karakterleri, İstanbul: Alfa.
Lassen, E. M. (1991). The Use of the Father Image in Imperial Propaganda and I Corinthians 4: 14-21. Tyndale Bulletin, 42, 127-136.
Levy-Bruhl, L. (2018). İlkel İnsanda Ruh Anlayışı, Ankara: Doğu Batı.
Mango, A. (1995). Alexandre Jevakhoff Kemal Atatürk : Les chemins de l’Occident. CEMOTI, 20, 415-418.
Mardin, Ş. (1991). The just and the unjust. Daedalus, 120(3), 113-129.
Mauss, M. (2022). Sosyoloji ve Antropoloji, Ankara: Doğu Batı.
Mélia, J. (1929). Mustapha-Kémal ou la rénovation de la Turquie. Paris : Bibliothèque-Charpentier.
Memel-Fotê, H. (1991). Des ancêtres fondateurs aux Pères de la nation. Introduction à une anthropologie de la démocratie. Cahiers d’études africaines, 31(123), 263-285.
Meri, T. (2021). La mutation inachevée des millets à la nation : Le communautarisme ottoman supplanté par la logique séculière et unitaire de la République de Turquie. (Yayınlanmamış Doktora Tezi) Université de Grenoble-Alpes.
Moji, P. M. (2013). Réécriture d’un genre : L’autobiographie politique des « Pères de la Nation » et L’Ex-père de la nation (1987) d’Aminata Sow Fall. Cahiers d études africaines, 43, 112-133.
Morris, B. R. (1973). Seven Who Shaped Our Destiny: The Founding Fathers as Revolutionaries. New York: Harper & Row.
Paul, H. (2014). The Myths That Made America. An Introduction to American Studies. Bielefeld: Transcript-Verlag.
Roberts, C. (2003). Founding Mothers: The Women Who Raised Our Nation. New York: HarperCollins.
Rosanvallon, P. (2013). Renan, père fondateur de la République ? », La lettre du Collège de France, 35, http://journals.openedition.org/lettre-cdf/2377.
Singer, A. (1987). Why did the Founding Fathers Write the Constitution of the United States?. OAH Magazine of History, 2(4), 25-32.
Stevenson, T. (2009). Acceptance of the Title Pater Patriae in 2 BC. Antichthon, 43, 97-108.
Toprak, Z. (2020). Atatürk: Kurucu felsefenin evrimi, İstanbul: Türkiye İş Bankası.
Torrey, E.F. (2018). Beynin Evrimi ve Tanrıların Ortaya Çıkışı: İlk İnsanlar ve Dinlerin Kökenleri, İstanbul: Paloma.
Ubicini, J-H-A. ve Courteille, de P. (1876). Etat présent de l’Empire ottoman. Paris.
Winock, M. (1992). Les pères de l’IIIe République. L’Histoire, 155, https://www.lhistoire.fr/les-p%C3%A8res-de-la-iiie-r%C3%A9publique.
Yavuz, B. (1996). Fransız Gözüyle Atatürk Devrimi Üzerine Genel Değerlendirmeler. Belleten, 60 (228), 443-464.
Zürcher, E. J. (2004). Turkey: A modern History, Londra-New York: I. B. Tauris.