Yabancı Unsurlu Boşanma Davalarında Hukuk Seçimi

Yabancı unsurlu boşanma davalarında uygulanacak hukukun tespiti konusunda geleneksel olarak, Common law ülkelerinde lex fori’nin uygulanması anlayışı hâkimken; Kıta Avrupası hukuk sisteminde genellikle tâbiiyet bağlama noktasından hareket edildiği görülmektedir. Günümüz itibariyle ise boşanma hukuku alanında hem maddî hukuk alanında hem kanunlar ihtilâfı hukuku alanında daha liberal bir yaklaşımın yeşermeye başladığı gözlemlenmektedir. Maddî hukuk alanında, “yasak olan boşanmanın mümkün hale getirilmesi, boşanmanın koşullarının esnekleştirilmesi, anlaşmalı boşanma” gibi boşanma yanlısı (favor divortii) anlayışlara yer verilmektedir. Kanunlar ihtilâfı hukukunda ise, eşlere, boşanma davasına uygulanacak hukuku seçme imkânının tanınabildiği görülmektedir. Bu şekilde, tarafl arın kendilerini daha yakın hissettikleri hukukun uygulanabilmesi ve hukukî kesinlik ile öngörülebilirlik amaçlanmaktadır. Bu çalışmada, çeşitli hukuk düzenleri çerçevesinde konu incelendikten sonra, Türk mahkemeleri önünde, yabancı unsurlu boşanma davalarında tarafl arın hukuk seçme imkânlarının ihtimal dahilinde olup olmadığı tartışılmaktadır

Anahtar Kelimeler:

Boşanma, hukuk seçimi, irade muhtariyeti, uluslararası aile hukuku, kamu düzeni

CHOICE OF LAW IN INTERNATIONAL DIVORCE CASES

While determining the applicable law in international divorce cases, traditionally, application of lex fori is the main principle in Common law countries whereas nationality comes into prominence in Continental law system as a connecting factor. As of today, it might be possible to observe that a more liberal approach is emerging in the area of divorce law both in terms of substantive law and in the confl ict of laws. In substantive law, favor divortii approaches such as “enabling divorce which has been previously forbidden, facilitating the conditions of divorce, making divorce possible by mutual agreement” are encountered gradually more. From the confl ict of laws perspective, the spouses are granted the right to choose the applicable law to divorce. By this way, application of the law that the parties are most familiar with and legal certainty and predictability are aimed. In this study, after analyzing the subject from the perspectives of different laws, the possibility of choice of law in divorce cases heard before the Turkish courts is to be questioned

Keywords:

Divorce, choice of law, party autonomy, international family law, public policy,

PDF

___

AKINCI, Ziya/ DEMİR GÖKYAYLA, Cemile, Milletlerarası Aile Hukuku, Vedat, İstanbul, 2010.
AYBAY, Rona/ DARDAĞAN, Esra, Uluslararası Düzeyde Yasaların Çatışması (Kanunlar İhtilafı), 2. B., İstanbul Bilgi Üniversitesi Yayınları, 2008.
BAARSMA, Nynke, The Europeanisation of International Family Law, T.M.C. Asser Press, Springer, Groningen, 2011. (Baarsma, The Europeanisation)
BAARSMA, Nynke, Communitarisation of Choice of Law Rules on Divorce and Termination of Registered Partnerships, www.rug.nl/research/ gradschool-law/phd/paper-nynke-baarsma.pdf, s.1-7.
BAYRAKTAROĞLU ÖZÇELİK, Gülüm, Roma III Tüzüğü Uyarınca Boşanma ve Ayrılığa Uygulanacak Hukukun Tayini ve Uygulanması, Ankara Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi, 61(2) 2012, s. 505-539.
BERKİ, Osman Fazıl, Devletler Hususî Hukuku, B.6, C. II, Ankara, 1966.
BOELE-WOELKI, K./ VAN ITERSON, D., The Dutch Private International Law Codification: Principles, Objectives and Opportunities, Electronic Journal of Comparative Law, C. 14/3, 2010, s. 1-31.
ÇELİKEL, Aysel/ ERDEM, Bahadır, Milletlerarası Özel Hukuk, 13.B., Beta, İstanbul, 2014.
DETHLOFF, Nina, Arguments for the Unification and Harmonisation of Family Law in Europe, Perspectives for the Unification and Harmonisation in Europe (Ed. Katharina Boele- Woelki), Intersentia, Antwerp-Oxford-New York, 2003.
DE VIDO, Sara, The Relevance of Double Nationality to Conﬂ ict of Laws Issues Relating to Divorce and Legal Separation in Europe, Cuadernos de Derecho Transnacional, C.4, N.1, 2012, s. 2222-2232.
DOĞAN, Vahit, Milletlerarası Özel Hukuk, 3. B., Savaş, Ankara, 2015.
EHRENZWEIG, Albert, The Lex Fori: Basic Rule in the Conﬂ ict of Laws, Michigan Law Review, 58/5, 1960, s. 637-688.
EKŞİ, Nuray, Milletlerarası Özel Hukukta Medeni Olmayan Evliliklerin ve Adli Olmayan Boşanmaların Tanınması, Seçkin, İstanbul, 2012.
FIORINI, Aude, Rome III-Choice of Law in Divorce: Is the Europeanization of Family Law Going Too Far?, International Journal of Law, Policy and the Family, 22, 2008, s. 178-205.
FRANZINA, Pietro, The Law Applicable to Divorce and Legal Separation Under Regulation (EU) No. 1259/2010 of 20 December 2010, Cuadernos de Derecho Transnacional (Octubre 2011), C.3, N.2, 2011, s. 85- 129.
GAERTNER, Veronika, European Choice of Law Rules in Divorce (Rome III): An Examination of the Possible Connecting Factors in Divorce Matters Against the Background of Private International Law Developments, Journal of Private International Law, 2006, C. 2, N. 1, s. 99-136.
GÜRZUMAR, Aydanur, Türk Devletler Özel Hukuku Açısından Boşanma Davalarında Kamu Düzeninin Etkileri, MHB, Yıl:14, S. 1-2, 1994, s. 21-54.
HUO, Zhengxin, Highlights of China’s New Private International Law Act: From the Perspective of Comparative Law, 45 R.J.T., 2011, s. 641-684.
JAYME, Erik, Party Autonomy in International Family and Succession Law: New Tendencies, Yearbook of Private International Law, C. 11, 2009, s. 1-10.
KALKAN OĞUZTÜRK, Burcu, A General Perspective to the History and the Harmonisation Idea of Family Law in Europe, Annales de la Faculté de Droit d’Istanbul, C. 41, S. 58, 2009, s. 181-195.
KRVAVAC, Marija/ BELOVIC, Jelena, Communitarisation of Private International Law Rules on Party Autonomy in European Union, International Journal of Business, Humanities and Technology, C. 4, N.3, 2014, s. 54-68.
MARINA, Simone, Matrimonial Matters and the Harmonization of Conﬂ ict of Laws: A Way to Reduce the Role of Public Policy As A Ground For Non-Recognition of Judgments, Yearbook of Private International Law (Ed. BONOMI, Andrea/ ROMANO, Gian Paolo), C. 13, 2011, s. 255-272.
MCELEAVY, Peter, The Communitarization of Divorce Rules: What Impact for English and Scottish Law?, International and Comparative Law Quarterly, 53, 2004, s. 605-642.
MORRIS, J., Conﬂ ict of Laws, London, Sweet&Maxwell, 5. B., London, 2000.
NAGY, Csongor Istvan, What Functions May Party Autonomy Have in International Family and Succession Law? An EU Perspective, Nederlands Internationaal Privaatrecht, 4, 2012, s. 576- 586.
NOMER, Ergin, Devletler Hususî Hukuku, 21.B., Beta, 2015.
ÖKÇÜN, Ahmet Gündüz, Devletler Hususî Hukukunun Kaynakları ve Kamu Düzeni, Ankara, 1997.
PEARI, Sagi, Choice of Law in Family Law: Kant, Savigny and the Parties’Autonomy Principle, Nederlands Internationaal Privaatrecht, 4, 2012, s. 597-604.
PFEIFFER, Magdalena, Choice of Law in International Family and Succession Law, The Lawyer Quarterly, 4/2012, s. 291-305.
SILBERMAN, Linda J., Rethinkig Rules of Conﬂ ict of Laws in Marriage and Divorce in the United States: What Can We Learn From Europe?, Tulane Law Review, C. 82, 2007-2008, s. 1999-2020.
SYMENONIDES, Symeon C., Codifying Choice of Law Around the World- An International Comparative Analysis, Oxford University Press, New York, 2014.
ŞANLI, Cemal/ ESEN, Emre/ ATAMAN FİGANMEŞE, İnci, Milletlerarası Özel Hukuk, 3.B., Vedat, 2014.
TANRIBİLİR, Feriha Bilge, 5718 Sayılı Milletlerarası Özel Hukuk ve Usûl Hukuku Hakkında Kanun’un Genel Hükümlerinde Yapılan Değişiklikler Üzerine, TBB Dergisi, S. 87, 2010, s. 195-227.
TEKİNALP, Gülören, Milletlerarası Özel Hukuk Bağlama Kuralları, Vedat, İstanbul, 2009.
TİMUR, Hıfzı, Devletler Hususî Hukukunda Amme İntizamı, İÜHFM, C. 7, S.1, Y. 1941, s. 866-905.
TİRYAKİOĞLU, Bilgin, Taşınır Mallara İlişkin Milletlerarası Unsurlu Satım Akitlerine Uygulanacak Hukuk, AÜHF Yayınları, Ankara, 1996.
TORGA, Maarja, Party Autonomy of the Spouses Under the Rome III Regulation in Estonia-Can Private International Law Change Substantive Law?, Nederlands Internationaal Privaatrecht, 4, 2012, s. 547-554.
UYANIK ÇAVUŞOĞLU, Ayfer, Avrupa Birliği’nde Aile Hukukunu Birleştirme Çalışmaları, Ata Sakmar’a Armağan, Galatasaray Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi, 2011/1, s. 213-240.
UYANIK ÇAVUŞOĞLU, Ayfer Uyanık, Türk Milletlerarası Özel Hukukunda Boşanma, Beta, İstanbul, 2006. (Uyanık Çavuşoğlu, Boşanma)
WESTCOTT, John (Ed.), Family Mediation: Past, Present and Future, Jordan Publishing, Bristol, 2004.
WILLS, Mary M., Conﬂ icts of Law in Divorce Litigation: A Looking- Glass World?, Campbell Law Review, V. 10/1, 1987, s. 145-166.
VIARENGO, Ilaria, The Role of Party Autonomy In Cross-Border Divorces, Nederlands Internationaal Privaatrecht, 4, 2012, s. 555-561.
YETONA, Toni Marzal, The Constitutionalisation of Party Autonomy in European Family Law, Journal of Private International Law, C. 6.N.1, s. 155- 193.
www.andreasbucherlaw.ch/images/stroies/pil_act_1987_as_amended_ until_1_7_2014.pdf (erişim 25.06.2015)
www.doi.gov.mt (erişim 29.06.2015)
www.ec.europa.eu/justice_home/judicialatlascivil/html/di_ information_en.html (erişim 15.06.2015)